Jan Gurtzman

---

Życiorys

Jan Gurtzman przyszedł na świat w Warszawie, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej wywodzącej się z inteligencji. Jego ojciec, Aleksander Gurtzman (urodzony 25 listopada 1868 roku w Warszawie, syn Feliksa i Anny), pełnił rolę technika oraz zaangażowanego działacza społecznego. Jego matka, Paulina (nagrodzona 26 stycznia 1873 w Warszawie, córka Dawida i Emilii, która według wszelkich informacji zmarła tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej), pochodziła z rodziny Zylberlastów, co w kontekście jej życia wskazuje na głębokie korzenie kulturowe (więcej na ten temat znajdziesz w Politechnice Warszawskiej).

Rodzina Gurtzmanów zawarła związek małżeński około 9 września 1905 roku. Jan, obrazując swoje zamiłowanie do nauki, ukończył Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej w Warszawie w 1924 roku. W kolejnych latach podjął studia na Wydziale Elektrycznym, które zakończył w 1931 roku, uzyskując tytuł inżyniera elektryka.

Kariera naukowa i wyprawa polarna

W 1932 roku Jan Gurtzman rozpoczął pracę w Państwowym Instytucie Meteorologicznym, co stanowiło kluczowy moment w jego karierze naukowej. Współpracował ściśle z profesorem Jeanem Lugeonem, koncentrując się na przygotowaniach do Pierwszej Polskiej Wyprawy Polarnej, która miała miejsce w ramach Międzynarodowego Roku Polarnego. Gurtzman pełnił istotną rolę, ponieważ był odpowiedzialny za projektowanie i montaż atmoradiografów, narzędzi wykorzystywanych do analizowania trzasków radiowych w atmosferze.

Ponadto, aktywnie uczestniczył w ekspedycji na Wyspie Niedźwiedziej, gdzie jego zadania obejmowały instalację i obsługę specjalistycznego sprzętu badawczego. W skład grupy badawczej, obok Gurtzmana, wchodzili również Czesław Centkiewicz, Władysław Łysakowski, Stanisław Siedlecki oraz Jean Lugeon, co podkreśla bogactwo współpracy w tym projekcie.

II wojna światowa

W obliczu wybuchu II wojny światowej Jan Gurtzman podjął działania związane z Polskim Radiem. Kiedy konflikt zbrojny zastał Warszawę, zdążył się ewakuować z miasta, jednak szybko wrócił, by wspierać proces uruchamiania radiostacji.

W czasie oblężenia Warszawy w 1939 roku, Gurtzman odegrał kluczową rolę jako jeden z twórców radiostacji fonicznej, która emitowała ważne komunikaty oraz przemówienia. Jego praca była szczególnie cenna w tym trudnym okresie, gdy mieszkańcy potrzebowali informacji.

W wyniku swojego żydowskiego pochodzenia Gurtzman w czasie niemieckiej okupacji miał konieczność ukrywania się. Korzystał z fałszywego nazwiska i szukał schronienia na warszawskich Bielanach, aby uniknąć prześladowań.

Zaginięcie i pamięć

Ostatnie pewne informacje dotyczące Jana Gurtzmana sięgają roku 1942, kiedy to został aresztowany przez Gestapo. Na początku trafił do więzienia w Nowym Wiśniczu, skąd został później przetransportowany do Bochni, gdzie, jak się przypuszcza, mógł zostać zamordowany.

W 1946 roku Sąd Grodzki w Warszawie podjął decyzję, uznając Gurtzmana za osobę zmarłą. Ta formalna deklaracja była smutnym zakończeniem tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w jego życiu.

Co ciekawe, jego ciotka, Julia Szliferstein, po wojnie wspomniała, iż Jan Gurtzman został deportowany do obozu w Trawnikach już w 1941 roku. Informacje te rzucają nowe światło na okoliczności jego zaginięcia oraz losy, jakie go spotkały w czasach brutalnych represji i wojny.

---

Oceń: Jan Gurtzman

---