Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie

Kamienice i domy

Kamienica Anny Koźmińskiej jest cennym zabytkiem architektury, który można znaleźć w sercu Warszawy. Jej lokalizacja przy ul. Żelaznej 64, na rogu ul. Krochmalnej, czyni ją miejscem o znacznym historycznym i kulturowym znaczeniu dla stolicy.

Kamienica ta jest doskonałym przykładem architektonicznego stylu, który charakteryzował Warszawę w minionych wiekach, a jej historia jest ściśle związana z rozwojem miasta.

Opis

Historia kamienicy Anny Koźmińskiej w Warszawie sięga 1896 roku, kiedy to właścicielką terenu została Anna Koźmińska. Zainicjowała ona budowę dwuskrzydłowej części budynku na rogu ulic Żelaznej i Krochmalnej. W 1912 roku dobudowano część południową oraz niezachowaną oficynę wschodnią. Całość projektu opracował architekt Józef Napoleon Czerwiński.

W latach międzywojennych w kamienicy funkcjonowało kino „Świt”, które później przekształciło się w „Acron”. Zmiany losów nieruchomości nastąpiły w listopadzie 1940 roku, kiedy to znalazła się w obrębie utworzonego przez hitlerowców getta, gdzie w lokalu kina utworzono miejsce dla Żydów przesiedlanych do Warszawy z innych miejscowości. Kamienica wróciła do „aryjskiej” części miasta w związku z wielką akcją deportacyjną w sierpniu 1942 roku, która doprowadziła do likwidacji tzw. małego getta.

W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku, budynek został uszkodzony wskutek walk w tej części stolicy. Po wojnie zyskał nową wartość kulturową i historyczną. W 2019 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków, podkreślając jej znaczenie dla warszawskiej architektury.

Do 2024 roku w kamienicy znajdowało się 76 mieszkań, które w całości były własnością miasta. Niestety, tylko niektóre z tych mieszkań dysponowały osobnymi toaletami i łazienkami, co ukazuje trudne warunki życia mieszkańców.

W kulturze

W powiązaniach literackich warto odnotować, że w powieści „Zły” z 1955 roku, autorstwa Leopolda Tyrmanda, kamienica odgrywa istotną rolę jako tło dla wydarzeń, w której funkcjonował bar IV kategorii o nazwie „Słodycz”. Bar ten był częścią Warszawskich Zakładów Gastronomicznych, co nadaje mu dodatkowego kontekstu społecznego i historycznego.

Przypisy

  1. a b Tomasz Urzykowski. Z zewnątrz jak nowa. „Gazeta Stołeczna”, 14.06.2024 r.
  2. a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 31.03.2024 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 76. [dostęp 08.07.2024 r.]
  3. Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 224. ISBN 978-83-268-2722-8.
  4. Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 225. ISBN 978-83-268-2722-8.
  5. Tomasz Urzykowski: Kamienica z powieści "Zły" Leopolda Tyrmanda została zabytkiem. gazeta.pl, 02.04.2019 r. [dostęp 18.09.2021 r.]
  6. a b c d Kamienica Anny Koźmińskiej przy Żelaznej 64 w Warszawie zabytkiem. [w:] Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. mwkz.pl, 02.04.2019 r. [dostęp 19.09.2021 r.]
  7. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 7. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  9. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 65. ISBN 83-88372-20-3.
  10. Leopold Tyrmand: Zły. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1990, s. 222. ISBN 83-07-01982-6.

Oceń: Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:5