Magdalena Gross

---

Życiorys

Magdalena Gross przyszła na świat w rodzinie Norberta oraz Róży z Okrętów. Jej dziadkiem był Rudolf Okręt, a wujem Stanisław Aleksander Kempner. Ukończyła gimnazjum Kurmanowej, a następnie podjęła studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie miała zaszczyt uczyć się pod okiem Tadeusza Breyera oraz Hanny Kuny i Filadelfo Simiego we Florencji.

Artystka aktywnie uczestniczyła w licznych wystawach, w tym w warszawskiej Zachęcie, gdzie prezentowała swoje prace w latach 1915, 1919 oraz 1921–1922. W 1926 roku miała indywidualną wystawę, a rok później zdobyła wyróżnienie za rzeźbę przedstawiającą głowę Fryderyka Jarosyego. Jej twórczość koncentrowała się głównie na kameralnej rzeźbie portretowej oraz zwierzęcej, co znajduje odzwierciedlenie w jej dziele pt. Gęś japońska z 1934 roku. Warto zaznaczyć, że zajmowała się także rzemiosłem artystycznym, jednak duża część jej dorobku zaginęła w burzliwych czasach II wojny światowej.

Począwszy od 1930 roku, artystka tworzyła posążki zwierząt z warszawskiego ZOO, szczególnie ptaków, zarówno krajowych, jak i egzotycznych. W tym czasie zaprzyjaźniła się z dyrektorem ZOO oraz jego małżonką. W 1937 roku zdobyła złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Paryżu za swoją rzeźbę Żubra, a jej dzieła były również wystawiane w Instytucie Propagandy Sztuki oraz na międzynarodowej wystawie w Londynie w 1938 roku.

W okresie niemieckiej okupacji, artystka ukrywała się najpierw w warszawskim ZOO, gdzie otrzymała wsparcie od Jana i Antoniny Żabińskich. Z czasem znalazła schronienie w domu Rendznerów na Saskiej Kępie. W ciągu tych niełatwych dni, pomocną dłoń wyciągnął do niej Adam Procki, który dostarczał artystce niezbędne materiały do pracy oraz wsparł ją w dystrybucji figury Podziemnej Madonny.

Po wojnie, gdy walki o Warszawę ustały, wyjechała do Lublina wraz z mężem Pawłem Zielińskim, znanym także jako Maurycy Fraenkel. Po roku oboje powrócili do stolicy. Niestety, pod koniec swojego życia artystka zmagała się z poważnymi problemami zdrowotnymi związanymi z sercem. Została pochowana na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie.

Upamiętnienie

W historiach dotyczących tej niezwykłej postaci odnajdują się wątki dramatyczne związane z jej ukrywaniem się w warszawskim ZOO. Przykuwająca uwagę narracja została uwieczniona w amerykańskim filmie pod tytułem Azyl. Warto wspomnieć o jednym z pomieszczeń, które znajdowało się w piwnicach willi znanej jako Pod Zwariowaną Gwiazdą, gdzie zamieszkiwali Żabińscy. To tam miała miejsce jej kryjówka.

W piwnicy willi urządzono salkę pamięci, która miała na celu upamiętnienie jej wkładu. W tym wyjątkowym miejscu zgromadzono różnorodne zdjęcia jej prac, a także odlewy rzeźb zwierząt, które były wyrazem jej artystycznej wrażliwości i talentu.

---

Oceń: Magdalena Gross

---