Związek Producentów Audio-Video

---

Historia

XX wiek

Stowarzyszenie Związek Producentów Audio-Video, powstałe z inicjatywy muzyków, producentów i dziennikarzy, miało na celu ochronę interesów producentów oraz walkę z piractwem fonograficznym. Kluczową rolę w tej walce odegrały umowy partnerskie z tłoczniami nośników optycznych. Od 12 czerwca 1991 roku ZPAV stało się częścią grupy krajowej Międzynarodowej Federacji Przemysłu Fonograficznego (IFPI), która reprezentuje globalny sektor muzyczny. Formalne zarejestrowanie związku miało miejsce 11 lipca 1991 roku.

W gronie założycieli stowarzyszenia znaleźli się m.in.: Dariusz Andrzejewski, Jacek Borawski, Jan Chojnacki, Piotr Dubiel, Adam Galas, Katarzyna Kanclerz, Barbara Klimaszewska, Krzysztof Konarzewski, Marek Kościkiewicz, Krzysztof Koziński, Piotr Kubiaczyk, Andrzej Puczyński, Wojciech Puczyński, Zofia Skubikowska oraz Paweł Walczak.

W 1992 i 1993 roku ZPAV organizował koncerty mające na celu walkę z piractwem. Według prognoz IFPI, w tych latach piractwo fonograficzne w Polsce szybowało aż do 90% rynku. W koncertach brali udział znani artyści tacy jak: Czesław Niemen, Edyta Bartosiewicz, Wilki, Elektryczne Gitary, Krystyna Prońko oraz Kayah.

W styczniu 1995 roku Związek rozpoczął współpracę w międzynarodowych targach muzycznych MIDEM, gdzie reprezentował osiągnięcia polskiego przemysłu fonograficznego. Na mocy decyzji Ministra Kultury, 1 lutego 1995 roku, ZPAV uzyskał prawo do zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi do fonogramów i wideogramów, co obejmowało możliwość pobierania wynagrodzenia za różne płaszczyzny eksploatacji.

8 lutego 1995 roku Związek nawiązał do certyfikacji sprzedaży, przyznając pierwszy złoty certyfikat dla Maryli Rodowicz za album „Marysia biesiadna” oraz platynowy dla Trzech Tenorów za „Three Tenors Live”.

W dniu 19 marca 1995 roku, w Teatrze Polskim w Warszawie, miało miejsce pierwsze wręczenie nagród Fryderyk, ustanowione przez Polską Fundację Muzyczną oraz Akademię Fonograficzną. W 1998 roku natomiast ZPAV stworzył Koalicję Antypiracką wspólnie z Fundacją Ochrony Twórczości Audiowizualnej (FOTA) i Business Software Alliance (BSA).

XXI wiek

Już 24 stycznia 2000 roku ZPAV rozpoczął bliską współpracę z Głównym Urzędem Ceł, co trwało do 2005 roku, kiedy to przyznawano nagrody Złote Szlabany za skuteczną walkę z przestępstwami w zakresie naruszania praw własności intelektualnej.

5 lipca 2000 roku Związek przyznał pierwszą diamentową płytę za album „Kayah i Bregović”, a już w 2003 roku władzę nad złotymi i platynowymi płytami DVD. Oficjalna Lista Sprzedaży (OLiS) zadebiutowała 30 października 2000 roku.

W czerwcu 2003 roku, Związek utworzył Polską Fundację Muzyczną, która od 2004 roku działa jako organizacja pożytku publicznego, wspierając artystów w kryzysowych sytuacjach.

W pierwszym półroczu 2004 roku Związek zawiązał porozumienia z Izbami Celnymi, a w październiku tego samego roku zorganizowano międzynarodowe spotkanie producentów fonograficznych z udziałem ZPAV. W 2004 roku Mark Staszewski oraz Jan Bałdyga otrzymali od Ministra Kultury Waldemara Dąbrowskiego honorowe odznaczenia „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Listopad 2005 roku był ważny dla ZPAV, ponieważ podczas walnego zebrania wybrano pierwszy zarząd stowarzyszenia z Andrzejem Puczyńskim na czele. Od tego momentu Puczyński nieprzerwanie piastuje tę funkcję.

W 2006 roku ZPAV podpisał umowę z Nielsen Music Control, aby monitorować muzykę w 42 stacjach radiowych w Polsce oraz dostarczać zestawienia najczęściej granych utworów. W styczniu 2007 roku podczas Światowego Dnia Celnictwa Związek reprezentował sektor muzyczny w akcji „Nie! dla podrabiania i piractwa”.

W lipcu 2009 roku powstała strona internetowa dj.zpav.pl, umożliwiająca uzyskanie licencji na kopiowanie nagrań przez didżejów, a miesiąc później odbyło się walne zebranie, co przyniosło nowy zarząd, którego przewodniczącym ponownie został Andrzej Puczyński.

W 2009 roku, współpracując z FOTA i organami ścigania, ZPAV zorganizował głośną konferencję prasową w związku z aresztowaniem właścicieli serwisu odSiebie.com. Sąd w 2013 roku uniewinnił ich, wskazując na niekompetencję w procedurze sądowej.

W latach 2010-2016 ZPAV wprowadził wyróżnienia dla najlepiej sprzedających się utworów w formacie cyfrowym, a od 4 lipca 2011 roku do czerwca 2018 roku publikował Newsletter. 14 lipca 2021 roku Związek ogłosił nową politykę wyróżnień singli cyfrowych, co od 1 sierpnia tego samego roku przyniosło rekordową liczbę certyfikatów.

Na koniec, 16 stycznia 2023 roku ZPAV ogłosił rozszerzenie kryteriów tworzenia list przebojów OLiS, uwzględniając dane o popularności utworów w mediach strumieniowych, a od tej pory statystyki popularności muzyki są publikowane w sześciu notowaniach.

Struktura

Zarząd

W skład obecnego zarządu wchodzi Andrzej Puczyński, który pełni funkcję przewodniczącego. Oprócz niego, szeregi zarządu zasilają również: Jacek Jagłowski jako skarbnik, a także członkowie: Tomasz Grewiński, Maciej Kutak, Beata Reizler, Kinga Siennicka oraz Maciej Woć.

Warto zaznaczyć, że pierwsze walne zgromadzenie, na którym dokonano wyboru tego zarządu, miało miejsce 12 lipca 1991 roku, chociaż szczegóły dotyczące wyników tego spotkania nie zachowały się do dzisiaj.

Członkostwo

Organizacja zrzesza wiele podmiotów, w tym:

• 5am Artists,
• Agora,
• Beggars Group,
• Caritas Ordynariatu Polowego WP,
• Catch-22,
• Closer Music,
• e-Muzyka,
• Fundacja im. Zbigniewa Seiferta,
• Fundacja Muzyki Filmowej i Jazzowej,
• Galapagos,
• Global Records,
• Iglo Records,
• Independent Digital,
• Isound Labels,
• Kayax,
• Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego,
• Lemon Records,
• Luna,
• My Music,
• Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego,
• Narodowy Instytut Fryderyka Chopina,
• PIAS Recordings,
• Prosto,
• Caston,
• QL Music,
• Right Music,
• Right Publishing,
• S.P. Records,
• Schubert Music Publishing,
• Si Music,
• SKS Art&Music,
• SMPB,
• Sonic Records,
• Sony Music Entertainment Poland,
• Step Records,
• STX Records,
• Universal Music Polska,
• Warner Music Poland,
• Wolna Wola,
• Wydawnictwo Bauer,
• Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”,
• ZPR Records,
• ZYX Music.

Symbolika

W kontekście symboliki związanej z Związkiem Producentów Audio-Video, możemy dostrzec różnorodność wizualnych reprezentacji, które zmieniały się w czasie. Warto przyjrzeć się, jak logo ewoluowało i jakie znaczenie niosły ze sobą te zmiany.

Okres	Charakterystyka logo	Grafika
11 lipca 1991 – 23 listopada 2011	Czerwony tekst „ZPAV”, szary napis Związek Producentów Audio Video (w stylu dużych liter) oraz dwa łuki w kolorze czerwonym (mniejszy) i szarym (większy).	_
od 23 listopada 2011	Biały skrót „ZPAV” (napisany małymi literami: „zpav”) na fioletowym tle.	_
	Alternatywny logotyp: biały skrót „ZPAV” (napisany małymi literami: „zpav”) na czarnym tle.	_
	Alternatywny logotyp: fioletowy skrót „ZPAV” (napisany małymi literami: „zpav”) na białym tle.	_

W tabeli przedstawiono kluczowe okresy oraz charakterystykę zastosowanych logo, które obrazują rozwój identyfikacji wizualnej ZPAV.

Listy przebojów

Organizacja, jaką jest Związek Producentów Audio-Video, prowadzi działania zmierzające do monitorowania i publikacji informacji o popularności albumów oraz utworów muzycznych w Polsce. Regularnie tworzone są listy przebojów, które dokumentują trendy i zmiany w gustach muzycznych społeczeństwa.

Listy albumów

W tej sekcji umieszczone są dane dotyczące list albumów numer jeden w Polsce. Te zestawienia pozwalają na zrozumienie, które wydania cieszą się największym zainteresowaniem wśród słuchaczy.

Nazwa	Częstotliwość	Liczba miejsc	Data pierwszej listy	Data ostatniej listy	Opis	_
OLiS	tygodniowa	100	2000-10-23 23 października 2000(dts)	_	Lista najbardziej popularnych albumów, oparta na sprzedaży fizycznych nośników oraz odtworzeniach w serwisach strumieniowych.	_
OLiS – albumy fizycznie	tygodniowa	100	2023-01-12 12 stycznia 2023(dts)	_	Lista najlepiej sprzedających się albumów na nośnikach fizycznych.	_
OLiS – albumy w streamie	tygodniowa	100	2023-01-12 12 stycznia 2023(dts)	_	Lista albumów najczęściej odtwarzanych w serwisach strumieniowych.	_
OLiS – albumy – winyle	tygodniowa	50	2017-06-01T00:00:00.001 1 czerwca 2017(dts)	_	Lista najchętniej kupowanych płyt gramofonowych.	_
Dawne
OLiS miesięczny	miesięczna	10	2010-02-01T00:00:00.001 1 lutego 2010(dts)	2022-12-01T00:00:00.001 1 grudnia 2022(dts)	Lista najlepiej sprzedających się albumów na nośnikach fizycznych.	_
OLiS winyl miesięczny	miesięczna	10	2017-07-20 20 lipca 2017(dts)	2022-12-29 29 grudnia 2022(dts)	Lista najlepiej sprzedających się płyt gramofonowych.	_

Listy utworów

Również w tej kategorii przedstawione są liste singli numer jeden w Polsce. Dają one wgląd w to, które utwory zdobywają szczyty popularności, a tym samym, które z nich przyciągają uwagę odbiorców.

Nazwa	Częstotliwość	Liczba miejsc	Data pierwszej listy	Data ostatniej listy	Opis	_
OLiA	tygodniowa	100	2010-03-27 27 marca 2010(dts)	_	Lista utworów airplay, które są najczęściej słuchane w stacjach radiowych i telewizyjnych.	_
OLiS – single w streamie	tygodniowa	100	2023-01-12 12 stycznia 2023(dts)	_	Lista najczęściej odtwarzanych utworów w serwisach strumieniowych.	_
Dawne
AirPlay – Nowości	tygodniowa	5	2010-03-27 27 marca 2010(dts)	2023-01-14 14 stycznia 2023(dts)	Lista premierowych utworów airplay, które są najczęściej słuchane w stacjach radiowych i telewizyjnych.	_
AirPlay – Największe skoki	tygodniowa	5	2010-03-27 27 marca 2010(dts)	2023-01-14 14 stycznia 2023(dts)	Lista utworów airplay z największymi wzrostami słuchalności w stacjach radiowych i telewizyjnych.	_
AirPlay – TV	tygodniowa	5	2010-03-27 27 marca 2010(dts)	2023-01-14 14 stycznia 2023(dts)	Lista najczęściej słuchanych utworów airplay w stacjach telewizyjnych.	_
Top – dyskoteki	tygodniowa	50	2010-04-01T00:00:00.001 1 kwietnia 2010(dts)	2018-08-20 20 sierpnia 2018(dts)	Lista utworów najczęściej odtwarzanych w klubach nocnych.	_
Top – centra handlowe	kwartalna	20	2010-05-01T00:00:00.001 1 maja 2010(dts)	2014-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 2014(dts)	Lista utworów najczęściej odtwarzanych w centrach handlowych.	_

Certyfikaty sprzedaży

W dawnych czasach regulacje dotyczące certyfikacji sprzedaży były bardziej rygorystyczne. Na początku ustalono progi sprzedaży na poziomie 100 tys. egzemplarzy dla przyznania złotej płyty oraz 200 tys. dla platynowej. W tamtym okresie, nie przyznawano jeszcze wyróżnienia w kategorii diamentowej płyty. Wybory te uległy zmianie w czerwcu 1997 roku, kiedy to progi zostały dostosowane do nowych realiów. Od tej pory, wyróżnienia przyznawano za sprzedaż 50, 100 oraz 500 tys. egzemplarzy dla odpowiednio złotej, platynowej i diamentowej płyty, bez uwzględniania podziału na repertuar krajowy i zagraniczny.

W kolejnych latach, bo 1 maja 2002, zasady uzyskiwania wyróżnień przeszły kolejną transformację. Nagrania, które ukazały się po tej dacie, mogły być certyfikowane jako złote, platynowe i diamentowe w przypadku sprzedaży odpowiednio 35, 70 i 350 tys. egzemplarzy. Dla repertuaru zagranicznego progi te wynosiły 20, 40 i 100 tys. egzemplarzy.

Nie długo później, nastąpiła trzecia zmiana przepisów, które zaczęły obowiązywać od 1 lipca 2005 roku. Umożliwiono wydawanie nagrań w zmniejszonych nakładach: 15, 30 i 150 tys. sztuk dla złotej, platynowej i diamentowej płyty. Co więcej, progi dla repertuaru zagranicznego zostały obniżone do 10, 20 i 50 tys. egzemplarzy.

Od 1 kwietnia 2013 roku, Związek Producentów Audio-Video (ZPAV) zmienił zasady dotyczące liczenia albumów. Teraz, każdy album, niezależnie od liczby płyt, był uznawany za jedną sztukę, co oznaczało, że np. trzypłytowy album mógł zdobyć złotą płytę sprzedając jedynie 5 tys. zestawów.

Warto również wspomnieć, że od 3 kwietnia 2014 roku, wnioskodawcy musieli uwzględniać odtworzenia utworów w swoich podaniach, co zmieniało podejście do pomiaru sukcesu artysty. Odtworzenie pojedynczego utworu 2,5 tys. razy równoznaczne było sprzedaży jednego albumu. Zmiany te wprowadziły nowe progi dla certyfikatów: dla repertuaru krajowego suma odtworzeń musiała wynosić odpowiednio 37,5, 75 i 375 milionów.

Pierwszym albumem, który zdobył status złotej płyty w Polsce wyłącznie dzięki odtworzeniom, było Night Visions grupy Imagine Dragons, a ten sam album jako pierwszy osiągnął status platynowej płyty, uwzględniając zarówno sprzedaż cyfrową, jak i odtworzenia.

Do maja 2015 roku certyfikaty były przyznawane na podstawie wniosków sporządzonych przez autoryzowane osoby, zgodnie z zasadami ZPAV. Przypisywano je w przeciągu trzydziestu dni od daty złożenia wniosku. Warto zauważyć, iż ZPAV nie gromadził danych dotyczących sprzedaży, lecz zastrzegał sobie prawo do weryfikacji informacji w przekazanym wniosku. Po 1 czerwca 2015 roku, wyróżnienia są przyznawane na podstawie danych z raportów TNS Polska, w oparciu o które tworzona jest lista przebojów OLiS, oraz informacji dostarczanych przez wytwórnie muzyczne w zakresie sprzedaży cyfrowej.

Pomimo tego, otrzymanie certyfikatu sprzedaży w Polsce nie zawsze pokrywa się z przyznaniem go przez ZPAV. Wielu twórców uznaje progi ustanowione przez ZPAV, a regulamin może być interpretowany na różne sposoby. Przykładem certyfikacji jest diamentowa płyta przyznana zespołowi Kult za album MTV Unplugged (2010) przez wytwórnię S.P. Records, która sprzedała ponad 60 tys. zestawów i 10 tys. edycji DVD oraz Blu-ray.

Kryteria

Okres	Uwagi		Kryteria (w tys. egzemplarzy)
			Złota płyta	Platynowa płyta	Diamentowa płyta
czerwiec 1997 – maj 2002	Album / Zestaw wielopłytowy (Box)	Muzyka rozrywkowa	50	100	500
		Klasyka	10	20	100
		Jazz
	Singel / Maxi-singel
	Singel wideo		5	10	50
	Album wideo / Zestaw wielopłytowy (Box)	Muzyka rozrywkowa
		Jazz	2,5	5	25
		Klasyka
maj 2002 – lipiec 2005	Album / Zestaw wielopłytowy (Box)	Repertuar krajowy	35	70	350
		Repertuar zagraniczny	20	40	200
		Klasyka	5	10	50
		Jazz / blues
		Muzyka poważna – popularna	10	20	100
		Soundtrack
	Singel / Maxi-singel
	Singel wideo		5	10	50
	Album wideo / Zestaw wielopłytowy (Box)	Muzyka rozrywkowa
		Jazz	2,5	5	25
		Klasyka
lipiec 2005 – czerwiec 2015	Album / Zestaw wielopłytowy (Box)	Repertuar krajowy	15	30	150
		Składanki
		Repertuar zagraniczny	10	20	100
		Klasyka	5	10	50
		Muzyka poważna – popularna
		Jazz / blues
		Soundtrack	10	20	100
	Singel / Maxi-singel
	Singel wideo		5	10	50
	Album wideo / Zestaw wielopłytowy video (Box)	Muzyka rozrywkowa
		Jazz	2,5	5	25
		Klasyka
czerwiec 2015 – lipiec 2021	Album audio	Repertuar krajowy	15	30	150
		Składanki
		Repertuar zagraniczny	10	20	100
		Soundtrack
		Muzyka poważna	5	10	50
		Muzyka poważna – popularna
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Album wideo	Muzyka rozrywkowa	5	10	50
		Muzyka poważna	2,5	5	25
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Singel / Maxi-singel Singel cyfrowy (od 1 marca 2017)		10 20 000 zł	20 40 000 zł	100 200 000 zł
sierpień 2021 – grudzień 2024	Album audio	Repertuar krajowy	15	30	150
		Składanki
		Repertuar zagraniczny	10	20	100
		Soundtrack
		Muzyka poważna	5	10	50
		Muzyka poważna – popularna
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Album wideo	Muzyka rozrywkowa	5	10	50
		Muzyka poważna	2,5	5	25
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Singel cyfrowy		25 50 000 zł	50 100 000 zł	250 500 000 zł
od stycznia 2025	Album audio	Repertuar krajowy	15	30	150
		Składanki
		Repertuar zagraniczny	10	20	100
		Soundtrack
		Muzyka poważna	5	10	50
		Muzyka poważna – popularna
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Album wideo	Muzyka rozrywkowa	5	10	50
		Muzyka poważna	2,5	5	25
		Jazz / blues / folk / muzyka źródeł
	Singel cyfrowy		125 000 zł	250 000 zł	1 000 000 zł

Inne wyróżnienia

Fryderyki

Od 1995 roku Związek Producentów Audio-Video przyznaje prestiżową Nagrodę Muzyczną „Fryderyk”. Ten zaszczytny tytuł stał się odznaczeniem, które wyróżnia muzyków, kompozytorów oraz producentów w Polsce. Warto zaznaczyć, że od 1999 roku nagroda ta znajduje się pod patronatem Polskiej Fundacji Muzycznej, która wspiera osoby związane z muzyką oraz Akademii Fonograficznej, powołanej 16 grudnia 1999.

Cyfrowa Piosenka Roku

W latach 2010–2016 ZPAV wprowadził nagrodę dla Cyfrowej Piosenki Roku, która obejmowała dwie kategorie: „Piosenka polska” oraz „Piosenka zagraniczna”. Celem tego wyróżnienia było uhonorowanie utworów muzycznych, które zdobyły największą popularność w wersji cyfrowej. To wyróżnienie doceniło artystów zarówno na rodzimym, jak i międzynarodowym rynku muzycznym.

Złote Blachy

Od 1998 roku Koalicja Antypiracka, złożona z ZPAV, FOTA i BSA, przyznaje Złote Blachy. Te nagrody mają na celu uhonorowanie policji za najbardziej efektywne działania w zakresie walki z piractwem i ochrony praw autorskich. Inicjatywa ta jest przykładem społecznej odpowiedzialności sektora muzycznego i współpracy z organami ścigania.

Złote Szlabany

W latach 1999–2005 ZPAV przyznawał również nagrody Złote Szlabany, które były skierowane na wyróżnienie działań skutecznych w zapobieganiu przestępstwom związanym z naruszeniem praw własności intelektualnej. To wyróżnienie miało na celu zwiększenie świadomości o znaczeniu ochrony twórczości artystycznej i promowanie odpowiedzialnych postaw wśród konsumentów i twórców.

---

Oceń: Związek Producentów Audio-Video

---