Komisja Nadzoru Finansowego

Instytucje i organizacje rządowe

Komisja Nadzoru Finansowego, znana w skrócie jako KNF, jest kluczowym organem odpowiedzialnym za nadzorowanie instytucji działających na rodzimym rynku finansowym, zgodnie z zasadami Unii Europejskiej. Została ona powołana w wyniku przepisów zawartych w ustawie z dnia 21 lipca 2006 roku, dotyczącej nadzoru nad rynkiem finansowym. Jej utworzenie oznaczało przejęcie zadań od wcześniej istniejących organów, takich jak zniesiona Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych oraz Komisja Nadzoru Bankowego.

Warto zaznaczyć, że KNF nie jest centralnym organem administracji rządowej, co wynika z braku odpowiedniej wskazówki w ustawie regulującej jej działalność. Funkcje Komisji oraz jej Przewodniczącego są realizowane przy wsparciu merytorycznym Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF). Przewodniczący KNF, wspierany przez trzech zastępców, kieruje pracami tego urzędu, dbając o jego efektywność.

Siedziba zarówno KNF, jak i UKNF znajduje się przy ul. Pięknej 20 w Warszawie. Również nadzór nad działalnością samej Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów, co podkreśla jej ważną rolę w systemie finansowym kraju.

Zadania Komisji

Komisja Nadzoru Finansowego odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu stabilności oraz bezpieczeństwa w polskim systemie finansowym. Jej wieloaspektowe zadania obejmują różnorodne obszary, co czyni ją niezbędnym organem w kontekście nadzoru nad rynkiem finansowym.

  • Sprawowanie nadzoru nad sektorem bankowym, a także rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, instytucjami płatniczymi oraz biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego i sektorem kas spółdzielczych,
  • Podejmowanie działań mających na celu prawidłowe funkcjonowanie rynku finansowego, ubezpieczeniowego i emerytalnego,
  • Inicjowanie działań w celu rozwijania rynku finansowego i zwiększania jego konkurencyjności,
  • Organizowanie działań edukacyjnych oraz informacyjnych, które mają na celu poprawę wiedzy o funkcjonowaniu rynku finansowego,
  • Udział w opracowywaniu projektów legislacyjnych dotyczących nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym,
  • Stworzenie platformy do polubownego oraz jednostkowego rozstrzygania sporów pomiędzy uczestnikami rynku finansowego, szczególnie tych wynikających z umowy między podmiotami nadzorowanymi przez Komisję a ich klientami.

Dzięki tym działaniom Komisja nie tylko monitoruje rynek, ale także przyczynia się do jego lepszego funkcjonowania i stabilności.

Zakres nadzoru

Komisja Nadzoru Finansowego pełni ważną rolę w polskim systemie finansowym, sprawując nadzór w kilku kluczowych obszarach.

  • nadzór bankowy, który jest realizowany na podstawie takich regulacji jak:
    • ustawa – Prawo bankowe,
    • ustawa o Narodowym Banku Polskim,
    • ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych oraz ich zrzeszaniu, jak i bankach zrzeszających.
  • nadzór emerytalny, oparty na przepisach takich jak:
    • ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
    • ustawa o pracowniczych programach emerytalnych,
    • ustawa o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego,
    • ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym.
  • nadzór ubezpieczeniowy, sprawowany zgodnie z:
    • ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,
    • ustawą o dystrybucji ubezpieczeń,
    • ustawą o dopłatach do ubezpieczeń dla upraw rolnych oraz zwierząt gospodarskich,
    • ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
  • nadzór nad rynkiem kapitałowym, który podlega przepisom:
    • ustawy z 29 lipca 2005 r. dotyczącej obrotu instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500),
    • ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej oraz warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu (Dz.U. z 2021 r. poz. 1983),
    • ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych oraz zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 681),
    • ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 910),
    • ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym.
  • nadzór nad instytucjami płatniczymi oraz biurami usług płatniczych, zgodny z:
    • ustawą o usługach płatniczych.
  • nadzór uzupełniający, który jest regulowany przepisami:
    • ustawy o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego.
  • nadzór nad sektorem kas spółdzielczych, którego podstawą są:
    • ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2024 r. poz. 135),
    • ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. dotycząca spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 512),
    • ustawa z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 613).

Warto podkreślić, że Komisja Nadzoru Finansowego nie sprawuje nadzoru nad:

  • Zakładem Ubezpieczeń Społecznych,
  • Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
  • Bankowym Funduszem Gwarancyjnym,
  • Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym,
  • ubezpieczeniem zdrowotnym w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Te instytucje podlegają nadzorowi odpowiednich ministrów.

Przy Komisji Nadzoru Finansowego działa również Sąd Polubowny, który pełni funkcje alternatywnego rozwiązywania sporów.

Skład Komisji

Przewodniczący i zastępcy przewodniczącego

W skład Komisji Nadzoru Finansowego wchodzą kluczowe role, które obejmują zarówno przewodniczącego, jak i jego zastępców. Takie stanowisko wymaga powołania przez prezesa Rady Ministrów, co ma miejsce na pięcioletnią kadencję. Trzech zastępców przewodniczącego także jest wybieranych przez prezesa Rady Ministrów, ale na wniosek przewodniczącego.

Członkowie Komisji

Komisja Nadzoru Finansowego składa się z szeregu reprezentantów kluczowych instytucji. W skład ten wchodzą:

  • minister odpowiedzialny za instytucje finansowe lub jego przedstawiciel,
  • minister odpowiedzialny za gospodarkę lub jego przedstawiciel,
  • minister zajmujący się zabezpieczeniem społecznym lub jego przedstawiciel,
  • prezes Narodowego Banku Polskiego lub delegowany członek zarządu NBP,
  • przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
  • przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów,
  • przedstawiciel Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (z głosem doradczym),
  • przedstawiciel Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (z głosem doradczym),
  • przedstawiciel ministra właściwego do koordynacji działań służb specjalnych lub, w przypadku braku wyznaczenia, przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów (z głosem doradczym).

Aktualny skład Komisji

Aktualnie na czołowych stanowiskach w Komisji Nadzoru Finansowego znajdują się następujące osoby:

  • Jacek Jastrzębski – przewodniczący od 23 listopada 2018,
  • Marcin Mikołajczyk – zastępca przewodniczącego od 28 maja 2021,
  • Krystian Wiercioch – zastępca przewodniczącego od 6 maja 2022,
  • Sebastian Skuza – zastępca przewodniczącego od 8 grudnia 2023.

Pozostali członkowie Komisji, którzy mają prawo głosu, to:

  • Anna Matuszczak – przedstawiciel ministra rozwoju i technologii,
  • Artur Soboń – delegowany członek zarządu NBP od listopada 2024,
  • Wojciech Dyduch – przedstawiciel Prezydenta RP od 30 października 2020,
  • Jarosław Niezgoda – przedstawiciel ministra właściwego do spraw instytucji finansowych (Ministra Finansów) od stycznia 2023,
  • Marcin Wroński – przedstawiciel ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) od 29 grudnia 2023,
  • Grzegorz Karpiński – przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów od 29 marca 2024.

Dodatkowo w składzie znajdują się członkowie, którzy uczestniczą jedynie z głosem doradczym:

  • Tomasz Chróstny – Prezes UOKiK od 27 stycznia 2020,
  • Maciej Szczęsny – przedstawiciel Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,
  • Radosław Kujawa – przedstawiciel ministra do spraw koordynowania działalności służb specjalnych od 14 grudnia 2023.

Byli członkowie KNF (chronologicznie)

Komisja Nadzoru Finansowego miała także swoich byłych przewodniczących, a wśród nich: Stanisław Kluza (2006–2011),

W gronie byłych zastępców przewodniczącego znaleźli się także:

  • Iwona Duda (2006–2007),
  • Marcin Gomoła (2006–2007),
  • Artur Kluczny (2007–2009),
  • Lesław Gajek (2008–2017),
  • Wojciech Kwaśniak (2011–2017),
  • Filip Świtała (2017),
  • Marcin Pachucki (2017–2019),
  • Andrzej Diakonow (2017–2019),
  • Małgorzata Iwanicz-Drozdowska (2019),
  • Dagmara Wieczorek-Bartczak (2019–2021),
  • Rafał Mikusiński (2019–2023).

W kategorii byłych przedstawicieli ministra odpowiedzialnego za instytucje finansowe wymienia się Arkadiusza Huzarka (2006–2007),

  • Adam Pęzioł (2007–2008),
  • Piotr Piłat (styczeń–listopad 2008),
  • Dariusz Daniluk (2008–2011),
  • Maciej Grabowski (kwiecień–sierpień 2011),
  • Wiesław Szczuka (sierpień–wrzesień 2011),
  • Maciej Grabowski (2011–2012),
  • Ludwik Kotecki (2012–2015),
  • Piotr Piłat (sierpień–grudzień 2015),
  • Piotr Nowak (2015–2018),
  • Paweł Gruza (lipiec–sierpień 2018),
  • Marcin Obroniecki (2018–2019),
  • Małgorzata Palczewska (kwiecień–sierpień 2019),
  • Marian Banaś (sierpień 2019),
  • Mateusz Morawiecki (sierpień–wrzesień 2019),
  • Jerzy Kwieciński (wrzesień–listopad 2019),
  • Tadeusz Kościński (listopad–grudzień 2019),
  • Krzysztof Budzich (2019–2023).

Byli przedstawiciele ministra odpowiedzialnego za zabezpieczenie społeczne to m.in. Anna Kalata (2006–2007),

W kategorii byłych przedstawicieli NBP znaleźli się:

Byli przedstawiciele ministra właściwego do spraw gospodarki to:
Armen Artwich (2016–2018),

  • Mariusz Haładyj (2018–2019),
  • Jan Pawelec (2019–2022),
  • Sebastian Potyralski (czerwiec–październik 2022),
  • Aneta Rożek (2022–2023),
  • Wacław Turek (2023-2024),
  • Krzysztof Paszyk (2024).

Byli przedstawiciele Prezydenta RP to:

Byli przedstawiciele Bankowego Funduszu Gwarancyjnego:

  • Zdzisław Sokal (2018–2019),
  • Mirosław Panek (2019–2020).

Byli przedstawiciele Prezesa Rady Ministrów:

  • Tadeusz Kościński (styczeń–listopad 2019),
  • Maciej Tomczak (2019–2024).

Byli przedstawiciele Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

Byli przedstawiciele ministra – członka Rady Ministrów, właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych to:
Maciej Wąsik (2018–2020),

Struktura Urzędu KNF

W oparciu o zmiany wprowadzone przez Prezesa Rady Ministrów, które miały miejsce 4 lutego 2019 roku, a także z perspektywą na nadchodzące zmiany organizacyjne, od 1 grudnia 2023 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego przybierze nową strukturę. Powstanie wiele wyspecjalizowanych departamentów, które mają na celu zwiększenie efektywności nadzoru oraz dostosowanie się do współczesnych wyzwań w obszarze finansów.

Nowa struktura organizacyjna Urzędu KNF będzie wyglądać następująco:

  • Centrum Analiz Danych Nadzorczych,
  • Departament Administracji,
  • Departament Analiz Ekonomicznych,
  • Departament Audytu Wewnętrznego,
  • Departament Bankowości Komercyjnej,
  • Departament Bankowości Równoległej,
  • Departament Bankowości Spółdzielczej,
  • Departament Bezpieczeństwa i Ochrony Informacji,
  • Departament Compliance,
  • Departament Cyberbezpieczeństwa,
  • Departament Finansów,
  • Departament Firm Inwestycyjnych,
  • Departament Funduszy Inwestycyjnych i Funduszy Emerytalnych,
  • Departament Informatyki,
  • Departament Infrastruktury i Obrotu Giełdowego,
  • Departament Innowacji Finansowych FinTech,
  • Departament Inspekcji Bankowych,
  • Departament Inspekcji Ubezpieczeniowych,
  • Departament Instytucji Pożyczkowych,
  • Departament Komunikacji Społecznej,
  • Departament Licencji Bankowych,
  • Departament Licencji Ubezpieczeniowych,
  • Departament Nadzoru nad Systemem Zarządzania i Dystrybucją Ubezpieczeń,
  • Departament Nadzoru Ubezpieczeniowego,
  • Departament Postępowań Sankcyjnych,
  • Departament Prawny,
  • Departament Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy,
  • Departament Rozwoju Regulacji,
  • Departament Spółek Publicznych,
  • Departament Spraw Karnych,
  • Departament Strategii i Efektywności Organizacyjnej,
  • Departament Współpracy Międzynarodowej,
  • Departament Zakupów,
  • Departament Zarządzania Zasobami Ludzkimi,
  • Gabinet Komisji,
  • Zespół Nadzoru nad Rynkiem Kryptoaktywów,
  • Zespół Nadzoru nad Rynkiem Wtórnym Nieobsługiwanych Kredytów.

Każdy z wymienionych działów ma na celu doskonalenie i optymalizację działań związanych z nadzorem finansowym, a także odpowiedzenie na zmieniające się warunki rynkowe oraz potrzeby instytucji działających na polskim rynku finansowym.

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

Wydatki oraz dochody Komisji Nadzoru Finansowego są realizowane w ramach części 70 budżetu państwa. Zgodnie z artykułem 19 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, wszelkie wydatki, które generują koszty działalności Komisji, pokrywane są z wpłat wniesionych przez podmioty, które są nadzorowane.

W roku 2017 suma wydatków w części 70 budżetu wyniosła 216,70 milionów złotych, natomiast dochody osiągnęły kwotę 198,66 milionów złotych. Średnie zatrudnienie, przeliczone na pełne etaty, wyniosło 920 pracowników, a przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto sięgnęło 10 538 złotych.

W ustawie budżetowej na 2018 rok wydatki Komisji Nadzoru Finansowego zapisano na poziomie 245,11 milionów złotych, podczas gdy przewidywane dochody miały wynieść 255,15 milionów złotych.

Kontrowersje

W 2007 roku skandalu nie dało się zignorować, kiedy to Sovereign Capital S.A. ujawniło, że pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) mieli przyjmować korzyści majątkowe od instytucji, które były pod ich nadzorem. Ta sytuacja wzbudziła wiele kontrowersji i pytania dotyczące etyki w działaniach KNF.

Kolejne niepokojące doniesienia związane były z ówczesnym przewodniczącym KNF, Stanisławem Kluzą, który w 2009 roku znalazł się w ogniu krytyki. Okazało się, że posiadał on akcje Domu Maklerskiego IDM, z którym miał związek podczas podejmowanych publicznych ofert, a według innych źródeł, zainkasował niebywałe 1200% zysku na inwestycjach w ten podmiot. Sytuacja stała się jeszcze bardziej dramatyczna, kiedy wkrótce po jego odejściu dom maklerski znalazł się w poważnych kłopotach finansowych, co doprowadziło do upadłości Funduszu Idea TFI w 2014 roku. Upadek ten przyniósł wieluset milionowe straty dla wielu klientów.

Afera KNF w 2018 r.

W listopadzie 2018 roku ogromne wstrząsy przeżyła cała instytucja, kiedy to „Gazeta Wyborcza” ujawniła kompromitującą rozmowę przewodniczącego Marek Chrzanowski z Leszkiem Czarneckim. W trakcie tej konwersacji pojawiła się sugestia dotycząca korupcji. Skandal ten doprowadził do rezygnacji Chrzanowskiego z zajmowanego stanowiska oraz jego zatrzymania przez Centralne Biuro Antykorupcyjne. Prokuratura postawiła mu zarzuty przekroczenia uprawnień, mające na celu uzyskanie korzyści majątkowej dla innej osoby.

Wszystkie te wydarzenia stanowią poważne wskazówki dotyczące nie tylko etyki oraz reputacji Komisji Nadzoru Finansowego, ale również ogólnej wiarygodności instytucji zajmujących się nadzorem finansowym w Polsce.

Oceń: Komisja Nadzoru Finansowego

★★★★★
Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:21