Izabela Wilczyńska-Szalawska, znana również jako Wilczyńska, urodziła się 4 września 1920 roku w Warszawie. Była to wybitna postać w polskiej kulturze, nie tylko jako aktorka filmowa, ale również teatralna. Jej kariera obejmowała wiele znaczących ról, które utrwaliły jej nazwisko w historii sztuki aktorskiej.
Wilczyńska zmarła 20 listopada 2012 roku w Piasecznie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny oraz niezatarte wspomnienia wśród widzów i miłośników teatru.
Życiorys
Izabela Wilczyńska-Szalawska przyszła na świat w rodzinie Wiktora oraz Anny z Ryhasiewiczów. Miała dwóch braci, Andrzeja i Jana, z którymi dzieliła codzienne życie. Jej dzieciństwo związane było z Grodnem, gdzie ukończyła Gimnazjum im. Emilii Plater. Już w młodości angażowała się w działalność wielu organizacji, w tym harcerstwa oraz Przysposobienia Wojskowego Kobiet.
Podczas II wojny światowej pracowała jako kelnerka w restauracji „Soldatenheim” w Grodnie. W 1942 roku dołączyła do Armii Krajowej, a po przeniesieniu do Warszawy w 1944 roku stała się częścią Zgrupowania „Leśnik”, gdzie jako sanitariuszka nosiła pseudonimy „Iza” oraz „Plater”. Brała aktywny udział w powstaniu warszawskim, niosąc pomoc rannym.
Po zakończeniu wojny, Izabela Wilczyńska-Szalawska została absolwentką studiów w Iwo Galla w Gdyni. W latach 1946–1948 była adeptką w Teatrze Wybrzeże w Gdyni, gdzie miała miejsce swój debiut na scenie 20 listopada 1946 roku. Po tym wydarzeniu związała swoje życie zawodowe z wieloma teatrami, takimi jak: Teatr Polski w Warszawie (1948–1949, 1950–1956), Miejskie Dramatyczne w Krakowie (1949–1950), Teatr Powszechny w Warszawie (1956–1959, 1975–1981), oraz Teatr Ateneum w Warszawie (1959–1965), a także w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1965–1975). Po raz kolejny, w latach 1975–1981, występowała w warszawskim Teatrze Powszechnym. Dodatkowo, w latach 1958–1973 aktywnie brała udział w słuchowiskach w Teatrze Polskiego Radia.
Życie prywatne
Izabela była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszy mąż, Bronisław Troński, z którym się ożeniła w 1947 roku, był jej partnerem przez wiele lat. Po rozwodzie w 1963 roku ponownie wyszła za mąż za Andrzeja Szalawskiego. Z pierwszego małżeństwa pochodził syn Marcin, który również związał swoje życie z aktorstwem.
Izabela Wilczyńska-Szalawska zmarła 20 listopada 2012 roku w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich. Została pochowana 3 grudnia tego samego roku na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 256-1-20.
Filmografia
Filmografia Izabeli Wilczyńskiej-Szalawskiej obejmuje kilka znaczących produkcji, które miały istotny wpływ na jej karierę aktorską. Poniżej przedstawiamy wybrane tytuły:
- 1982: Zmartwychwstanie Jana Wióro,
- 1988: Oszołomienie,
- 1989: Po własnym pogrzebie jako Janina Kalinowska,
- 1989: Kanclerz (odc. 2).
Źródło: Filmpolski.pl.
Spektakle Teatru Tv
Izabela Wilczyńska-Szalawska to wybitna postać polskiego teatru, której kariera aktorska obejmuje wiele różnorodnych spektaśli. Poniżej znajduje się lista najważniejszych występów w Teatrze TV, które pozostawiły trwały ślad w pamięci widzów:
- 1958: Okazja jako Dziennikarka,
- 1960: Cud z chlebem,
- 1960: Czechow,
- 1963: Proces z Liege,
- 1972: Dlaczego mnie budzą jako Marieke Vos,
- 1972: Niedźwiedź,
- 1974: Nadzieja jako Saartowa,
- 1986: Spiskowcy jako Dozorczyni.
Źródło: Filmpolski.pl.
Ordery i odznaczenia
Izabela Wilczyńska-Szalawska to postać, która została odznaczona wieloma prestiżowymi wyróżnieniami. Jej osiągnięcia oraz wkład w różne dziedziny zostały docenione w wyjątkowy sposób. Poniżej przedstawiamy kluczowe odznaczenia, które otrzymała:
- Krzyż Walecznych,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955),
- Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (28 sierpnia 2007).
Przypisy
- a b c d e f WILCZYŃSKA-SZALAWSKA IZABELA, aktorka – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 27.11.2023 r.]
- Powstańcze Biogramy - Izabela Wilczyńska [online], www.1944.pl [dostęp 27.11.2023 r.] (pol.)
- Warszawa. Pogrzeb Izabeli Wilczyńskiej-Szalawskej, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 27.11.2023 r.]
- Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 27.11.2023 r.] (pol.)
- Izabela Wilczyńska-Szalawska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 05.12.2022 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: ANDRZEJ SZALAWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.12.2019 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Wilczyńska Izabela.
- a b c Izabela Wilczyńska-Szalawska w bazie filmpolski.pl
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Maciej Marczewski (aktor) | Laura Łącz | Jerzy Podsiadły | Michał Maciejewski | Jan Pieńkowski | Stanisław Stückgold | Stefan Barszczewski | Filip Lato | Henryk Łapiński (aktor) | Andrzej Kuryłowicz | Janina Nowicka | Emilian Deryng | Tadeusz Kosudarski | Czesław Centkiewicz | Izabela Lubomirska | Andrzej Drawicz | Karolina Beylin | Tomasz Steifer | Tadeusz Wittlin | Filipina BrzezińskaOceń: Izabela Wilczyńska-Szalawska