Arika Madeyska, znana również pod swoimi osobistymi imionami, Jadwiga i Arika Lubicz-Orłowska, była wybitną postacią w polskiej sztuce. Urodziła się w 1920 roku w Warszawie, a swój artystyczny żywot zakończyła 5 grudnia 2004 roku w Paryżu.
Madeyska była zarówno malarką, jak i rysowniczką, a jej działalność artystyczna była związana z Francją, gdzie na stałe osiedliła się. Jej prace przyczyniły się do wzbogacenia kultury artystycznej tego kraju, a także Polsce, z której pochodziła.
Życiorys
Arika Madeyska, urodzona jako córka porucznika Wojska Polskiego, Władysława Lubicz-Orłowskiego, spędziła swoje dzieciństwo z siostrą Aliną w rodzinnym majątku w okolicach Warszawy. W trakcie II wojny światowej rodzina przeprowadziła się do Konstancina, gdzie ich sytuacja materialna uległa drastycznemu pogorszeniu. Ostatecznie, wskutek wojennych zawirowań, stracili cały majątek, a jej ojciec był zmuszony do emigracji do Stanów Zjednoczonych.
Po wojnie Arika razem z rodziną osiedliła się w Sopocie. W 1948 roku rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, pod czujnym okiem znakomitych pedagogów, takich jak Artur Nacht-Samborski, Józefa Wnukowa oraz Jacek Żuławski. Ukończyła swoje studia w 1951 roku.
W 1952 roku Arika wzięła ślub z artystą malarzem Romanem Madeyskim, a rok później na świat przyszła ich córka. Powracając do Warszawy w 1954 roku, artystka zdobyła wyróżnienie na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki. W latach 1955−1959 regularnie uczestniczyła w Festiwalu Sztuk Plastycznych odbywającym się w Sopocie.
W 1957 roku podczas wystawy zatytułowanej Młode Malarstwo i Rzeźba, otrzymała nagrodę przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych. Arika miała swoją pierwszą indywidualną wystawę w Salonie Nowej Kultury w Warszawie w 1959 roku, a jeszcze w tym samym roku wyjechała za granicę. Jej prace znalazły się wśród dzieł dwunastu polskich malarzy prezentowanych w galerii Charpentier w Paryżu i Genewie. W 1960 roku kontynuowała swoją karierę wystawową w poznańskiej galerii Benezit.
Rok później doszło do interesującego wydarzenia, gdy wiceprezydent Stanów Zjednoczonych, Richard Nixon, zakupił dwa jej obrazy. W tych latach Arika Madeyska zaczęła tworzyć kolaże oraz makaty, równocześnie przeżywając osobistą metamorfozę, która wpłynęła na kierunek jej twórczości – zafascynowała się abstrakcją geometryzującą i formami linearnymi.
W 1962 roku odbyła się wystawa indywidualna jej kolaży w Galerii Kordegarda, a jej obrazy były również prezentowane w Galerii Krzywe Koło. W 1963 roku nastąpiła jej emigrowanie do Francji, gdzie zorganizowała wystawę indywidualną w Galerii Lambert. W Paryżu ukończyła kurs restauracji dzieł sztuki i pracowała nad przywracaniem malowideł ściennych w zamku Fontainebleau.
Arika wzięła udział w wystawie Młodzi i Wielcy w Tokio w 1964 roku, a po powrocie do Paryża skupiła się na restauracji obrazów w warsztacie Joanny Wierusz-Kowalskiej. W tym okresie zaczęła tworzyć kolejne prace, koncentrując się na abstrakcji w formach kulistych. W 1965 roku brała udział w wystawie Art Sacre, a pięć lat później na wystawie malarstwa polskiego w Lublanie.
W 1972 roku powróciła do życia osobistego, poślubiając Jacoba Carlo. Jej prace były pokazane na wystawie Wielcy i Młodzi w Paryżu, co przyczyniło się do wzrostu jej rozpoznawalności. Od 1973 roku rozpoczęła liczne podróże po świecie, odwiedzając m.in. Stany Zjednoczone, Brazylię, Argentynę, Chiny, Kanadę, Turcję i Włochy.
W 1976 roku artystka uczestniczyła w wystawie ceramiki w Albisoli we Włoszech, a dwa lata później miała swoją indywidualną wystawę w ICOMOS w Paryżu. W 1980 roku ponownie zaprezentowała swoje prace w Galerii Es. W latach 1981–1983 brała udział w różnych wystawach zbiorowych, a w 1985 i 1987 roku zorganizowała indywidualne wystawy w Paryżu.
W 1991 roku jej prace zostały zaprezentowane w warszawskiej Galerii Zachęta w ramach wystawy „Jesteśmy”. Od tego czasu Arika Madeyska często bywała w Polsce, gdzie jej dzieła gościły w takich miastach jak Warszawa, Łódź, Radom, Sanok, Toruń i Lesko. W 1996 roku brała udział w promocji książki Books of Arts w Museum of Woman in Art w Waszyngtonie, a w 1998 roku powróciła tam na wystawę pod nazwą Artists on the road.
W 1999 roku artystka otrzymała nagrodę Fundacji Zaleskich, a także miała wystawę w Instytucie Polskim w Waszyngtonie. Jej ostatnia wystawa retrospektywna odbyła się w 2004 roku w Warszawie, w galerii Art New Media, a kuratorką tego wydarzenia była Henryka Milczanowska. Arika Madeyska zmarła w Paryżu w wieku 84 lat. Zgodnie z jej ostatnią wolą, została pochowana w grobowcu rodzinnym Orłowskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 56-4-25/26).
Ważniejsze wystawy i nagrody
Arika Madeyska w swojej karierze artystycznej brała udział w licznych wystawach oraz zdobyła szereg prestiżowych nagród. W 1955 roku otrzymała nagrodę na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki, która odbyła się w Arsenale w Warszawie. Dwa lata później, w 1957 roku, jej talent został doceniony przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych na wystawie Młode Malarstwo i Rzeźba w Sopocie.
Rok 1959 był dla Madeyskiej szczególnie owocny, zaowocował jej indywidualną wystawą w Salonie Nowej Kultury w Warszawie, a także udziałem w wystawie 12 polskich malarzy w galerii Charpentier w Paryżu. W tym samym roku miała również okazję zaprezentować swoje prace na wystawie 50 lat malarstwa polskiego w Genewie. Następny rok, 1960, przyniósł jej kolejną indywidualną wystawę w paryskiej galerii Bénézit.
Madeyska kontynuowała swoją twórczość, organizując indywidualne wystawy w Paryżu. W 1961 roku zaprezentowała swoje prace w galerii Bénézit, a w 1962 roku zorganizowała wystawę kolaży w galerii Kordegarda w Warszawie. W tym samym roku uczestniczyła w dwóch wystawach w galerii Krzywe Koło w stolicy.
W kolejnych latach artystka regularnie pokazywała swoje dzieła publiczności, między innymi podczas wystawy Indywidualnej w galerii Lambert w Paryżu (1963), czy też na wystawie „Młodzi i Wielcy” w Tokio (1964). Jej prace można było również zobaczyć na międzynarodowych platformach, takich jak Wystawa Art Sacré w Paryżu w 1965 roku i Wystawa Malarstwo Polskie w Lubljanie w 1970 roku.
Pole wystawiennicze Madeyskiej rozszerzało się także w następnych latach. Od 1972 roku jej dzieła były prezentowane na wystawach zbiorowych, w tym „Wielcy i Młodzi” w Paryżu oraz wielu innych. W 1976 roku artystka pokazała swoje prace ceramiczne w Albisoli, a w 1978 roku miała indywidualną wystawę w ICOMOS w Paryżu.
W ciągu swojej kariery Madeyska wystawiała w wielu prestiżowych galeriach, takich jak Galeria Es w Paryżu (1980), a także uczestniczyła w licznych wystawach zbiorowych, takich jak galeria Valmay w Paryżu w 1981 roku.
Ważnym wydarzeniem w jej twórczości były także wystawy w krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie w 1983 roku zaprezentowała swoje dzieła w galeriach São Paulo i Paryżu. Jej indywidualne wystawy odbywały się również w Polskim Muzeum Historycznym w Sanoku, z którym była związana przez wiele lat.
Wśród najważniejszych międzynarodowych wystaw, które odbyły się w 1999 roku, szczególnie należy wyróżnić drugi link, czyli Muzeum Historyczne w Sanoku, w którym do dnia dzisiejszego można podziwiać dziedzictwo artystyczne Madeyskiej. Od 2000 do 2003 roku artystka miała wiele indywidualnych oraz zbiorowych wystaw, które ponownie świadczyły o jej wszechstronności i umiejętności dostosowania się do zmieniających się trendów w sztuce.
Ostatnia retrospektywna wystawa odbyła się w 2007 roku w Muzeum Historycznym w Sanoku, co dopełniło jej bogaty dorobek artystyczny i pokazało jak istotną postacią była Madeyska w kontekście współczesnej sztuki polskiej.
Prace w kolekcjach
Prace Ariki Madeyskiej znajdują się w wielu znaczących instytucjach artystycznych, które dokumentują jej wkład w świat sztuki. Oto niektóre z nich:
- Muzeum Narodowe w Warszawie,
- Muzeum Historyczne w Sanoku,
- Muzeum Narodowe w Radomiu,
- Galeria Zachęta w Warszawie,
- Muzeum Karykatury w Warszawie,
- Galeria Sztuki Emigracyjnej w Toruniu,
- Muzeum Narodowe w Lublanie,
- National Museum of Women in the Arts w Waszyngtonie,
- Fundacja Malarstwa Polskiego w Lesku,
- Galeria Kontur w Krakowie,
- Galeria Art New Media w Warszawie,
- Muzeum Warszawy,
- Kolekcja Fundacji Polskiej Sztuki Emigracyjnej 1939-1989 w Warszawie.
Przypisy
- Arika Madeyska, Tkanina artystyczna, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
- Chronologie, Strona domowa Ariki Madeyskiej
- Cmentarz Stare Powązki: ORŁOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 25.07.2019 r.]
- Arika Madeyska - malarstwo i rysunek - Art Reduta. artinfo.pl. [dostęp 22.02.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Regina Pisarek | Stanisław Daniłowicz (aktor) | Ewa Wiśniewska | Aleksander Musiałowski | Filip Siejka | Konrad Brandel | Joanna Janikowska-Samojłowicz | Mateusz Zuberbier | Ewa Wieczorek | Hanna Rek | Krzysztof Zarzecki (tłumacz) | Kazimierz Poczmański | Jan Styfi | Estera Wodnar | Józef Herman | Marek Lamprecht | Andrzej Zajkowski | Stanisław Trapszo | Dorota Roszkowska | Maciej Zieliński (kompozytor)Oceń: Arika Madeyska