Jakub Segał

---

Życiorys

Jakub Segał był synem Karola i Balbiny z domu Grosglik, który zmarł w 1927 roku. Jego siostra, Jadwiga Judyta, była zamężna za Adamem Zieleńczykiem. Edukację rozpoczął w czteroklasowym II Progimnazjum, a następnie kontynuował naukę w III Gimnazjum w Warszawie. Po zakończeniu studiów w 1900 roku, przez trzy semestry kształcił się na Uniwersytecie w Berlinie, gdzie miał okazję uczestniczyć w wykładach znanych profesorów, takich jak Fischer, Warburg, Simml, Dessoir i Wölfflin.

W semestrze zimowym 1902/1903 przeniósł się na Uniwersytet Wiedeński, aby kontynuować swoją edukację pod okiem Jodla, Jerusalema oraz Wallaschka. Następnie, od semestru letniego 1903, przez pięć semestrów studiował psychologię oraz filozofię na Uniwersytecie Zuryskim, gdzie pod kierunkiem Meumanna, Störringa, Wreschnera oraz z zakresu antropologii u Martin zdobył cenne doświadczenia. W 1906 roku obronił pracę doktorską na temat „Über die Wohlgefälligkeit einfacher räumlicher Formen”, co umożliwiło mu uzyskanie tytułu doktora filozofii w Zurychu.

Po odbyciu dalszych studiów na Uniwersytecie w Lipsku w 1906 roku oraz na Uniwersytecie w Würzburgu u Oswalda Külpego w latach 1906–1907, a także na Uniwersytecie w Bonn od 1911 do 1912, rozpoczął działalność dydaktyczną. W latach 1914–1918 był wykładowcą psychologii na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie, a od 1919 roku prowadził zajęcia na Wolnej Wszechnicy Polskiej.

W jego karierze akademickiej istotnym aspektem była również wykładowca propedeutyki filozofii w różnych warszawskich gimnazjach, w tym m.in. w I Gimnazjum Żeńskim. Od 1923 roku Segał wykładał również psychologię wychowawczą w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. W 1926 roku był kandydatem na katedrę psychologii pedagogicznej na Uniwersytecie Warszawskim oraz aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Pedagogicznej MWRiOP, co przyczyniło się do wydania w 1927 roku polskiego tłumaczenia podręcznika Williama Sterna „Inteligencja dzieci i młodzieży”, pod redakcją Segała i tłumaczeniu Tadeusza Klimowicza.

Od 1930 roku współredagował „Polskie Archiwum Psychologii” z Stefanem Baleyem oraz Marią Grzegorzewską. Niestety, w drugiej połowie lat 20. stwierdzono u niego przewlekłą chorobę mięśni, co uniemożliwiło mu dalszą pracę naukową oraz wykładową. Podczas niemieckiej okupacji przebywał w podwarszawskich Bielanach, jednak został aresztowany 4 sierpnia 1943 roku przez Gestapo i przewieziony do aresztu na Szucha; jego dalsze losy pozostają nieznane.

Pamięć o Jakubie Segału uczcili w swoich wspomnieniach Władysław Tatarkiewicz oraz Benedykt Bornstein. Dnia 10 czerwca 1915 roku ożenił się z Marią Anną Corbel, a jego miejsce zamieszkania znajdowało się pod adresem Nowy Świat 43.

Jakub Segał był autorem wielu prac naukowych zarówno w języku polskim, jak i niemieckim, które dotyczyły estetyki, traktowanej jako gałąź psychologii oraz wyobrażeń. Zdarzały się również pomyłki w przypisywaniu jego autorstwa do skryptu „Estetyka form literackich”, wydanego przez Wolną Wszechnicę Polską w 1918 roku, którego prawdopodobnym autorem był Kazimierz Wóycicki.

Na koniec warto dodać, że Jakub Segał przekazał swoje zbiory książkowe Towarzystwu Przyjaciół Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, co jeszcze bardziej podkreśla jego wkład w rozwój nauki.

Lista prac

Oto zestawienie publikacji autorstwa Jakuba Segała, które w różnorodny sposób przyczyniają się do zrozumienia estetyki oraz psychologii.

• Die bewusste Selbsttäuschung als Kern des ästhetischen Geniessens. Eine kritische Betrachtung. „Archiv für die gesamte Psychologie” 6, 254–270, 1906,
• Beiträge zur experimentellen Ästhetik. I. Über die Wohlgefälligkeit einzelner räumlicher Formen. Eine psychologisch-ästhetische Untersuchung. „Archiv für die gesamte Psychologie” 7, s. 53–124, 1906,
• Über die Wohlgefälligkeit einzelner räumlicher Formen. Eine psychologisch-ästhetische Untersuchung. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1906,
• Sztuka a iluzya. „Bibljoteka Warszawska” 1 (2), s. 272–289, 1906,
• Psychologische und normative Aesthetik. „Zeitschrift für Aesthetik und allgemeine Kunstwissenschaft” 2 (1), 1–20, 1907,
• Iluzja świadoma jako istota rozkoszy estetycznej (Autoreferat). „Przegląd Filozoficzny” 10 (1), s. 104–105, 1907,
• Z powodu odczytu Lippsa pt. Przyrodoznawstwo a światopogląd. „Przegląd Filozoficzny” 10 (3), s. 365–375, 1907,
• Przyczynki do estetyki doświadczalnej. I. O działaniu estetycznym prostych form przestrzennych. Poszukiwania psychologiczno-estetyczne (Autoreferat). „Przegląd Filozoficzny” 10 (3), s. 379–388, 1907,
• Über den Reproduktionstypus und das Reproduzieren von Vorstellungen. „Archiv für die gesamte Psychologie” 12, s. 124–235, 1908,
• Psychologia w szkole średniej. „Nowe Tory” 5 (6), s. 1–27, 5 (7), s. 93–107, 1910 oraz 6 (3), s. 227–252 i 6 (5), s. 418–439, 1911,
• O charakterze psychologicznym zasadniczych zagadnień estetyki. Przegląd Filozoficzny 14 (3), s. 383–394, 1911,
• O próbie nowej teorji uczuć i wzruszeń. „Tydzień” 1 (2), s. 14–16 i 1 (3), s. 15–17, 1912,
• Badania doświadczalne nad pamięcią. „Tydzień” 2 (5), s. 15–17, 1913,
• O typach odtwórczych. „Nowe Tory” 8, s. 149–170, 1913,
• Oceny i sprawozdania. Dr. Władysław Spasowski: Adam Mahrburg i jego poglądy na naukę i filozofję. „Nowe Tory” 8 (4–5), s. 226–229, 1913,
• Über das Vorstellen von Objekten und Situationen: ein Beitrag zur Psychologie der Phantasie. Eine experimentelle Untersuchung. München: Spemann, 1916,
• Kolorowe dźwięki. „Przegląd Warszawski” 3 (27), s. 349–389, 1923,
• Marzenia na jawie a struktura fantazji. „Przegląd Warszawski” 5 (44, 45), s. 149–157, 299–316, 1925,
• Analiza psychologiczna fenomenalnych uzdolnień rachunkowych (Autoreferat). „Ruch Filozoficzny” s. 72, 1925,
• Sprawozdania. Joteyko J. Metoda testów umysłowych i jej wartość naukowa. „Ruch Filozoficzny” 10 s. 22–26, 1925,
• Ekonomia i technika pracy pamięciowej. Szkoła Specjalna 4, s. 4–10, 1927/1928.

---

Oceń: Jakub Segał

---