Halina Feliksa Starczewska, znana także jako Chorążyna, dzięki swoim pseudonimom „Szczęsna” oraz „Karolek”, to postać o ogromnym znaczeniu w historii Polski. Urodziła się 24 października 1895 roku w Warszawie, gdzie również spędziła ostatnie chwile swojego życia, odchodząc 10 października 1986 roku.
Była nie tylko uznawaną działaczką niepodległościową, lecz także inżynierem chemikiem, łączącym w sobie pasję do nauki z dążeniem do wolności Polski. Jej odwaga i determinacja zaowocowały przyznaniem jej najwyższego odznaczenia wojskowego – Orderu Virtuti Militari, co stanowi symbol jej zasług na polu walki o niepodległość.
Życiorys
Halina Feliksa Starczewska przyszła na świat 24 października 1895 roku w Warszawie. Była córką urzędnika Gazowni Miejskiej oraz nauczycielki muzyki. W rodzinie Starczewskich wychowywała się z trójką braci — Jerzym Stanisławem, który brał udział w II i III powstaniu śląskim oraz przez długi czas zarządzał działalnością muzyczną w Stanach Zjednoczonych, Janem, aktywnym działaczem podziemia i organizatorem pomocy w czasie II wojny światowej, a także Franciszkiem, który był inżynierem sieci tramwajów miejskich w Warszawie, przeszedł przez Pawiak oraz był więziony w obozach Auschwitz-Birkenau oraz Neuengamme.
W latach 1906–1912 uczęszczała do Żeńskiego Prywatnego Zakładu Naukowego Pauliny Hewelke, gdzie kształciła się w atmosferze otwartej na nowe idee. W roku szkolnym 1913/1914, po zdaniu państwowego egzaminu nauczycielskiego, wykładała przyrodę w niższych klasach tej samej pensji. W czerwcu 1914 ukończyła także Kursy Pedagogiczne Naukowe Żeńskie, które były organizowane przez Katolicki Związek Kobiet Polskich w Warszawie. Już rok później uczestniczyła w Kursie Sekcji Technicznej Towarzystwa Kursów Naukowych, świadcząc o swoim zaangażowaniu w edukację na poziomie akademickim.
W listopadzie 1915 roku zarejestrowała się na Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej, stając się jedną z pierwszych 13 kobiet, które miały szansę na naukę na tej uczelni. Niestety, w styczniu 1917 przerwała studia, przystępując do Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie przyjęła pseudonim „Szczęsna”. Jej rola była kluczowa, bowiem pełniła funkcje związane z legalizacją członków organizacji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przeszła do Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gdzie prowadziła działalność kurierską, przemycając wiadomości przez front polsko-radziecki na trasie Warszawa–Wilno–Mińsk. W kwietniu 1919 roku została ujęta przez oddział Armii Czerwonej, ale udało jej się uciec tuż przed rozprawą przed Trybunałem Rewolucyjnym w Ejszyszkach.
W 1920 roku zaangażowała się w prace wywiadu wojskowego jako członek sztabu kijowskiej placówki POW – Komendy Naczelnej nr 3, a w latach 1920–1922 powróciła na studia, gdzie uzyskała dyplom inżyniera chemika ze specjalizacją w chemii fizycznej. Był to historyczny moment, gdyż była to pierwsza kobieta, która uzyskała dyplom na Politechnice Warszawskiej. W tym czasie współpracowała z Wojciechem Świętosławskim oraz pracowała w Archiwum POW. W drugiej połowie lat 30. wyszła za mąż za Michała Chorążego i razem pracowali w Dziale Węglowym Chemicznego Instytutu Badawczego.
Od października 1939 roku Halina rozpoczęła działalność w konspiracji, używając pseudonimu Karolek. W listopadzie 1939 roku, na polecenie gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza, przystąpiła do organizacji komórki więziennej przy Oddziale I Dowództwa Głównego. Jej celem było zdobywanie informacji na temat sytuacji w więzieniach oraz przekazywanie potrzebnych ostrzeżeń. Wiosną 1940 roku musiała jednak zakończyć tę działalność w obawie przed aresztowaniem.
15 lipca 1940 roku została aresztowana z powodu działalności w POW. Znajdując się na żeńskim oddziale Pawiaka, utworzyła i rozbudowała wewnętrzną komórkę więzienną, łączącą więźniów. 22 września 1941 roku trafiła do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, gdzie realizowała tajne nauczanie na poziomie średnim, dotyczące chemii oraz języka niemieckiego, a także prowadziła dziennik oparte na materiałach prasowych. Po zakończeniu wojny, 1 maja 1945 roku, powróciła do Polski i, po rekonwalescencji, wznowiła prace w Instytucie Przemysłu Chemicznego w czerwcu 1946 roku. Na emeryturę odeszła 19 maja 1965 roku, a zmarła 10 października 1986 roku w Warszawie. Została pochowana w rodzinnym grobie na cmentarzu Powązkowskim.
Ordery i odznaczenia
Halina Feliksa Starczewska, znana z wielkiego zaangażowania w życie społeczne i patriotyczne, otrzymała szereg prestiżowych odznaczeń, które potwierdzają jej zasługi oraz oddanie sprawie ojczyzny.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3015 – 1922,
- Krzyż Niepodległości z Mieczami – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
- Krzyż Walecznych dwukrotnie – 1922.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Marek Hołdakowski | Stanisław Burzyński (komunista) | Elżbieta Radwan | Tomasz Koziński | Bolesław Jaszczuk | Grzegorz Morawski | Wiktor Biały | August Zaleski | Jakub Wolski | Adam Moszczeński | Władysław Wincenty Krasiński | Andrzej Olszewski (polityk) | Kryspina Stelmowska | Andrzej Zakrzewski (1941–2000) | Bronisław Dąbrowski (powstaniec) | Izaak Grünbaum | Zbigniew Eysmont | Piotr Stefański (polityk) | Edward Adamski (socjalista) | Andrzej Kasprzyk (dyplomata)Oceń: Halina Feliksa Starczewska