Jerzy Bohdan Rychliński

---

Życiorys

Jerzy Bohdan Rychliński swoją edukację zakończył w 1916 roku, kiedy to uzyskał dyplom na Wydziale Prawnym Uniwersytetu Moskiewskiego. Po ukończeniu studiów został zmobilizowany do Szkoły Chorążych Admiralicji, która mieściła się w Oranienbaumie. Po jej ukończeniu rozpoczął służbę w rosyjskiej marynarce wojennej, skierowanej na wody Bałtyku. W 1917 roku, biorąc udział w bitwie morskiej z Niemcami, odniósł kontuzję i w rezultacie trafił do niewoli. Po zakończeniu tego trudnego okresu został zwolniony w 1918 roku.

Na 27 stycznia 1919 roku przypadł moment, w którym przyjęto go do Wojska Polskiego, na podstawie przynależności do byłej armii rosyjskiej, zatwierdzając jego stopień podporucznika. Otrzymał przydział do Dowództwa Wojsk Lotniczych, a następnie został oddelegowany do Oddziału IV Sztabu Generalnego. 6 lutego 1919 roku przeniesiono go do Sekcji Marynarki Wojennej w Ministerstwie Spraw Wojskowych w Warszawie. Na mocy decyzji z 30 stycznia 1921 roku, jego awans do stopnia porucznika w korpusie rzeczno-brzegowym miał datę 1 kwietnia 1920 roku. W styczniu 1922 roku Rychliński przeszedł do rezerwy.

8 stycznia 1924 roku jego stopień porucznika rezerwy marynarki został zweryfikowany z datą starszeństwa na 1 czerwca 1919 roku, zajmując 3. lokatę w korpusie rzeczno-brzegowym. W 1927 roku zdał egzamin sędziowski i zaczynał pracę w Biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego w Warszawie, gdzie był współredaktorem „Zbioru orzeczeń Sądu Najwyższego”. W 1939 roku otrzymał nominację na sędziego apelacyjnego i przed wybuchem II wojny światowej został wyznaczony na sędziego Sądu Najwyższego. W trakcie wojny mieszkał w Warszawie.

Po wojnie, od 1945 roku, pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości, a później pełnił funkcję sędziego Sądu Najwyższego. Do 1948 roku pozostawał urzędnikiem w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Rychliński miał okazję podróżować do wielu krajów, takich jak Niemcy, Szwajcaria, Austria, Węgry, Włochy, Dania i Francja. Jego przygoda zawiodła go również do Ameryki Południowej, a krótko odwiedził Nowy Jork.

Zmarł, a jego ostatnim miejscem spoczynku jest cmentarz Powązkowski w Warszawie, gdzie znajduje się w kwaterze 175, rząd 2, grobowiec numer 20.

Opis twórczości

Jerzy Bohdan Rychliński, znany polski pisarz, zadebiutował w roku 1918 utworem zatytułowanym Orły do lotu. W swojej twórczości często nawiązywał do tematów związanych z magią, symboliką oraz sensacją, czego przykładem są jego dzieła Czarna Feluka oraz Mafia Wielkiego Fina.

Jednakże, jego najważniejsze osiągnięcia dotyczą powieści historycznych, szczególnie tych związanych z tematyką morską. Rychliński z pasją badał dzieje polskiej floty z XVII wieku, a jego zainteresowania obejmowały również postać Jamesa Murraya, znanego jako Morą. Szkot ten, który służył Zygmuntowi III, odegrał istotną rolę w kształtowaniu polskiej floty jako jej współtwórca i budowniczy jednostek wojennych, w tej roli określanej jako servitor–architectus navalis.

Rychliński poświęcił Jamesowi Murrayowi cztery powieści: Galeon kapitana Mory, Fama kapitana Mory, Madonna ze złota oraz Latający Szkot. W potem publikowanych utworach, takich jak Kulawego bosmana, znaczącą rolę odgrywa postać Smętka, który w ujęciu Rychlińskiego stanowił „dobrego diabła” z Kaszub, do którego mógł się odwołać w kontekście żeglarskich przygód.

Pisarz nie ograniczył się jedynie do tematów morskich z odległej przeszłości; cofając się do czasów Mieszka I, przedstawił szerszą narrację w powieści Szczęście z morskimi oczyma, która następnie przekształciła się w Sagę o jarlu i Piastównach.

W uznaniu jego wyjątkowych osiągnięć literackich, w roku 1958 Rychliński otrzymał nagrodę imienia M. Zaruskiego za Galeon kapitana Mory, a w 1964 roku nagrodę literacką II stopnia od Ministra Obrony Narodowej za całokształt swojej twórczości. Oprócz twórczości literackiej, pisał również tłumaczenia z języka angielskiego, w tym utwory autorów takich jak London, Conrad, Galsworthy czy Cooper oraz z rosyjskiego, tłumacząc prace Nowikowa-Priboja.

Nie można pominąć znaczącego wpływu Rychlińskiego na rozwój polskiego słownictwa morskiego. Jego liczne spolszczenia książek o tematyce marynistycznej przyczyniły się do wzbogacenia tego obszaru języka polskiego, co z pewnością jest jego trwałym dziedzictwem w literaturze morskiej.

Publikacje

Twórczość własna

Jerzy Bohdan Rychliński to autor, którego dorobek literacki jest imponujący i różnorodny. Wśród jego dzieł znajdują się utwory muzyczne, powieści oraz zbiory poezji, które zdobyły uznanie wśród czytelników i krytyków. Do jego istotnych publikacji należą:

• Orły do lotu na głos i orkiestrę, hymn, słowa J.B. Rychliński, muzyka Emil Młynarski (W. Grosse, Moskwa, ok. 1915),
• Latający Holender, tom poezji (Księgarnia Św. Wojciecha, 1920),
• Mah-Jong, zbiór nowel (Gebethner i Wolff, 1925),
• Błękitny szpieg, powieść (Wydaw. Bibljoteki Dzieł Wyborowych, 1926),
• Róża korsarska, powieść (Wydaw. Polskie, 1929),
• Był bój pod Oliwą (A.D. 1627), powieść historyczna (Nasza Księgarnia, 1935),
• Przygody Krzysztofa Arciszewskiego, powieść historyczna (Książnica-Atlas, 1935),
• Skarbiec Bałtyku. Opowieść historyczna (Księgarnia Św. Wojciecha 1937),
• Żagle na oceanie. Na podstawie dziennika jachtu „Orfeusz” (Biblioteka „Ruń” 1938),
• Słowo o admirale Arciszewskim (Liga Morska, Zarząd Główny 1947),
• Czarna Feluka, powieść korsarska (Wydaw. Żagiel, 1948),
• Kulawy bosman, powieść dla młodzieży (Spółdz. Wydawn. Wiedza, 1948),
• Szlak rybiej kości. Gawędy syberyjskie (Czytelnik, 1954),
• Galeon kapitana Mory, powieść, t. 1 opowieści o kapitanie Morze (Wydaw. MON, 1956),
• Mafia Wielkiego Fina, powieść (Pax, 1958),
• Fama kapitana Mory, powieść, t. 2 opowieści o kapitanie Morze (Wydaw. MON, 1960),
• Szczęście z morskimi oczyma, powieść (Wyd. Czytelnik, 1962),
• Madonna ze złota, powieść, t. 3 opowieści o kapitanie Morze (Wydaw. MON, 1963),
• Latający Szkot, powieść, t. 4 opowieści o kapitanie Morze (Wydaw. MON, 1967),
• Admirał, czart i Cyganka, powieść (Wydaw. MON, 1973),
• W szczerbach zwierciadła, zbiór opowiadań, wybór i wstęp Bohdana Kubickiego (Wydaw. Morskie, 1973),
• Saga o jarlu i Piastównach, powieść (Wydaw. Poznańskie, 1974 razem ze Szczęściem z morskimi oczyma).

Przekłady

Rychliński nie ograniczał się jedynie do twórczości oryginalnej, ale także przekładał znane dzieła literackie, wzbogacając polski rynek wydawniczy. Lista jego przekładów obejmuje:

• Reginald Campbell, W dolinie tygrysa. Powieść, Wł. Michalak i S-ka, Warszawa 1938,
• Joseph Conrad, Korsarz, Wydaw. Wacław Czarski, Warszawa 1925,
• Joseph Conrad, Oczekiwanie, PIW, Warszawa 1960 [tyt. oryg. Suspense],
• Joseph Conrad, Tajfun, Towarzystwo Księg. Pol., Warszawa 1925,
• Joseph Conrad, Ukryty sojusznik, Polski Dom Wydawniczy, Rzym 1946,
• James Fenimore Cooper, Pilot, Wydaw. Polskie (R. Wegner), Poznań [ok. 1935],
• C.S. Forester, Z podniesioną banderą, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1948 [jako R. Sternica],
• John Galsworthy, Saga rodu Forsytów. T. 2, Babie lato jednego z Forsytów; W matni, Wydaw. Rój, Warszawa 1930,
• Aleksandr Gonczarow, Nasz korespondent, Wydaw. MON 1954,
• Bret Harte, Więźniowie kanjonu, Wydaw. Rój, Warszawa 1937,
• Marianna Jachontowa, Okręty wychodzą na morze, Wydaw. MON, Warszawa 1952,
• Charles Johnson, Historia najsłynniejszych piratów, ich zbrodnicze wyczyny i rabunki, Czytelnik, Warszawa 1968,
• Jarosław Josseliani, Z pamiętnika marynarza okrętu podwodnego, Wydaw. MON, Warszawa 1954,
• Eugeniusz Junga, Śladami marynarzy, Wydaw. MON, Warszawa 1953,
• Jiddu Krishnamurti, Droga, Wydaw. F. Hoesick, Warszawa 1930,
• Jiddu Krishnamurti, Jezioro mądrości, Wydaw. F. Hoesick, Warszawa 1929,
• Jiddu Krishnamurti, Życie wyzwolone, Wydaw. F. Hoesick, Warszawa 1929,
• Gieorgij Kublicki, Kolumbowie Antarktyki, Książka i Wiedza, Warszawa 1949,
• Rom Landau, Paderewski, Wydaw. J. Przeworski, Warszawa 1935,
• Jack London, Opowieści mórz południowych, Towarzystwo Wydaw. „Ignis”, Warszawa 1923,
• Jack London, Przygody w zatoce San Francisco, Wydawnictwo E. Wende i S-ka, Warszawa 1925,
• Jack London, Syn słońca, Drukarnia Bankowa, Warszawa 1925,
• Jack London, Wilk morski, „Ignis”, Warszawa 1922,
• Jack London, Żegluga na jachcie „Snark”, Wydaw. E. Kuthana 1949,
• Frederic Albert Mitchell-Hedges, Polowanie na potwory morskie, Wydaw. Polskie, Poznań 1927,
• Nikołaj Nikitin, Północna Aurora, Wydaw. MON, Warszawa 1953,
• Aleksiej Nowikow-Priboj, Kapitan pierwszej rangi, Książka i Wiedza, Warszawa 1952,
• Aleksiej Nowikow-Priboj, Opowiadania o morzu, Wydaw. MON Warszawa 1954,
• Örian Olsen, Podbój ziemi. Dzieje odkryć i podróży od najdawniejszych czasów do ostatnich, Księg. Wł. Michalak i S-ka, Warszawa 1939,
• Emmuska Orczy, Marivosa / Baronowa Orczy, Biblioteka Tygodnika Ilustrowanego, Warszawa 1933,
• Leonid Płatow, Archipelag znikających wysp, Nasza Księgarnia Warszawa 1950,
• Arthur van Schendel, Fregata Johanna Maria, Czytelnik, Warszawa 1959,
• Konstantin Staniukowicz, Nowele morskie, Wydaw. MON, Warszawa 1956,
• Merlin Moore Taylor, Wśród ludożerców, Wydaw. Polskie, Poznań 1930,
• Witalij Treniew, Marynarze z „Księżniczki Anny”, Wydaw. MON, Warszawa 1957,
• Nikołaj Trublaini, Szkuner „Kolumb”, Wydaw. MON, Warszawa 1953.

---

Oceń: Jerzy Bohdan Rychliński

---