Jan Arnold Aśnikowski, znany również pod nazwiskiem Aśnik lub Asnyk, to postać o znaczącej roli w polskim teatrze XIX wieku. Urządził życie teatralne w Polsce, mocno wpływając na rozwój kultury w tym okresie.
Urodził się około 1800 roku w Warszawie, a swoją działalność artystyczną zakończył 14 stycznia 1849 roku w Wilnie. Jako aktor i przedsiębiorca teatralny, Aśnikowski pełnił funkcję dyrektora teatrów w różnych miastach prowincjonalnych, przyczyniając się do rozwoju lokalnych scen teatralnych.
Kariera aktorska
Jan Aśnikowski rozpoczął swoją karierę aktorską w 1816 roku. Pierwsze kroki stawiał jako sufler oraz w małych rolach w warszawskim teatrze. Jego droga artystyczna była związana z wieloma teatrami, w tym z warszawskim w sezonach 1816/1817 oraz 1820-1821, krakowskim w sezonach 1818-1819, 1826-1827 i 1843/1844, a także kijowskim w 1827 roku. Występował również w lubelskim teatrze w latach 1822, 1824, 1828 oraz 1845, lwowskim od 1829 do 1831 oraz 1842, i wileńskim w latach 1834-1841.
Aśnikowski współpracował także z zespołami teatrów prowincjonalnych, takich jak zespół Jana Brzezińskiego, Kajetana Nowińskiego w 1831, Tomasza Andrzeja Chełchowskiego w 1845 oraz Wilhelma Schmidkoffa w 1846. Częste zmiany miejsc pracy wydają się być związane z jego kłótliwym usposobieniem.
Na scenie Aśnikowski występował w licznych produkcjach, w tym w rolach takich jak: Prezes Zadzirnowski w „Żydach”, Jan w „Wolnym mularzu”, Organista w „Zabobonie”, Śpiochajło w „Zamieszaniu”, Matois w „Figlach młodości”, Klika w „Korsykaninie”, Grzegorz w „Kto kocha ten się kłóci”, Szambelan w „Panu Jowialskim”, Rotmistrz w „Damach i huzarach”, Grzegorz w „Damach i huzarach” oraz Lisiewicz w „Panu Geldhabie”.
Zarządzanie zespołami teatralnymi
W 1828 roku Jan Aśnikowski przejął część zespołu teatralnego Jana Brzezińskiego, a następnie razem z nim zorganizował przedstawienia w Zamościu oraz Krasnymstawie. Repertuar, który oferowali, obejmował pantominy czarodziejsko-baletowe, co pozwalało widzom na spędzanie czasu w niezwykłej atmosferze.
Ten utalentowany artysta ponownie objął kierownictwo nad teatrem lubelskim w latach 1832-1834, a jego działalność nie ograniczała się tylko do lokalnych występów, ponieważ organizował również przedstawienia wyjazdowe, docierając tym samym do szerszej publiczności.
Twórczość
Jan Aśnikowski był wybitnym twórcą, który zasłynął dzięki swoim przekładom oraz adaptacjom dzieł teatralnych. Wśród jego osiągnięć wymienia się:
- Wójt sędzia prezydujący czyli Sprawa w Osieku (1824),
- Popiół Aśnikowskiego: śpiewki ulubione z opery: Chłop panem milionowym (1830),
- Karczma na granicy austriackiej czyli Podróż do Warszawy (1832),
- F. I. von Holbein, Gonitwy w Tenczynie czyli Trzy znaki (1838),
- E. Scribe, Korsykanin czyli Awantura (1840),
- A. Dumas, Saracen (1841),
- F. Halm, Syn puszczy (1843).
Życie prywatne
Jan Aśnikowski, syna kowala, w 1823 roku wziął ślub z Antoniną Piotrowską.
Od 1827 roku jego drugą żoną została aktorka oraz śpiewaczka, Emilia Pacewicz.
Przypisy
- AgnieszkaA. Szykuła-Żygawska, Wędrowne trupy teatralne w XIX-wiecznym Krasnymstawie, „Nestor : czasopismo artystyczne” (nr 2), 2012, s. 24-25 [dostęp 10.03.2023 r.]
- Aśnikowska Emilia z Pacewiczów, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 11
- StanisławS. Dąbrowski, Dzieje sceniczne, [w:] JózefJ. Korzeniowski, Komedie: Żydzi - Doktor Medycyny - Wąsy i peruka - Majątek albo imię, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1954, s. 365.
- Brzeziński Jan, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 70.
- a b c d Aśnikowski Jan, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 11-12.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Jolanta Sosnowska (skrzypaczka) | Jolanta Zykun | Justyna Reczeniedi | Maciej Piszek | Michał Skarżyński | Teresa Kramarska | Zofia Mingardi | Dariusz Kuc | Barbara Nawrocka-Dońska | Józef Epifani Minasowicz | Czesław Borys Jankowski | Aleksandra Watanuki | Maria Alexandrowicz | Marek Szypulski | Daniel Eibl | Ruth Baum | Agnieszka Sławińska | Andrzej Kwieciński | Irena Kuran-Bogucka | Karol TausigOceń: Jan Aśnikowski