Alina Gryficz-Mielewska, znana również jako Alina Dębicka z rodu Jaxa-Dębickich, to postać fascynująca w polskiej kulturze. Urodziła się 22 kwietnia 1887 roku w Miedzeszynie, a zmarła 24 kwietnia 1946 roku w Łodzi. Jej życie oraz kariera aktorska pozostają w pamięci wielu jako wyjątkowy wkład w sztukę teatralną i filmową.
Alina Gryficz-Mielewska nosiła herb Gryf, była również znana pod pseudonimem Alina Gryficz, a w życiu osobistym przeszła dwie zmiany nazwiska: pierwsze to Mielewska, a drugie Grohman.
Życiorys
Alina Gryficz-Mielewska rozpoczęła swoją edukację w pensji sióstr Wizytek w Warszawie, a po ukończeniu nauki postanowiła zerwać kontakt z rodziną. Rozpoczęła intensywne przygotowania do zawodu aktorskiego pod okiem Józefa Śliwickiego. Jej kariera artystyczna nabrała rozpędu, gdy przyjęła pseudonim Gryficz. Pierwszą publiczną prezentację miała miejsce 17 września 1908 r. w teatrze w Łodzi, gdzie debiutowała w roli Maryny w przedstawieniu „Wesele”. Następnie spędziła dwa sezony na scenie pod dyrekcją Aleksandra Zelwerowicza.
W czerwcu 1909 r. zagrała infantkę w „Cydzie” w Teatrze Małym w Warszawie. W latach 1910–1913 była związana z Teatrem Popularnym w Łodzi, gdzie pracowała pod kierunkiem Andrzeja Mielewskiego. Po ślubie z nim przyjęła nazwisko Gryficz-Mielewska, co stanowiło nowy rozdział w jej artystycznym życiu. W latach 1913–1917 występowała w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a później kontynuowała pracę w teatrach Nowoczesnym, Letnim oraz Rozmaitości w Warszawie.
W 1919 r. zadebiutowała w polskim kinie, występując w filmie „Lokaj”. Dwa lata później rozpoczęła pracę w Teatrze Polskim oraz w Małym Teatrze, w którym grała przez dwa sezony do 1922 r. W tym okresie miała także okazję wystąpić w niemieckich filmach berlińskiej wytwórni UFA, gdzie zagrała m.in. w „Braciach Karamazow”, „Tragedii mocnego człowieka” oraz „Madame de Trocadero”. W trakcie produkcji „Braci Karamazow” w Berlinie poznała Leona Grohmana, za którego wyszła za mąż w 1922 r., co zakończyło jej karierę aktorską.
Życie prywatne
Alina Gryficz-Mielewska była córką Eugeniusza Dębickiego i Wandy z Baczyńskich, wyszła z katolickiej, ziemiańskiej rodziny. Jej pierwszym małżonkiem był Andrzej Mielewski, z którym doczekała się syna, Andrzeja Dębickiego, urodzonego w 1910 roku. Po rozwodzie Alina ponownie wyszła za mąż za Leona Grohmana, z którym również miała syna – Jerzego Grohmana, znanego polityka i ekonomistę, który żył w latach 1922–2017, jego biografia jest interesująca dla wielu badaczy.
Rodzina mieszkała przy ul. Tylnej w Łodzi, w pałacu Ludwika Grohmana, który jest jednym z zabytków tej okolicy. Po śmierci Alina znalazła spokój wieczny w części katolickiej Starego Cmentarza w Łodzi, gdzie została pochowana. Jej życie oraz rodzina pozostawili znaczący ślad w lokalnej historii.
Role
Alina Gryficz-Mielewska ma na swoim koncie wiele znaczących ról teatralnych i filmowych, które ilustrują jej wszechstronność jako artystki. Wśród jej najbardziej pamiętnych występów teatralnych można wyróżnić:
- Matylda Ricetti w „Cierpkim owocu”,
- Monna w „Ósmej żonie Sinobrodego”,
- Mery w „Szał”,
- Amelia Tichard w „Oj, mężczyźni, mężczyźni”,
- Marta w „Król”,
- Natalia w „Gęsi i gąski”,
- Zuzanna Serignan w „Awantura”,
- Dora Dellenny w „Pierwszej sztuce Fanny”,
- Margrabina Prie w „Maria Leszczyńska”,
- Infantka w „Cyd”,
- Maryna w „Wesele”,
- Podlotek w „Wojna podczas pokoju”.
W filmach Gryficz-Mielewska także zyskała uznanie, występując w tytułach takich jak:
- „Lokaj”,
- „Tragedia mocnego człowieka”,
- „Madame de Trocadero”,
- „Bracia Karamazow” jako Gruszenka.
Przypisy
- Alina Gryficz Milewska Grochmanowa (Jaxa-Dębicka) 1890 – 24.04.1946 r. w BillionGraves GPS Headstones | BillionGraves [dostęp 28.01.2023 r.]
- Grohmanowie mieli niemieckie pochodzenie, ale nie wyparli się polskości [online], plus.dzienniklodzki.pl, 23.04.2019 r. [dostęp 29.05.2021 r.]
- a b c d Alina Gryficz-Mielewska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 29.05.2021 r.]
- a b Alina Zofia Paulina «Gryficz» Jaksa-Dębicka h. Gryf [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 29.05.2021 r.] .
- a b c Alina Gryficz-Mielewska w bazie filmpolski.pl
- Alina Gryficz-Mielewska jako Gruszenka w filmie „Bracia Karamazow”, 1921 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Kuba Sienkiewicz | Jakub Tatarkiewicz | Leokadia Pancewiczowa | Pola Nireńska | Barbara Hulanicka (plastyczka) | Magdalena Łazarkiewicz | Katarzyna Duda (skrzypaczka) | Józef Węgrzyn (aktor) | Bohdan Paczowski | Andrzej Makowiecki (pisarz) | Leiv Igor Devold | Andrzej Prus | Ryszard Sielicki | Marcin Łukasz Mazur | Ludwik Cylkow | Robert Górski (komik) | Maciej Babiński | Karol Beyer | Mateusz Gessler | Marek WydmuchOceń: Alina Gryficz-Mielewska