Jan Wedel

---

Życiorys

Młodość i początki pracy w fabryce

Jan Wedel, znany przedsiębiorca branży czekoladowej, w swoim dzieciństwie kształcił się w Gimnazjum im. Wojciecha Górskiego, które mieściło się przy ulicy Szpitalnej, a następnie prawdopodobnie kontynuował edukację w V Gimnazjum w Warszawie, znajdującym się u zbiegu ulic Marszałkowskiej i Polnej. W 1894 roku wyruszył do Niemiec i Szwajcarii, gdzie przez sześć semestrów, aż do 1897 roku, studiował na Königlich Technische Hochschule zu Berlin w Charlottenburgu. Kolejne cztery semestry spędził na Uniwersytecie Fryburskim, gdzie jego mentorem był Augustyn Bistrzycki. 22 lipca 1899 uzyskał dyplom doktora chemii, a swoją pracę doktorską zadedykował po polsku: „Drogim Rodzicom”. Dodatkowo, wzbogacił swoje wykształcenie techniczne na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Charlottenburgu. Jan posługiwał się również biegle językami: francuskim, angielskim i niemieckim.

Przed objęciem zarządzania rodzinnym interesem, nabywał doświadczenie jako praktykant. W 1912 roku stał się formalnym następcą swojego ojca, przedszkoląc się w kwestiach zarządzania oraz podpisywania dokumentów jako prokurent. Już wtedy postanowił, że swoją pierwszą pensję w wysokości 2000 rubli w całości przeznaczy na cele dobroczynne. W tym samym roku nazwę firmy zmieniono na „Emil Wedel & Syn”. Jan i jego ojciec prowadzili działalność wspólnie do 1919 roku, kiedy to Emil Wedel odszedł. Jan, przejmując stery przedsiębiorstwa, szybko wdrażał nowe pomysły, takie jak produkcja biszkoptów oraz wprowadzanie nowoczesnych opakowań: papierowych, tekturowych i blaszanych.

Zarządzanie fabryką przy ul. Zamoyskiego

W 1927 roku Jan Wedel uzyskał pozwolenie na budowę nowej fabryki przy ul. Zamoyskiego w Warszawie. Do projektowania obiektu zaprosił znanego architekta Józefa Napoleona Czerwińskiego, który wcześniej stworzył wiele warszawskich kamienic. Budowa ruszyła w 1929 roku, a inauguracja miała miejsce z wybudowaniem północnego skrzydła, które zawierało magazyny, garaże oraz biura. Po kilku latach dołączono południowe skrzydło oraz dodatkowe hale produkcyjne. Mimo niepewnych czasów wielkiego kryzysu, Jan investował w nowoczesne technologie i dbał o rozwój pracowników, oferując udogodnienia takie jak stołówka, żłobek i przedszkole.

W okolicach fabryki zorganizowano także rozmaite sekcje sportowe w ramach Klubu Sportowego „Rywal”, w tym kolarską, wioślarską, zapaśniczą i bokserską. Na ul. Zamoyskiego 26 powstał dom mieszkalny uposażony w salę teatralną i sportową, gdzie działały chór i orkiestra dęta. Jan Wedel kładł szczególny nacisk na dobre wyżywienie pracowników, a także oferował pomoc w budowie mieszkań dla fachowców w pobliżu fabryki, udzielając pożyczek zatrudnionym na budowę domów.

W latach 30. XX wieku zainicjowano wiele produktów, które są znane do dziś, takich jak czekolada Jedyna czy Torcik Wedlowski. W 1926 roku na zlecenie Jana powstała słynna grafika reklamowa – Chłopiec na zebrze, zaprojektowana przez włoskiego artystę Leonetto Cappiello. W 1932 roku firma została przekształcona w rodzinną spółkę akcyjną „Fabryka Czekolady E.Wedel”, w której siedziały Jan jako dyrektor, jego siostry Eleonora i Zofia oraz Felicjan Pintowski, odpowiedzialny za handel.

II wojna światowa

Wraz z wybuchem II wojny światowej Jan Wedel, w obliczu zagrożenia, zakupił dla fabryki ciężkie karabiny maszynowe, które przekazano jednostce Legii Akademickiej. Zabezpieczył też surowce, takie jak ziarno kakaowe i cukier, co umożliwiło produkcję niemal przez cały okres okupacji. Niestety, wielu ograniczeń wprowadzonych przez okupanta nie można było jednak znieść, co ograniczało możliwości sprzedaży. Pomimo trudności, sklep przy ul. Szpitalnej potrafił przetrwać, a Wedel zapewniał pracownikom dostęp do pomocy w formie stołówki oraz produkował chleb. W czasie wojny fabryka była także aktywna w dostarczaniu paczek do obozów jenieckich i wspierała intelektualistów oraz artystów, a także Żydów, w tym Janusza Korczaka oraz Adolfa Nowaczyńskiego.

Czasy powojenne

Po zakończeniu wojny w styczniu 1945 roku, Jan Wedel wrócił do fabryki, gdzie z pomocą prezydenta miasta Mariana Spychalskiego zajął stanowisko fachowego doradcy. Jego doświadczenie było nieocenione w procesie odbudowy i przywracania produkcji. Niestety, pod koniec 1945 roku Jan został usunięty z zajmowanej pozycji, a jego fabryka, w dniu 30 kwietnia 1949 roku, przeszła na własność państwa. Jan Wedel zmarł 31 marca 1960 roku, a jego pogrzeb był manifestacją wdzięczności byłych pracowników. Po jego śmierci, żona Michalina, kontynuując jego działalność, w fundacji i ofiarowywaniu witraży do ewangelickiego kościoła Świętej Trójcy, zrealizowała jego ostatnią wolę. Groby rodziny Wedlów znajdują się na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie na Woli przy ul. Młynarskiej, gdzie Jan spoczywa razem z żoną i innymi członkami rodziny.

---

Oceń: Jan Wedel

---