Alfred Karol Jaroszewicz, znany również pod pseudonimami „Turczyński”, „Zygmunt” oraz „Gruby”, urodził się 3 listopada 1902 roku w Warszawie. Jego życie zakończyło się 16 października 1981 roku w Tomaszowie Mazowieckim.
Był on nie tylko oficerem, ale również aktywnym politykiem, którego działalność na przestrzeni lat znacząco wpłynęła na społeczne i polityczne życie kraju.
Życiorys
Alfred Jaroszewicz przyszedł na świat 3 listopada 1902 roku. Pochodził z rodziny o bogatych tradycjach, będąc synem Władysława i Amelii z domu Kolberg. Interesującym aspektem jego życia jest fakt, że był stryjecznym bratem Piotra Jaroszewicza.
W młodości brał aktywny udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po uzyskaniu matury w 1922 roku, na zaproszenie kpt. Grafa, kierownika referatu narodowościowego Samodzielnego Referatu Informacyjnego w Oddziale II Sztabu Głównego, podjął pracę w tej instytucji. Rozpoczął na stanowisku referenta, aby ostatecznie awansować na kierownika referatu narodowościowego w Dowództwie Okręgu Korpusu nr I w Warszawie.
Był aktywnym członkiem Związku Peowiaków, a już w trakcie pracy w wywiadzie wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Zgodnie z informacjami podanymi przez Józefa Światłę, Jaroszewicz, wraz z Włodzimierzem Lechowiczem, został zwerbowany przez sowiecki agent, Samuela Fogelsona, do działania w Oddziale II. Z dniem 1 lipca 1925 roku osiągnął stopień podporucznika rezerwy piechoty Wojska Polskiego. Dalsze losy zawodowe prowadziły go do roli oficera rezerwy 30 pułku piechoty, a od 1934 roku związał się z administracją Państwowych Zakładów Inżynierii „Ursus”.
Po wybuchu II wojny światowej, brał udział w kampanii wrześniowej, walcząc w swoim macierzystym pułku piechoty. W czasach okupacji niemieckiej od początku 1940 roku działał w Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej, a później stawił czoła wyzwaniom jako oficer Armii Krajowej w latach 1940-1944, pełniąc funkcję sekretarza generalnego przemysłu wojennego w Komendzie Głównej AK.
Jaroszewicz, działając w podwójnej roli, dotarł do struktur Gwardii Ludowej, co zostało później podniesione w kontekście oskarżeń o działanie na rzecz podziemia antykomunistycznego. Istotnym elementem jego biografii jest również uczestnictwo w powstaniu warszawskim oraz późniejsze, trudne doświadczenia w Stalagu 318/344 Lamsdorf.
Po zakończeniu wojny kontynuował karierę, stając się politykiem Stronnictwa Demokratycznego. W 1946 roku objął funkcję wiceministra aprowizacji i handlu, jednak wkrótce stał się celem operacyjnym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, co culminowało jego aresztowaniem 13 października 1948 roku w tzw. sprawie Jaroszewicza-Lechowicza, gdzie aresztowano również jego żonę, Emilię.
Przebywał w różnych zakładach karnych, w tym w XII oddziale więzienia mokotowskiego oraz w tajnym więzieniu MBP w Miedzeszynie. W 1955 roku rozpoczął się jego proces, w trakcie którego stawiano mu zarzuty oskarżające o realizowanie polityki przedwojennych rządów oraz dławienie ruchu rewolucyjnego. Jako eksponowany członek administracji, Jaroszewicz rzekomo przyczyniał się do szkodliwej działalności na rzecz narodu polskiego, a także miał przekazywać informacje Gestapo.
Oskarżenia obejmowały także jego współpracę z takimi osobami jak Marian Spychalski, Włodzimierz Lechowicz, Bogusław Buczyński oraz Tadeusz Pełczyński, z którymi miał tworzyć komórki operacyjne. Zgromadzone dowody zasugerowały, że jego działania miały na celu infiltrację i zwalczanie lewicowych ruchów w Polsce.
Jaroszewicz, określając siebie „pryncypialnym socjalistą”, przyznał się częściowo do stawianych mu zarzutów, jednak w odniesieniu do współpracy z Gestapo zapewniał o swojej niewinności. W trakcie procesu zeznawali liczni świadkowie, a w obronie stanął Marian Rozenblit. Ostatecznie, 30 czerwca 1955 roku został skazany na 12 lat pozbawienia wolności, a lata później, 4-6 lipca 1955 roku zeznawał jako świadek w procesie Lechowicza.
Po odbyciu kary, w 1957 roku Jaroszewicz został zrehabilitowany przez Sąd Najwyższy. Zmarł 16 października 1981 roku.
Przypisy
- IPN: według Amerykanów, Józef Światło zmarł w 1994 r.. dzieje.pl. [dostęp 28.08.2017 r.]
- Andrzej Poczobut. Siatka statystyka. „Ale historia”. 40/2013 (90), s. 8−9, 04.10.2013 r.
- Anna Machcewicz. W matni. Stanisław Mierzeński – więzień, fałszywy świadek, ofiara UB. „Pamięć i Sprawiedliwość”. 11/1 (19), s. 506, 2012 r.
- Tadeusz Wolsza: Recenzja pracy doktorskiej mgr Roberta Spałka pt. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie PPR/PZPR w latach 1948–1956, Warszawa 2012, s. 1037. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2013 r.[dostęp 01.12.2016 r.]
- Władysław Tkaczew: Organa informacji Wojska Polskiego w latach 1943–1956. Kontrwywiad wojskowy. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2007 r.
- Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 10, 2005 r.
- Robert Spałek. Światło na Spychalskiego. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 83, 2005 r.
- J. F. Ch. Z sali sądowej. Beznadziejny chwyt „dwójkarza”. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 2, nr 154 z 30.06.1955 r.
- W drugim dniu procesu sąd przesłuchiwał świadków. Agent i prowokator Alfred Jaroszewicz skazany na 12 lat więzienia. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 1, nr 155 z 01.07.1955 r.
- Proces Włodzimierza Lechowicza przed Sądem w Warszawie. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 159 z 06.07.1955 r.
- Prowokator W. Lechowicza skazany na 15 lat więzienia. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 160 z 07.07.1955 r.
- Alfred Jaroszewicz. 1944.pl. [dostęp 01.12.2016 r.]
- Andrzej Friszke: Aniela Steinsbergowa i jej książka. Rzecznik Praw Obywatelskich. s. 15. [dostęp 01.12.2016 r.]
- Andrzej Friszke: Aniela Steinsbergowa i jej książka. Rzecznik Praw Obywatelskich. s. 26. [dostęp 01.12.2016 r.]
- Jacek Topyło. Departament X MBP w latach 1949–1954. Rekonesans badawczy: geneza – struktura organizacyjna – metody pracy. „Glaukopis”. s. 5.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 47.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 470.
- Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 22, 2005 r.
- Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 29, 2005 r.
- Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 19, 2005 r.
- J. F. Ch. Za wrogą ludowi działalność. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 156 z 02-03.07.1955 r.
- Z pierwszego dnia procesu. Były agent «dwójki» i gestapo Alfred Jaroszewicz przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 1–2, nr 154 z 30.06.1955 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Eugeniusz Przetacznik | Marcel Rayman | Michał Radlicki | Leszek Rowicki | Wacław Święcicki | Lilianna Drzewiecka | Anastasij Wonsiacki | Gustaw Potworowski (dyplomata) | Antoni Jakubowski (1887–1960) | Romuald Spasowski | Andrzej Jakubowski | Michał Wawer | Julian Eberhardt | Ludwik Dorn | Władysław Wolski | Ryszard Hoszowski | Jakub Berman | Justyna Glusman | Bruno Wanke | Konrad NiklewiczOceń: Alfred Jaroszewicz