Edward Chwalewik, urodzony 3 sierpnia 1873 roku w Warszawie, to postać, która miała znaczący wpływ na rozwój biblioteckarstwa w Polsce. Zmarł 18 lutego 1956 roku w Skolimowie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo intelektualne.
Był on polskim bibliotekarzem, bibliofilem i historykiem książki, który współzakładał dwa istotne stowarzyszenia: Towarzystwo Bibliofilów Polskich w 1921 roku oraz Towarzystwo Miłośników Exlibrisu w 1924 roku. Jego działalność na rzecz kultury literackiej miała ogromne znaczenie dla zachowania polskiego dziedzictwa bibliotecznego.
Chwalewik koncentrował swoje badania na polskich zbiorach literackich, które znajdowały się w bibliotekach, archiwach oraz muzeach, zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Jego prace obejmowały rejestrowanie i opisywanie księgozbiorów, co dotyczyło zarówno instytucji, jak i prywatnych kolekcji książkowych.
W trakcie swojej kariery opracował i zastosował nowatorskie metody badawcze, zwłaszcza w zakresie analizy znaków własnościowych, co pozwoliło mu na znacznie precyzyjniejsze odtwarzanie historii poszczególnych książek oraz całych księgozbiorów. Jego wkład w dokumentację oraz badania z zakresu ekslibrisologii stał się wzorem i punktem odniesienia dla wielu późniejszych badań i opracowań w tej dziedzinie.
Życiorys
Edward Chwalewik, urodzony w Warszawie w rodzinie Edwarda i Joanny z Kopystyńskich, rozpoczął swoją edukację w Siedlcach, gdzie zdobył umiejętności redaktorskie jako współwydawca uczniowskiego pisma „Promień”. W 1895 roku przeniósł się do Warszawy na studia, jednakże nie ukończył ich z powodu zaangażowania w działalność organizacji, takich jak Bratnia Pomoc oraz Kole Demokratycznej Młodzieży.
W 1902 roku, związany z SDKPiL, został zesłany do Wschodniej Syberii, gdzie przebywał do 1905 roku z żoną Teodozją oraz dwoma synami – Witoldem i Zygmuntem. W Tomsku w 1905 roku powitał na świecie córkę Stefanię. Podczas zesłania Chwalewik pracował na kolei, a także podjął zatrudnienie u Aleksego Babina. Babin, kierownik działu słowiańskiego Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie, przybył do Krasnojarska w celu zakupu znanej kolekcji Judina, a Edward był jednym z oceniających zasoby biblioteki.
Po powrocie do Polski w 1906 roku, Edward Chwalewik podjął pracę w nowo utworzonym Antykwariacie Polskim w Warszawie, kierowanym przez Hieronima Wildera. Jego wkład w polską historię książki jest nieoceniony jako współautor 27 cennych katalogów antykwarskich. 6 stycznia 1919 roku znalazł zatrudnienie w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej.
Chwalewik był kluczowym uczestnikiem w organizowaniu biblioteki ministerialnej, zarówno przed, jak i po wojnie, co pozwoliło mu na zdobycie doświadczenia oraz wiedzy przydatnej w późniejszych działaniach. W 1922 roku zaangażował się w prace Mieszanej Komisji Specjalnej, której celem było wdrożenie postanowień traktatu ryskiego z 1921 roku, dotyczącego zwrotu polskich zbiorów bibliotecznych z Petersburga i Kijowa. 8 listopada 1930 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za wkład w działania na rzecz społeczeństwa oraz rewindykację polskich dóbr narodowych z Rosji.
Jego pobyt w Moskwie oraz wyzwania związane z kompletowaniem zbiorów bibliofilskich skłoniły Chwalewika do rozpoczęcia pracy nad kompendium dotyczącego dotychczasowego stanu wiedzy na temat polskich zbiorów. Działał w tym kierunku również w czasie okupacji niemieckiej, spędzając ten czas w majątku zięcia w Bielawie, nieopodal Warszawy. Niestety, w wyniku powstania warszawskiego w 1944 roku, jego bogata biblioteka, licząca około 2000 tomów oraz 3000 exlibrisów, uległa całkowitemu zniszczeniu.
Edward Chwalewik zmarł i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Skolimowie, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w historii kultury polskiej.
Przypisy
- Wykaz miejsc spoczynku zasłużonych bibliotekarzy warszawskich. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
- M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352.
- a b c StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 107.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Marta Ługowska | Jadwiga Jędrzejowska (działaczka społeczna) | Krystyna Iglicka-Okólska | Barbara Wagner (historyk) | Zbigniew Maciej Gliwicz | Jadwiga Turszańska | Sergiusz Toll | Dariusz Dziurzyński | Arnold Walfisz | Andrzej Bronisław Pląskowski | Jacques Burko | Włodzimierz Szer | Kamil Stępniak | Jerzy Kondracki | Bogdan Zaborski | Henryk Piętka | Krzysztof Tatarkiewicz | Zofia Podkowińska | Janusz Maciej Zalewski | Janusz DurkoOceń: Edward Chwalewik