Izaak Grünbaum

---

Życiorys

Izaak Grünbaum, wybitny działacz syjonistyczny, kształcił się najpierw w żydowskiej szkole w Płońsku, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum w Płocku, które było stolicą guberni. Jego edukacja na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim obejmowała kierunki prawo oraz medycynę. Już w trakcie studiów zaangażował się w aktywność polityczną, stając się liderem organizacji „Kadima”, co w tłumaczeniu oznacza „Naprzód!”. Po ukończeniu studiów pracował jako adwokat, jednak w 1911 roku usunięto go z listy prawników. Rok 1905 był dla niego istotny, bowiem uczestniczył w Kongresie Syjonistycznym w Bazylei. W latach 1909–1911 zamieszkał w Wilnie, gdzie stał na czele Centralnego Komitetu Syjonistycznego. Choć jego działalność polityczna była intensywna, w 1911 roku został aresztowany i poddany procesowi sądowemu wraz z innymi syjonistycznymi działaczami, co skutkowało pięcioma wieloma okresami więzienia. Obok działalności politycznej i adwokackiej, Grünbaum był również aktywnym dziennikarzem. Zasiadał na stanowisku redaktora w „Tygodniku Żydowskim”, który był pismem syjonistycznym wydawanym w języku polskim w latach 1906–1907, a w latach 20. objął redakcję gazety „Hajnt”. W 1919 roku, współtworząc Tymczasową Żydowską Radę Narodową, znacząco wpisał się w historię Żydów polskich. Pełnił również kluczowe funkcje w organizacjach syjonistycznych, był członkiem Centralnego Komitetu Organizacji Syjonistycznej w Polsce oraz Wydziału Wykonawczego Światowej Organizacji Syjonistycznej. Grünbaum był posłem na Sejm od 1919 roku, gdzie najpierw pracował w Sejmie Ustawodawczym, później w Sejmie I, II i III kadencji aż do 1932 roku. W 1919 roku zasiadał w specjalnie powołanej komisji, która badała antysemickie incydenty, jakie miały miejsce w Pińsku. W 1922 roku był jednym z pomysłodawców utworzenia Bloku Mniejszości Narodowych, co zakończyło się sukcesem w ogólnopolskich wyborach, gdzie Żydzi zdobyli 35 mandatów w sejmie. Na podstawie jego inicjatywy, Klub Żydowski negatywnie ustosunkował się do układu z 1925 roku, zwanego ugodą polsko-żydowską. W ocenie Stanisława Grabskiego, Grünbaum był postacią kontrowersyjną, z ekspresyjnie antypolskimi poglądami. W 1932 roku wyjechał na stałe do Palestyny, gdzie podczas Holocaustu uczestniczył w „Komitecie Czwórki”, utworzonym po wybuchu II wojny światowej. Komitet ten miał na celu utrzymanie komunikacji oraz wsparcie polskich Żydów. W 1942 roku, w obliczu wiadomości płynących z Europy Wschodniej o masowej eksterminacji Żydów, Grünbaum został przewodniczącym 12-osobowego Komitetu Ratunkowego, w skład którego weszli przedstawiciele różnych partii. Niestety, działania ratunkowe w owym czasie nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Wśród sygnatariuszy deklaracji o powołaniu państwa Izrael, które miało miejsce 14 maja 1948 roku, również znalazł się Grünbaum. W latach 1948–1949, kierował Ministerstwem Spraw Wewnętrznych w Rządzie Tymczasowym Izraela, a w okresie 1949–1950 sprawował funkcję skarbnika Agencji Żydowskiej. W kolejnych wyborach do Knesetu, w 1949 roku, wystawił własną listę, która jednak nie zdobyła żadnych mandatów. W rezultacie zdecydował się wycofać z życia publicznego. Na stałe osiedlił się w kibucu Gan Szemu’el, gdzie pozostał do końca swoich dni. Grünbaum jest autorem kilku książek, w tym „Polityka żydowska w Polsce w ostatnich dziesięcioleciach” (Warszawa 1930), oraz „Fun majn dor” (w jidysz: „O moim pokoleniu”, Tel Awiw 1959; wersja hebrajska nosi tytuł „Pnej ha-dor”). Działał również jako redaktor w „Encyclopedia of the Diaspora”.

Rodzina

Izaak Grünbaum miał jednego syna o imieniu Eliezer, który przyszedł na świat w roku 1909. Władze francuskie oskarżyły go o rzekomą współpracę z Niemcami, co miało miejsce w obozie Auschwitz. Niestety, Eliezer zginął w 1948 roku, walcząc z siłami arabskimi pod Jerozolimą.

---

Oceń: Izaak Grünbaum

---