Antoni Tarnowski (tancerz)

---

Kariera artystyczna

Dzieciństwo

Antoni Tarnowski był dzieckiem pochodzącym z ubogiej rodziny szlacheckiej, znanej jako Tarnawscy. Jego ojciec, z niewyjaśnionych przyczyn, postanowił zmienić rodowe nazwisko na Tarnowski. Urodził się jako Konstanty Antoni, będąc synem Stefana Józefa Michała Tarnawskiego / Tarnowskiego (1772–1847), utalentowanego mistrza sztuki drukarskiej oraz Antoniego Lesznowskiego, który prowadził zecerę w drukarni „Gazety Warszawskiej”. Matką jego była Marianna z Klaszewskich, 1. voto Friedlandowa (1792–1852). Co więcej, Antoni miał również brata-bliźniaka, którym był artysta baletowy Aleksander Tarnowski.

Zarówno on, jak i jego brat rozpoczęli naukę w szkole baletowej Teatru Wielkiego 1 lipca 1835 roku, gdzie trafili pod skrzydła znakomitych nauczycieli: Romana Turczynowicza, Mikołaja Grekowskiego oraz Maurice’a Piona. Już w lipcu 1836 roku Antoni wystąpił w roli Ferdynanda w balecie „Opiekun oszukany”, a nieco później, w październiku tego samego roku, miał okazję zagrać stara gospodynię Katarzynę w dziele „Dwa posągi”, prezentując swoje umiejętności w gmachu warszawskiej szkoły baletowej.

Solista baletu

Od około 1842 roku, Antoni Tarnowski stał się jedną z czołowych postaci baletu warszawskiego. Na scenie występował zarówno w rolach klasycznych, jak i groteskowych, a od 1850 roku wspólnie z bratem, zyskał status tancerza klasycznego pierwszej kategorii. Pomimo tego, jego repertuar przeważał wówczas w większym stopniu na rolach groteskowych aż do momentu, gdy jego chorego brata Aleksandra nie wycofał się z występów. Po tym wydarzeniu, Antoni skupił swoje działania na głównych rolach w spektaklach klasycznych.

Partnerował znakomitym tancerkom polskim swojej epoki, w tym Teodorze Gwozdeckiej, Karolinie Straus, Marai Freytag, Kamili Stefańskiej oraz Helenie Cholewickiej. Oprócz tego, miał przyjemność występować z wybitnymi balerinami zagranicznymi, które odwiedzały warszawską scenę w jego czasach, jak Carlotta Grisi, Maria Vincentini, Jekatierina Friedberg, Claudine Cucchi (Couqui), Elisa Casati oraz Nadieżda Bogdanow, która wielokrotnie gościła w Warszawie. To właśnie podczas jednego z występów z Nadzieżdą, 11 lutego 1866 roku, Antoni doznał poważnego wypadku na scenie, co zmusiło go do zakończenia kariery tancerza.

Jednakże już 20 października 1868 roku rozpoczął nowy rozdział w swoim życiu, zostając nauczycielem tańca w wyższych klasach szkoły baletowej Teatru Wielkiego. Antoni Tarnowski był również pomysłodawcą baletu czarodziejsko-romantycznego w czterech aktach i dwunastu obrazach, pt. „Mistrz Twardowski”, który miał swoją premierę 6 lipca 1874 roku i został wystawiony przez Virgilio Caloriego, autora libretta i choreografii, z muzyką Adolfa Sonnenfalda.

Ważniejsze role

Antoni Tarnowski zadebiutował na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie w 1841 roku, a jego kariera artystyczna obfituje w wiele wyjątkowych ról. Oto niektóre z nich, obejmujące znaczące wydarzenia w jego twórczości:

• 1836: Ferdynand – Opiekun oszukany, choreografia Maurice Pion, muzyka Gioacchino Rossini / Józef Stefani (przedstawienie szkolne w Teatrze Rozmaitości),
• 1836: Gospodyni Katarzyna – Dwa posągi, choreografia Louis Thiérry / Maurice Pion, muzyka Józef Elsner (przedstawienie szkolne w Teatrze Rozmaitości),
• 1841: Akbar – Rozbójnik morski, choreografia Filippo Taglioni, muzyka Adolphe Adam / Józef Stefani,
• 1842: Pas de trois – Lucyperek, choreografia Maurice Pion wg Jules’a Perrota, muzyka Ludwig Wilhelm Reuling, Józef Stefani,
• 1843: Marszałek Perez – Gitana, choreografia Filippo Taglioni, muzyka Johann Schmidt, Józef Stefani,
• 1843: Drużba – Wesele w Ojcowie, choreografia Louis Thiérry / Maurice Pion, muzyka Karol Kurpiński i Józef Damse,
• 1846: Hans – Mimili, czyli Styryjczykowie, choreografia Maurice Pion, muzyka Józef Stefani,
• 1846: Gustaw – Anetta, czyli Sen wieśniaczki, choreografia Filippo Taglioni, muzyka Józef Stefani,
• 1848: Pas de quatre – Giselle, choreografia Roman Turczynowicz wg Jeana Corallego, muzyka Adolphe Adama / Józef Stefani,
• 1851: Diavolino – Katarzyna, córka bandyty, choreografia Roman Turczynowicz wg Jules’a Perrota, muzyka Cesare Pugni / Józef Stefani,
• 1851: Gringoire – Esmeralda, choreografia Roman Turczynowicz wg Jules’a Perrota, muzyka Cesare Pugni / Józef Stefani,
• 1851: Pas de trois – w II akcie opery Robert Diabeł, choreografia Filippo Taglioni, muzyka Giacomo Meyerbeer,
• 1852: Salvator Rosa – Katarzyna, córka bandyty, choreografia Roman Turczynowicz wg Jules’a Perrota, muzyka Cesare Pugni / Józef Stefani,
• 1852: Pasterz – Miłość przebudzona, choreografia Filippo Taglioni, muzyka Giacomo Panizza / Józef Stefani,
• 1853: Hrabia de Saint Leon – Hrabina i wieśniaczka, czyli Przemiana żon, choreografia Roman Turczynowicz wg Le diable à quatre Josepha Maziliera, muzyka Adolphe Adam,
• 1854: Don Diego – Paquita, czyli Cyganie, choreografia Roman Turczynowicz wg Josepha Maziliera, muzyka Édouard Deldevez / Józef Stefani,
• 1855: Hrabia Leonardo – Asmodea, diabeł rozkochany, choreografia Roman Turczynowicz wg Le diable amoureux Josepha Maziliera, muzyka Giuseppe Scaramelli / Józef Stefani,
• 1856: Amato – Wyspa miłości, choreografia Roman Turczynowicz, muzyka Wenzel Gährich, Józef Stefani, Franciszek Maciej Małgocki, Władysław Majeranowski,
• 1856: Fernando – Paquita, czyli Cyganie, choreografia Roman Turczynowicz wg Josepha Maziliera, muzyka Édouard Deldevez / Józef Stefani,
• 1856: Książę Albert – Giselle, choreografia Roman Turczynowicz wg Jeana Corallego, muzyka Adolphe Adama / Józef Stefani,
• 1856: Adonis – Wenus i Adonis, choreografia Carlo Blasis, muzyka Luigi Casamorata, Francesco Blasis, Giovanni Bajetti,
• 1856: Faust – Faust, choreografia Carlo Blasis, muzyka Luigi Casamorata, Luigi Viviani, François Fétis, Francesco Blasis, Placido Mandanici, Giovanni Bajetti,
• 1857: Solista – Dwa dni karnawału w Wenecji, choreografia Carlo Blasis, muzyka Giovanni (Jan) Quattrini,
• 1857: Konrad – Korsarz, choreografia Roman Turczynowicz wg Josepha Maziliera, muzyka Adolphe Adam / Józef Stefani (ze wstawionym mazurkiem Fryderyka Chopina),
• 1858: Federici – Marco Spada, czyli Córka rozbójnika, choreografia Roman Turczynowicz wg Josepha Maziliera, muzyka Daniel Auber / Gabriel Rożniecki,
• 1859: Henryk – Modniarki, czyli Karnawał paryski, choreografia Roman Turczynowicz wg Pasquale Borriego, muzyka Matthias Strebinger / Gabriel Rożniecki,
• 1860: Konrad – Dziewice jeziora, choreografia Roman Turczynowicz, muzyka Gabriel Rożniecki.

Opinie o artyście

Antoni Tarnowski, obok swojego brata bliźniaka Aleksandra, miał wyśmienite predyspozycje do tańca, które łączyły w sobie zarówno talent, jak i ciężką pracę. Jego umiejętności wspierały siła i zręczność, co czyniło go artystą o wyjątkowej charyzmie. Jego taniec charakteryzował się nieporównanym wdziękiem oraz lekkością, zdumiewającą każdego widza. Oprócz zalet, które posiadał jako pierwszy tancerz, Antoni był również obdarzony niezwykłym darem wspierania partnerki w trudniejszych pozycjach oraz przy wykonywaniu bardziej skomplikowanych rzutów.

O Antonim oraz jego bracie Aleksandrze wspominał Jan Tomasz Seweryn Jasiński, historyk polskiego teatru, który miał przyjemność ich znać i obserwować ich rozwój artystyczny. Zapisując swoje obserwacje, podkreślał: „Byli obdarzeni od natury w powierzchowność Apolla Belwederskiego. Gracja, zręczność, lekkość, elegancja, wykonanie do zachwytu. Wszyscy wracający z zagranicy, co widzieli stołeczne balety, jednogłośnie orzekali, że takich tancerzy nigdzie nie ma”.

---

Oceń: Antoni Tarnowski (tancerz)

---