Mariusz Treliński

---

Życiorys i realizacje filmowe

Reżyser Mariusz Treliński rozpoczął swoją edukację w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, gdzie uzyskał dyplom w 1986 roku. Już rok później zaprezentował swój debiutancki film telewizyjny, pod tytułem Zad wielkiego wieloryba, którego scenariusz współtworzył z Januszem Wróblewskim. Kolejnym znaczącym dziełem w jego twórczości jest Pożegnanie jesieni z 1990 roku, będący adaptacją powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza. Film zadebiutował na Festiwalu Filmowym w Wenecji, zdobywając dla reżysera liczne wyróżnienia, w tym Nagrodę Przewodniczącego Komitetu Kinematografii oraz Nagrodę im. Andrzeja Munka.

W 1995 roku Treliński zrealizował Łagodną, opartą na opowiadaniu Fiodora Dostojewskiego, za którą otrzymał nagrodę dziennikarzy na 20. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W 2000 roku stworzył film Egoiści. Warto również zaznaczyć, że w latach 1989–1991 miał zaszczyt być członkiem Komitetu Kinematografii.

W sferze teatralnej, pomiędzy majem 2005 a sierpniem 2006 roku, pełnił rolę dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie. Po pewnej przerwie, w 2008 roku, powrócił na stanowisko zastępcy dyrektora ds. artystycznych, a w marcu 2011 roku został mianowany dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, gdzie działa do dnia dzisiejszego.

Reżyseria teatralna i operowa

Mariusz Treliński, znany dla swojej wyjątkowej pracy w teatrze operowym, ma na swoim koncie wiele znaczących realizacji. W ramach swoich działań reżyserskich zrealizował m.in. „Makbeta”, a w 1995 roku zadebiutował w operze, tworząc spektakl na zlecenie festiwalu Warszawska Jesień. W Teatrze Wielkim w Warszawie zrealizował „Wyrywacza serc” Elżbiety Sikory, bazujący na prozie Borisa Viana. W 1999 roku, jego inscenizacja „Madame Butterfly” Pucciniego, wzbogacona o scenografię Borisa Kudlički, zdobyła serca widzów i zainicjowała współpracę artystyczną między nimi. Choć dzieło było wystawiane w różnych lokalizacjach, w 2001 roku na zaproszenie Plácido Domingo przeniesiono je do Washington Opera. W jego repertuarze na warszawskiej scenie znajdziemy kolejne cenione tytuły, takie jak „Król Roger” Szymanowskiego (2000), za który to projekt otrzymał w 2001 roku Nagrodę im. Karola Szymanowskiego. Ponadto, zrealizował „Otello” Verdiego (2001), „Oniegin” Czajkowskiego (2002) oraz „Don Giovanni” Mozarta (2002; Los Angeles, 2003), za co przyznano mu Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida. W 2001 roku Treliński uhonorowany został również Paszportem „Polityki” za nowoczesne oraz trafiające do współczesnego widza realizacje oper, prezentowane na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie. W kontynuacji swojej kariery, reżyserował „Damę pikową” Czajkowskiego w berlińskiej Staatsoper Unter den Linden, z mocnym akcentem danego spektaklu w osobach Plácido Domingo oraz Daniela Barenboima (2003). Jego kariera obejmowała „Andrea Chénier” Giordana (Washington Opera 2004; TW-ON 2005) oraz „Cyganerię” Pucciniego (TW-ON 2006; Washington Opera 2007), za które to realizacje w 2006 roku otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego. Rok 2007 przyniósł wznowienie „Króla Rogera” w Operze Wrocławskiej. Następne nowe wersje tej opery widzowie mieli okazję podziwiać w Teatrze Maryjskim przy wsparciu Walerija Giergijewa, (znana być może również z Festiwalu Teatralnego w Edynburgu). Kolejnym monumentalnym przedsięwzięciem stała się produkcja „Borysa Godunowa” Musorgskiego (TW-ON 2009) oraz „Orfeusza i Eurydyki” Glucka, wystawiana w Słowackim Teatrze Narodowym w Bratysławie (koprodukcja TW-ON 2008, a także w Tel Awiwie w 2012 roku). O wielkiej popularności Trelińskiego świadczy premiera jego jednoaktówek: „Alek” Rachmaninowa i „Jolanta” Czajkowskiego, które odbyły się pod batutą Giergijewa zarówno w Teatrze Maryjskim, jak i na Festiwalu w Baden-Baden w 2009 roku. W tym samym roku, z artystami Anną Netrebko i Piotrem Beczałą, stworzył idealne przedstawienie. Po „Traviacie” Verdiego (2010), osadzonej w klimacie All That Jazz w reżyserii Boba Fosse’a, przyszedł czas na inscenizację „Turandot” Pucciniego (2011). Po pracy nad „Latającym Holendrem” Wagnera oraz „Manon Lescaut” Pucciniego, Treliński dokonał niepowtarzalnego połączenia dwóch baśni w ramach swojego spektaklu z 2013 roku, łącząc „Jolantę” Czajkowskiego i „Zamek Sinobrodego” Bartóka w operowy dyptyk. Treliński, którego debiut w Metropolitan Opera miał miejsce w 2015 roku, w ciągu dramatycznych, emocjonalnych i muzycznych interpretacji zaprosił na scenę największe talenty operowe, z Anną Netrebko oraz Nadją Michael w trzech odsłonach swojej produkcji, którą „The New York Times” określił jako „wyjątkowo udaną i przekonującą”. W kolejnych latach realizował spektakle takie jak „Boulevard Solitude” Hansa Warnera Henzego w Welsh National Opera, jak także „Salome” Straussa w Teatrze Narodowym w Pradze. W 2015 roku Treliński przedstawił „Jolantę/Zamek Sinobrodego” w Metropolitan Opera, a w roku 2016 zrealizował „Powder Her Face” Adèsa. Ten ostatni spektakl, który został zaprezentowany w brukselskim Halles de Schaerbeek, przyniósł mu w 2016 roku Prix de l’Europe Francophone. Inscenizacji „Tristana i Izoldy” Wagnera doświadczyli również widzowie w Metropolitan Opera, oraz we Florencji podczas Festiwalu Maggio Musicale Fiorentino. W kolejnych latach powrócił do Warszawy z „Umarłym miastem” Korngolda, a w 2018 roku zrealizował nową wersję „Króla Rogera”. W 2019 roku, w Theater an der Wien odbyła się premiera „Halki” Moniuszki z udziałem Piotra Beczały w roli Jontka oraz Tomasza Koniecznego w roli Janusza, pod muzycznym kierownictwem Łukasza Borowicza. Finał „Halki” zaowocował również pokazem na scenie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w lutym 2020 roku. Ostatnie lata przyniosły mu realizację tytułów jak „Cardillac” Paula Hindemitha, a w 2023 roku Treliński opracował „Moc przeznaczenia” Verdiego (koprodukcja z The Metropolitan Opera). Mariusz Treliński, dwukrotny nominowany do renomowanej International Opera Award w kategorii „najlepszy reżyser operowy”, zdobył operowego Oscara w 2018 roku, co stanowi ukoronowanie jego wielkiej kariery artystycznej.

Wybrana twórczość

Inscenizacje operowe

Mariusz Treliński ma na swoim koncie wiele znaczących inscenizacji operowych, które zdobyły uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Oto niektóre z nich:

• Wyrywacz serc Elżbiety Sikory – Teatr Wielki w Warszawie (1995),
• Madame Butterfly Giacoma Pucciniego – Teatr Wielki w Warszawie (1999), Washington Opera (2001), Teatr Maryjski w Sankt Petersburgu (2005), Opera Izraela (2008),
• Król Roger Karola Szymanowskiego – Teatr Wielki w Warszawie (2000),
• Otello Giuseppe Verdiego – Teatr Wielki w Warszawie (2001),
• Oniegin Piotra Czajkowskiego – Teatr Wielki w Warszawie (2002),
• Don Giovanni Wolfganga Amadeusza Mozarta – Teatr Wielki w Warszawie (2002), Los Angeles Opera (2003), Opera Wrocławska (2011),
• Dama pikowa Piotra Czajkowskiego – Staatsoper w Berlinie (2003), Teatr Wielki w Warszawie (2004), Teatr Wielki w Łodzi (2010), Opera Izraela (2010),
• Andrea Chénier Umberta Giordano – Teatr Wielki w Poznaniu (2004), Washington Opera (2004), Teatr Wielki w Warszawie (2005),
• Cyganeria Giacoma Pucciniego – Teatr Wielki w Warszawie (2006),
• Król Roger Karola Szymanowskiego (nowa wersja) – Opera Wrocławska (2007),
• Orfeusz i Eurydyka Christopha Willibalda Glucka – Opera w Bratysławie (2008), Teatr Wielki w Warszawie (2009), Opera Izraela (2012),
• Aleko Siergieja Rachmaninowa i Jolanta Piotra Czajkowskiego – Teatr Maryjski w Sankt Petersburgu w koprodukcji z Festspielhaus w Baden-Baden (2009),
• Traviata Giuseppe Verdiego – Teatr Wielki w Warszawie (2010),
• Turandot Giacoma Pucciniego – Teatr Wielki w Warszawie (2011),
• Latający Holender Richarda Wagnera – Teatr Wielki w Warszawie (2012),
• Manon Lescaut Giacoma Pucciniego – Teatr Wielki w Warszawie w koprodukcji z Théatre Royal de la Monnaie w Brukseli oraz Welsh National Opera w Cardiff (2012),
• Jolanta Piotra Czajkowskiego i Zamek Sinobrodego Beli Bartóka – Teatr Wielki w Warszawie w koprodukcji z The Metropolitan Opera (2013),
• Boulevard Solitude Hansa Wernera Henzego – Welsh National Opera (2014),
• Salome Ryszarda Straussa – Teatr Wielki w Warszawie w koprodukcji z Teatrem Narodowym w Pradze (2015),
• Powder Her Face Thomasa Adèsa – Teatr Wielki w Warszawie w koprodukcji z La Monnaie w Brukseli (2016),
• Tristan i Izolda Ryszarda Wagnera – Teatr Wielki w Warszawie z The Metropolitan Opera (inscenizacja została prezentowana w Nowym Jorku na otwarcie sezonu 2016/2017), Festspielhaus Baden-Baden (marzec 2016) i National Centre for the Performing Arts w Pekinie (sierpień 2017),
• Umarłe miasto Ericha Wolfganga Korngolda – Teatr Wielki w Warszawie w koprodukcji z La Monnaie w Brukseli (2017),
• Ognisty Anioł Siergieja Prokofiewa – Teatr Wielki – Opera Narodowa (2018) w koprodukcji z Festival d’Aix-en-Provence oraz Den Norske Opera & Ballett,
• Król Roger Karola Szymanowskiego – Teatr Wielki w Warszawie (2018),
• Halka Stanisława Moniuszki – Theater an der Wien w Wiedniu (2019),
• Cardillac Paula Hindemitha – Teatr Wielki w Warszawie (2022),
• Moc przeznaczenia Giuseppe Verdiego – Teatr Wielki w Warszawie z The Metropolitan Opera (2023),
• Peter Grimes Benjamina Brittena – Teatr Wielki – Opera Narodowa (2023) w koprodukcji z Izraelską Operą w Tel Awiwie,
• Kobieta bez cienia Ryszarda Straussa – Opera w Lyonie (2023).

Inscenizacje teatralne

W swojej karierze Mariusz Treliński zrealizował także kilka znaczących inscenizacji teatralnych:

• Lautréamont-Sny według Pieśni Maldorora Comte de Lautréamonta – Teatr Studio w Warszawie (1992),
• Natalia Fiodora Dostojewskiego – Teatr Telewizji (1995),
• Pająk Hansa Everesta – Teatr Telewizji (1995),
• Makbet Williama Szekspira – Teatr Powszechny w Warszawie (1996),
• Adrianne Lecouvreur Augustina E. Scribe’a i Ernesta Legouvé’a – Teatr Telewizji (1997).

Filmografia

Reżyser pracował również w branży filmowej, realizując następujące produkcje:

• Film o pankach (1983),
• Zad wielkiego wieloryba (1987),
• Pożegnanie jesieni (1990),
• Łagodna (1995),
• Egoiści (2000).

Teledyski

Warto również wspomnieć o teledyskach, które zrealizował, w tym:

• Kazik Staszewski, „Spalam się” (1991).

Odznaczenia i wyróżnienia

Mariusz Treliński, znany reżyser, ma na swoim koncie liczne odznaczenia oraz wyróżnienia, które są potwierdzeniem jego talentu i profesjonalizmu w dziedzinie sztuki teatralnej i filmowej.

• 1991 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu Kinematografii za debiut reżyserski (Pożegnanie jesieni),
• 1995 – Nagroda dziennikarzy za reżyserię filmu Łagodna na 20. FPFF,
• 2000 – Nagroda im. Karola Szymanowskiego za reżyserię Króla Rogera,
• 2001 – Paszport „Polityki”,
• 2003 – Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida za reżyserię Don Giovanniego,
• 2006 – Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza,
• 2006 – Nagroda im. Konrada Swinarskiego (przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr”) – za reżyserię oper Andrea Chénier i Cyganeria w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej,
• 2013 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2018 – International Opera Awards w kategorii „najlepszy reżyser”,
• 2020 – Nagroda im. Konrada Swinarskiego (przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr”) – za reżyserię opery Halka w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej.

---

Oceń: Mariusz Treliński

---