Elżbieta Maria Zimmermann, znana również z panieńskiego nazwiska Holtorp, to postać, która odegrała znaczącą rolę w polskim życiu kulturalnym oraz akademickim. Urodziła się 14 grudnia 1943 roku w Warszawie, a swoje życie zakończyła 14 listopada 2007 roku w Dreźnie.
Była nie tylko utalentowaną germanistką, ale także aktywną mecenas sztuki, która wspierała rozwój polskiej kultury. Szczególnie bliskie były jej idee pojednania polsko-niemieckiego, co czyniło ją ważną postacią w dialogu między tymi dwoma narodami.
Życiorys i działalność
Elżbieta Maria Holtorp przyszła na świat w Warszawie, w trudnościach czasów niemieckiej okupacji. W swoim dzieciństwie spędziła część życia w Warszawie, a także w Berlinie, gdzie uzyskała maturę. W okresie od 1963 do 1967 roku studiowała germanistykę na Uniwersytecie Warszawskim, pod okiem wybitnego profesora Emila Adlera. Jej praca magisterska dotyczyła analizy „Obrazu człowieka w utworach Heinricha Bölla”.
Po ukończeniu studiów, Elżbieta rozpoczęła swoją karierę w Centrum Informacji i Kultury NRD, gdzie w 1969 roku poznała niemieckiego kompozytora Uda Zimmermanna, którego poślubiła w 1970 roku. Związek, pełen wzajemnego wsparcia, trwał aż do jej śmierci w 2007 roku. W tym samym roku Elżbieta na stałe osiedliła się w Dreźnie, gdzie pracowała jako lektorka języka polskiego na Uniwersytecie Ludowym, w latach 1972-1982. Jej misją nie było tylko nauczanie języka, lecz także propagowanie polskiej kultury oraz tworzenie międzykulturowych więzi pomiędzy Polakami a Niemcami.
Po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku, władze NRD uniemożliwiły jej dalsze prowadzenie działalności. W wyniku tej sytuacji, pokojowo wycofała się z dotychczasowej pracy i zainicjowała spotkania w gronie osób, które dzieliły zainteresowanie językiem i kulturą polską na poziomie prywatnym. W 1988 roku z jej inicjatywy w Dreźnie powstało „Koło przyjaciół języka i kultury polskiej”, które otrzymało akceptację władz NRD. Powstało ono na zasadzie integracji z Związkiem Kulturalnym NRD, po tym jak wcześniejsze koło z języka i kultury francuskiej było już zapoczątkowane.
Pod przewodnictwem Elżbiety Zimmermann, „Koło Przyjaciół” często podejmowało organizację spotkań z polskimi artystami, takimi jak Radosław Piwowarski oraz Krzysztofem Zanussim, a także z innymi aktorami i muzykami.
W dniu 15 stycznia 1992 roku, w Muzeum Kraszewskiego w Dreźnie, Elżbieta odgrywała kluczową rolę w utworzeniu „Niemiecko-Polskiego Towarzystwa Saksonii – Towarzystwa współpracy saksońsko-polskiej”, którego została prezesem-założycielem. Towarzystwo to miało znaczący wpływ na promowanie niemiecko-polskiego pojednania w regionie Saksonii, organizując podróże studyjne, wydarzenia kulturalne oraz uczestnicząc w wymianach młodzieżowych między tymi krajami.
Elżbieta angażowała się w realizację licznych projektów, które miały na celu zjednoczenie narodu niemieckiego i polskiego, w tym działania mające na celu restaurację „Domu Jakuba Boehmego” znajdującego się w Zgorzelcu. W 1994 roku stała się współzałożycielką polskiego stowarzyszenia „Euroopera”, mającego swoją siedzibę w „Domu Jakuba Boehmego” w Zgorzelcu.
W 1997 roku, jako członkini międzynarodowej grupy roboczej, była zaangażowana w tworzenie międzynarodowej wystawy „Pod jedną koroną”, upamiętniającej 300-lecie saksońsko-polskiej unii personalnej. Była autorką koncepcji i kuratorką wystawy „Architektura Warszawy w dobie saskiej i jej dalsze losy”, która prezentowana była w Dreźnie, Zgorzelcu, Berlinie oraz Lipsku, a w 1999 roku, w 60. rocznicę ataku Niemiec na Polskę, w warszawskim Zamku Ujazdowskim.
W 2001 roku „Niemiecko-Polskie Towarzystwo Saksonii” zostało odznaczone Nagrodą Polsko-Niemiecką przez rządy Republiki Federalnej Niemiec oraz Rzeczypospolitej Polskiej, a Elżbieta zrzekła się swojego stanowiska prezesa stowarzyszenia, przenosząc się wraz z mężem do Berlina. Mimo to, zostały jej nadane zaszczyty honorowego prezesa za jej wkład w działalność towarzystwa. W Berlinie otworzyła galerię „Wohngalerie Elżbieta Zimmermann”, skupiającą się na współczesnej sztuce polskiej.
W 2002 roku na wystawie „MEBLARIUM I” zaprezentowała prace znanego architekta i rzeźbiarza Pawła Grunerta. Jednak w połowie 2003 roku, z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, musiała zrezygnować z wielu swoich funkcji, w tym prowadzenia galerii. Mimo ciężkiej choroby, 14 grudnia 2006 roku udało jej się ufundować pamiątkową płytę nagrobną ku czci swojego dziadka, Wilhelma Borkowskiego, który był polskim oficerem i lekarzem wojskowym, tragicznie zmarłym w 1941 roku.
Elżbieta Zimmermann zmarła 14 listopada 2007 roku. Została pochowana na Starym Katolickim Cmentarzu w Dreźnie, a 23 listopada 2007 roku odbyło się Requiem w katolickiej katedrze Świętej Trójcy, odprawione przez biskupa Drezna i Miśni, Joachima Reinelta. Z małżeństwa z Udo Zimmermannem para miała dwóch synów, Roberta i Romea Aleksandra.
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
Lista osiągnięć Elżbiety Zimmermann zawiera kilka ważnych odznaczeń oraz nagród, które podkreślają jej znaczący wkład w kulturę polską i niemiecką.
- 1997 – otrzymanie Dyplomu Uznania Ministra Spraw Zagranicznych RP za wybitne osiągnięcia w promowaniu kultury polskiej na świecie,
- 2001 – nadanie tytułu Honorowego Prezesa Niemiecko-Polskiego Towarzystwa Saksonii,
- 2002 – wyróżnienie Medalem Miasta Zgorzelec,
- 2002 – przyznanie Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski.
Wspomnienia
W historii zasługującą na uwagę znajdują się cenne publikacje, które przybliżają postać Elżbiety Zimmermann oraz jej wkład w dialog polsko-niemiecki.
- Peter Zacher, Gelebte deutsch-polnische Aussöhnung – ein Nachruf, w: „Sächsische Zeitung(inne języki)”, Drezno, 19 listopada 2007,
- „Nowiny Jeleniogórskie”, nr 35/2008 (26 VIII 2008). [dostęp 2013-12-03],
- Wspomnienie w edycji „Spotkanie” wydawane przez Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Berlinie, grudzień 2007, s. 8.
Przypisy
- Elżbieta Zimmermann: Architektura Warszawy doby saskiej i jej dalsze losy. u-jazdowski.pl. [dostęp 06.02.2024 r.]
- Nekrolog w Der Tagesspiegel, Berlin, 18.11.2007 r.
- Bettina Broneske: Elzbieta Zimmermann setzt swoim Großvater ein Denkmal. (niem.) w Lausitzer Rundschau online, 16.12.2006 r. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Werner Schmidt, Dirk Syndram: Unter einer Krone: Kunst und Kultur des Sächsisch-Polnischen Union, Edition Leipzig, 1997. ISBN 3-361-00476-4, s. 14.
- witryna internetowa Polskiego Stowarzyszenia „Euroopera” w Zgorzelcu. euroopera.org. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Dom Jakuba Böhmego – internetowa informacja turystyczna miasta Zgorzelec. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Der Deutsch-Polnische Preis – (niem.) witryna Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Nagroda Polsko-Niemiecka – witryna ambasady RP w Berlinie. [dostęp 14.12.2013 r.]
- „Gazeta wyborcza” z dn. 03.09.1999 r. [dostęp 14.12.2013 r.]
- spis wystaw Pawła Grunerta – (ang.) witryna internetowego domu aukcyjnego ARTNET.com. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Maria Diersch: Gründung und Wirken der Deutsch-Polnischen Gesellschaft Sachsen e.V., 1992. (niem.) biblioteka online fundacji Friedricha Eberta. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Witryna Towarzystwa Niemiecko-Polskiego Saksonii. (niem.) [dostęp 03.12.2013 r.]
- dane biograficzne w Saksońskiej Bibliotece Państwowej i Uniwersyteckiej. personen-wiki.slub-dresden.de. [dostęp 03.12.2013 r.]
- Dane biograficzne w Saksońskiej Bibliotece Państwowej i Uniwersyteckiej. personen-wiki.slub-dresden.de. [dostęp 03.12.2013 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Marcin Stajewski | Alina Halska | Ryszard Dembiński (aktor) | Rafał Olbrychski | Krzysztof Stelmaszyk | Liliana Zielińska | Piotr Borkowski (dyrygent) | Piotr Łojek | Klaudia Pasternak | Zygmunt Kamiński (malarz) | Nuchym Szyc | Jolanta Wilkońska | Jerzy Grzymkowski | Julia Kolberger | Jan Hryniak | Konstanty Usenko | Izabela Zwierzyńska | Jean Malaquais | Tadeusz Kozłowski (aktor) | Ryszard StryjeckiOceń: Elżbieta Zimmermann