Kamienica, która nosi imię Macieja Łyszkiewicza, to niezwykły zabytek, którego historia sięga głęboko w przeszłość. Jest usytuowana przy ulicy Freta 16 w Warszawie, stając się nie tylko elementem miejskiej architektury, ale również istotnym punktem na mapie kulturalnej stolicy.
Warto przyjrzeć się bliżej tej kamienicy, ponieważ jej charakterystyczne cechy oraz związane z nią wydarzenia wpisują się w szerszy kontekst historii Warszawy.
Opis
Kamienica Macieja Łyszkiewicza, zbudowana w drugiej połowie osiemnastego wieku, dokładnie w latach 1782–1787, znajduje się na Nowym Mieście. Jej powstanie było rezultatem połączenia dwóch wcześniejszych kamienic, dzieła architekta Szymona Bogumiła Zuga na zlecenie zamożnego bankiera Macieja Łyszkiewicza. Przez kolejne lata obiekt zmieniał właścicieli, a w latach 1858–1874 znajdował się w gestii Wilhelma Gerlacha, który posiadał warszawską fabrykę sztućców i maszyn, oraz Doroty Schuster.
Budynek wzniesiono w stylu klasycystycznym, co szczególnie podkreśla jego elegancki charakter. W roku 1933, w ścianach kamienicy, umieszczono tablicę, która upamiętnia Marię Skłodowską Curie, odkrywczynię polonu i radu. Niestety, w 1935 roku nastąpiło zawalenie się pięter oficyny. Po odbudowie, zleconej przez Jankiela Fiszchauta, budowla znów osunęła się po około 25 latach, przekształcając się w czteropiętrową czynszówkę, w której na parterze pojawiły się witryny sklepów.
W 1935 roku w wyniku tragicznych okoliczności aresztowano Józefa i Stanisława Fiszchautów oraz administratora Mieczysława Podbora, a podczas tych wydarzeń, niestety, straciło życie wiele osób. W czasie powstania warszawskiego, budynek stał się siedzibą sztabu Obwodu Warszawskiego Armii Ludowej. Niestety, 26 sierpnia 1944 roku, kamienica uległa zniszczeniu wskutek bombardowania, a wśród ofiar znaleźli się m.in. dowódca Obwodu Bolesław Kowalski ps. „Ryszard”, Stanisław Nowicki ps. „Feliks”, Edward Lanota ps. „Edward” oraz Anastazy Matywiecki ps. „Nastek”. Ich pamięć została uhonorowana tablicą odsłoniętą w 1954 roku.
Po wojnie, pozostałości kamienicy zostały rozebrane, a około 1950 roku budynek został odbudowany według projektu Stanisławy i Jerzego Dotkiewiczów. Pierwsze piętro pozostało w niezmienionej formie, natomiast wyższe piętra uproszczono. W nowej odsłonie kamienica stała się siedzibą Instytutu Marksizmu i Leninizmu oraz Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1965 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków.
Dziś, na pierwszym piętrze, działa Muzeum Marii Skłodowskiej Curie, które przyciąga miłośników nauki. Drugie piętro zajmują archiwum muzealne oraz sala filmowa, a także znajduje się tam siedziba Polskiego Towarzystwa Chemicznego.
Przypisy
- a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30.06.2022 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 32. [dostęp 07.11.2022 r.]
- Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 760. ISBN 978-83-240-1057-8.
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 3. Dmochowskiego-Furmańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 201. ISBN 83-9006629-2-2.
- Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 73, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Maksymiliana Harczyka w Warszawie | Kamienica Mieczysława Broniewskiego w Warszawie | Kamienica Ordynacka w Warszawie | Kamienica Petyskusa w Warszawie | Kamienica Piotra Hawermana w Warszawie | Kamienica Pod Pelikanem w Warszawie | Kamienica pod Zegarem w Warszawie | Kamienica Prażmowskich w Warszawie | Kamienica Próchnickich w Warszawie | Kamienica przy alei 3 Maja 2 w Warszawie | Kamienica Kohnów w Warszawie | Kamienica Kestnerów w Warszawie | Kamienica Karola Mintera w Warszawie | Kamienica Karola Bagieńskiego w Warszawie | Kamienica Leona Breslauera w Warszawie | Kamienica Juliusza Ostrowskiego w Warszawie | Kamienica Józefa Skalskiego w Warszawie | Kamienica Lejba Osnosa w Warszawie | Kamienica Izaaka Rothberga w Warszawie | Kamienica Ignacego Partowicza w WarszawieOceń: Kamienica Macieja Łyszkiewicza w Warszawie