Zofia Merle

Kultura i sztuka

Zofia Maria Merle-Mayzel, znana jako Zofia Merle, urodziła się 30 marca 1938 roku w Warszawie i tam również zmarła 13 grudnia 2023 roku. Była uznaną polską aktorką teatralną i filmową, której talent przyczynił się do wzbogacenia polskiej kultury artystycznej.

W trakcie swojej kariery Zofia Merle zagrała wiele ról filmowych w produkcjach reżyserów takich jak Andrzej Barański, Jerzy Antczak, Kazimierz Kutz, Sylwester Chęciński, Stanisław Bareja, Łukasz Wylężałek, a także Andrzej i Janusz Kondratiukowie. Jej kariera była bogata w różnorodne kreacje filmowe, wśród których szczególne miejsce zajmowały role drugoplanowe, które przyniosły jej popularność.

Zofia Merle pozostanie w pamięci widzów jako utalentowana artystka, która wpisała się na trwałe w historię polskiego kina i teatru.

Życiorys

W 1956 roku Zofia Merle rozpoczęła swoją karierę jako aktorka, dołączając do Studenckiego Teatru Satyryków, z siedzibą w Warszawie. Jej talent przyciągnął uwagęKonrada Swinarskiego, który obsadził ją w rolach w przedstawieniu Opera za trzy grosze, prezentowanym w Teatrze Współczesnym.

Przez długi okres była związana z Teatrem Komedia w Warszawie, gdzie zdobyła cenne doświadczenie. W 1984 roku, na zaproszenie Stanisława Tyma, dołączyła do Teatru Dramatycznego w Elblągu, gdzie miała okazję rozwijać swoją pasję. W tym samym czasie brała także udział w warszawskich spektaklach: Pralnia (w roli zmianowej) oraz Mississippi (jako Bufetowa), gdzie pełniła również funkcję asystenta reżysera. Jej współpraca z Teatrem „Scena Prezentacje” Romualda Szejda była kolejnym znaczącym krokiem w jej karierze.

Merle zdobyła uznanie jako aktorka w komediach Stanisława Barei, występując w takich filmach jak: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (1978), Miś (1980), Alternatywy 4 (1983) oraz Zmiennicy (1986). Jej talent do odgrywania wciągających ról można również dostrzec w jej występach w filmach: Chłopi (1973) Jana Rybkowskiego, Noce i dnie (1975), Niezwykła podróż Baltazara Kobera (1988) Wojciecha Jerzego Hasa, a także w Wszystko co najważniejsze… (1992) Roberta Glińskiego oraz Rozmowy kontrolowane (1991) Sylwestra Chęcińskiego. W dodatku, zagrała w Kawalerskie życie na obczyźnie (1992) u Andrzeja Barańskiego.

Cieszyła się dużym uznaniem wśród reżyserów, takich jak Marek Koterski, dla którego zagrała w filmach: Dniu świra (2002) oraz Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006). W niezwykłej roli Genowefy, polskiej sprzątaczki, powróciła do ojczyzny po trzydziestu latach życia w Stanach Zjednoczonych w niemieckim filmie Żegnaj Ameryko! (1994) reżyserii Jana Schütte.

Zmarła 13 grudnia 2023 roku w warszawskim Szpitalu Wolskim w wieku 85 lat. Jej ostatni spoczynek odbył się 21 grudnia 2023 roku na warszawskich Powązkach (kwatera 64–5–1,2,3), gdzie pozostanie w pamięci fanów i miłośników polskiego kina.

Życie prywatne

Zofia Merle była związana z aktorem Janem Mayzelem, który żył w latach 1930-2021. Ich wspólne życie zaowocowało urodzeniem syna, Marcina, który przyszedł na świat 21 kwietnia 1971 roku, a jego życie zakończyło się tragicznie 2 lipca 2013 roku.

Kariera zawodowa

Kariera zawodowa Zofii Merle obejmowała szereg istotnych etapów, które wpłynęły na jej rozwój artystyczny.

Każdy z tych okresów miał swoje znaczenie, przyczyniając się do rozwoju jej talentu oraz doświadczenia scenicznego.

Filmografia

W dziele artystycznym Zofii Merle można znaleźć bogaty wachlarz ról w różnych filmach oraz serialach telewizyjnych, które znacząco wpłynęły na polski krajobraz kinematograficzny. W tym kontekście szczególnie interesująca jest zestawienie jej pracy w filmach fabularnych oraz serialach telewizyjnych.

W poniższej tabeli przedstawiono filmy fabularne, w których Zofia Merle zagrała ważne role:

RokTytułRolaUwagi
1961Ułan i dziewczynadziewczynaetiuda, reżyser: Krzysztof Zanussi
1961Komediantymłoda aktorkafilm obyczajowy, reżyser: Maria Kaniewska
1962Jadą goście jadą…barmanka Marynafilm komediowy, reżyser: Andrzej Trzos-Rastawiecki
1964Pingwinekspedientka w supersamiefilm obyczajowy, reżyser: Jerzy Stefan Stawiński
1964Agnieszka 46Pelafilm obyczajowy, reżyser: Sylwester Chęciński
1965Katastrofakreślarka Zosiafilm psychologiczny, reżyser: Sylwester Chęciński
1965Butysanitariuszka Jadźkafilm wojenny, reżyserzy: Ewa Petelska, Czesław Petelski
1966SzyfryWackafilm psychologiczny, reżyser: Wojciech Jerzy Has
1966Ktokolwiek wie…Stefa, siostra zaginionej Marii Ruśniakfilm dramatyczny, reżyser: Kazimierz Kutz
1966Kochajmy syrenkirecepcjonistka hotelowa w Olsztyniefilm muzyczny, reżyser: Jan Rutkiewicz
1967Cześć kapitanieopiekunka campingufilm kryminalny, reżyserzy: Ewa Petelska, Czesław Petelski
1967Komedia z pomyłekKitty, pracownica sklepu Lory Neumanwestern, reżyser: Jerzy Zarzycki
1968PożarowiskoMarynia, gospodyni Rojeckichhorror, reżyser: Ryszard Ber
1969Rzeczpospolita babskasierżant Irena Molendafilm komediowy, reżyser: Hieronim Przybył
1969Nowybufetowafilm komediowy, reżyser: Jerzy Ziarnik
1970Milion za Lauręurlopowiczka w namiociefilm komediowy, reżyser: Hieronim Przybył
1971Gonitwaklientka krawcowejfilm obyczajowy, reżyser: Zygmunt Hübner
1973ChłopiMagda Kozłowafilm obyczajowy, reżyser: Jan Rybkowski
1974Pójdziesz ponad sademurzędniczka w fabrycefilm psychologiczny, reżyser: Ryszard Binkowski
1974Łukaszciotka Heleny i Stefankafilm obyczajowy, reżyser: Anette Olsen
1975Noce i dnieMaria Kałużna, chłopka z Serbinowafilm psychologiczny, reżyser: Jerzy Antczak
1976Zanim nadejdzie dzieńmatka Leokadiifilm obyczajowy, reżyser: Ryszard Rydzewski
1976Powrótżona Janafilm sportowy, reżyser: Filip Bajon
1976Długa noc poślubna_film obyczajowy, reżyser: Jerzy Domaradzki
1977Sam na samkobieta kupująca samochód od Witkafilm obyczajowy, reżyser: Andrzej Kostenko
1978Wielki podrywsąsiadkafilm obyczajowy, reżyser: Jerzy Kołodziejczyk
1978Pogrzeb świerszczadyrektorka szkołyfilm dla dzieci (młodzieży), reżyser: Wojciech Fiwek
1978Co mi zrobisz, jak mnie złapieszsłużąca Krzakoskichfilm komediowy, reżyser: Stanisław Bareja
1979Skradziona kolekcjasąsiadka Podzielakafilm komediowo-kryminalny, reżyser: Jan Batory
1980Na własną prośbęMilskafilm polityczny, reżyserzy: Ewa Petelska, Czesław Petelski
1981Miśprzekupka z mięsem w sekretariacie komendyfilm komediowy, reżyser: Stanisław Bareja
1982Niech cię odleci marażona kamasznikafilm obyczajowy, reżyser: Andrzej Barański
1983Jeśli się odnajdziemyZasadowafilm psychologiczny, reżyser: Roman Załuski
1984Tajemnica starego ogroduBobulinafilm przygodowy, reżyser: Julian Dziedzina
1985Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisanyżona tkaczahorror, reżyser: Wojciech Jerzy Has
1986Pokój dziecinnykucharka Józiafilm obyczajowy, reżyser: Aleksander Czekanowski
1986Big Bangciotka Helafilm sf, reżyser: Andrzej Kondratiuk
1987Jedenaste przykazanieBłażenka, żona Hankegofilm obyczajowy, reżyser: Janusz Kondratiuk
1987Tabusklepikarkafilm psychologiczny, reżyser: Andrzej Barański
1987Sonata marymonckabarmanka Masłowskafilm obyczajowy, reżyser: Jerzy Ridan
1988Pan Kleks w kosmosieMarciniakowa, kierowniczka Domu Dzieckafilm familijny, reżyser: Krzysztof Gradowski
1988Niezwykła podróż Baltazara Koberamatronafilm kostiumowy, reżyser: Wojciech Jerzy Has
1988Prywatne nieboStanisława Krupniakfilm komediowy, reżyser: Janusz Kondratiuk
1989Rififi po sześćdziesiątcegospodyni profesorafilm komediowy, reżyser: Paweł Trzaska
1990Życie za życie. Maksymilian KolbeZofia Koniorfilm biograficzny, reżyser: Krzysztof Zanussi
1990KramarzPiórkowskafilm obyczajowy, reżyser: Andrzej Barański
1991Eminent Domainkobieta na przyjęciu z okazji urodzin Słowakafilm dramatyczny, reżyser: John Irvin
1991Rozmowy kontrolowaneLusia Wafelfilm komediowy, reżyser: Sylwester Chęciński
1991Panny i wdowysłużąca w Lechicachfilm melodramatyczny, reżyser: Janusz Zaorski
1992Wszystko, co najważniejszedozorczynifilm biograficzny, reżyser: Robert Gliński
1992Naprawdę krótki film o miłości, zabijaniu i jeszcze jednym przykazaniumatka Kasifilm obyczajowy, reżyser: Rafał Wieczyński
1992Kawalerskie życie na obczyźniegospodyni myjąca plecyfilm obyczajowy, reżyser: Andrzej Barański
1993A Very Polish Practicezakonnicafilm obyczajowy, reżyser: David Tucker
1993Pożegnanie z Mariąkobieta w sklepiefilm dramatyczny, reżyser: Filip Zylber
1993Lupus_horror, reżyser: Aleksandra Lech
1993Dwa księżycepraczka Franciszkowafilm poetycki, reżyser: Andrzej Barański
1993Balangaciotka Snajperafilm sensacyjny, reżyser: Łukasz Wylężałek
1993Auf wiedersehen AmerikaGenowefa Lustgartenfilm obyczajowy, reżyser: Jan Schütte
1993Pan nianiaKorynna (polski dubbing)film animowany, reżyser dubbingu: Ewa Złotowska
1994Ich styl_etiuda, reżyser: Mariusz Front
1994Dama kameliowakwiaciarka Adela Barionfilm kostiumowy, reżyser: Jerzy Antczak
1995Deborahżona Nowakafilm wojenny, reżyser: Ryszard Brylski
1996Nocne graffitimatka Zyzafilm sensacyjny, reżyser: Maciej Dutkiewicz
1997Cudze szczęściearchiwistkafilm dramatyczny, reżyser: Mirosław Bork
1998Feuerreiterhotelarka z Driburgafilm obyczajowy, reżyser: Nina Grosse
1999Odwrócona góra albo film pod strasznym tytułemMamuna (głos)film animowany, reżyser: Leszek Gałysz
2000Casus belli_film komediowo-romantyczny, reżyser: Igor Ugolnikov
2001Psy i kotySophie (polski dubbing)film familijny, reżyser dubbingu: Krzysztof Kołbasiuk
2002Wszyscy święcikobieta w pociągufilm obyczajowy, reżyser: Andrzej Barański
2002Chopin. Pragnienie miłościZuzanna, kucharka w Nohantfilm biograficzny, reżyser: Jerzy Antczak
2002Dzień świrawłaścicielka psa w windziefilm komediowo-dramatyczny, reżyser: Marek Koterski
2006Wszyscy jesteśmy Chrystusamikobieta sprzedająca lisyfilm komediowo-dramatyczny, reżyser: Marek Koterski
2007RyśMaria Wafelfilm komediowy, reżyser: Stanisław Tym
2008Ballada o Piotrowskimsklepowafilm obyczajowy, reżyser: Rafał Kapeliński
2009Pikseleżona samobójcyfilm dramatyczny, reżyser: Jacek Lusiński

Następnie warto zwrócić uwagę na dorobek aktorski Zofii Merle w obszarze seriali telewizyjnych. Wiele z nich zdobyło uznanie widzów i krytyków, a aktorka często pojawiała się w nietuzinkowych rolach:

RokTytułRolaUwagi
1964Barbara i Janoszustka Aldona Gęska zd. Kamińska (odcinek: 4)serial telewizyjny, reżyseria: Hieronim Przybył
1965Wojna domowamanikiurzystka (odcinek: 2)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Gruza
1972ChłopiMagda Kozłowa (odcinki: 1-3, 6-13)serial telewizyjny, reżyseria: Jan Rybkowski
197607 zgłoś sięLeokadia Czudraś, żona Kazimierza (odcinek: 2)serial telewizyjny, reżyseria: Stanisław Jędryka
1977Noce i dniechłopka Maria Kałużna (odcinki: 3, 5-10)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Antczak
1980Kariera Nikodema DyzmyWalentowa, gospodyni Dyzmy (odcinek: 1)serial telewizyjny, reżyseria: Jan Rybkowski, Marek Nowicki
1982Przygrywkasąsiadka Janeczka (odcinki: 1-2, 4-6)serial telewizyjny, reżyseria: Janusz Łęski
1983Alternatywy 4kobieta u Furmana w sprawie zamiany mieszkania (odcinek: 8)serial telewizyjny, reżyseria: Stanisław Bareja
1986Zmiennicyżona mężczyzny, który chce kupić auto (odcinek: 1)serial telewizyjny, reżyseria: Stanisław Bareja
1986Tulipanciotka Ani (odcinek: 3)serial telewizyjny, reżyseria: Janusz Dymek
1987Ucieczka z miejsc ukochanychKarolowa (odcinki: 4-8)serial telewizyjny, reżyseria: Julian Dziedzina
1989Jankasłużąca Adelciaserial telewizyjny, reżyseria: Janusz Łęski
1990Dom na głowieKapuścińska (odcinki: 3, 5)serial telewizyjny, reżyseria: Grzegorz Kędzierski
1991Panny i wdowysłużąca w Lechicach (odcinki: 1-2)serial telewizyjny, reżyseria: Janusz Zaorski
1991Bonne chance frenchieConcierge d’Henriserial telewizyjny, reżyseria: różni
1992–1996Film pod strasznym tytułemMamuna (głos)serial animowany, reżyseria: Leszek Gałysz
1993Zespół adwokackiMaria Suliga (odcinek: 6)serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Kotkowski
1994Bank nie z tej ziemiMontecka (odcinek: 10)serial telewizyjny, reżyseria: Waldemar Dziki
1995Sukces…handlarka na bazarze (odcinek: 4)serial telewizyjny, reżyseria: Krzysztof Gruber
1996Sława i chwałamatka Franciszka Głąbka (odcinek: 5)serial telewizyjny, reżyseria: Kazimierz Kutz
1998Siedliskociotka Teodoraserial telewizyjny, reżyseria: Janusz Majewski
1998–2013, 2018KlanStefania Wróbel-Malec, gospodyni Pawła i Krystyny Lubiczówserial telewizyjny, reżyseria: różni
1998Rodziców nie ma w domuKoconiowa (odcinki: 41-51)serial telewizyjny, reżyseria: Wojciech Adamczyk
1999Policjancisąsiadka Jobkiewiczówserial telewizyjny, reżyseria: Łukasz Wylężałek
1999–2003Na dobre i na złeGenowefa Burczykowaserial telewizyjny, reżyseria: różni
2000Świat według KiepskichKryśka, matka Ani (odcinek: 42)serial telewizyjny, reżyseria: Okił Khamidow
2000ZłotopolscyCyganka na Dworcu Centralnym (odcinki: 291, 294, 296)serial telewizyjny, reżyseria: różni
2001GraczykowieWaleria Graczykowa (odcinek: 55)serial telewizyjny, reżyseria: Krzysztof Jaroszyński
2001Graczykowie, czyli Buła i spółaWaleria Graczykowa (odcinek: 4)serial telewizyjny, reżyseria: Krzysztof Jaroszyński
2002Psie serceHelena (odcinek: TUNGO)serial telewizyjny, reżyseria: Tomasz Drabiński
2004Pensjonat pod Różąbabcia Hela (odcinek: 28)serial telewizyjny, reżyseria: Maciej Wojtyszko
2006Hela w opałachJadwiga Woźniak, kandydatka na nianię (odcinek: 5)serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Kostenko
2007Ja wam pokażę!Hania, ciotka Judyty (odcinek: 7)serial telewizyjny, reżyseria: Denis Delic
2008–2009Tylko miłośćSzternowa, matka Sylwii i Dorotyserial telewizyjny, reżyseria: Przemysław Angerman
2008Agentkistaruszka (odcinek: 6)serial telewizyjny, reżyseria: Piotr Wereśniak
2009Nianiaciocia Misia (odcinek: 113)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Bogajewicz

Odznaczenia i nagrody

Zofia Merle zdobyła liczne wyróżnienia i odznaczenia, które podkreślają jej znaczący wkład w kulturę oraz działalność artystyczną. Oto niektóre z tych zaszczytów:

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2004 roku,
  • Złoty Krzyż Zasługi otrzymany w 2003 roku za zasługi w działalności na rzecz rozwoju studenckiego ruchu kulturalnego,
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” przyznana w 1987 roku,
  • Nagroda specjalna za kreację aktorską w widowisku telewizyjnym „Czupurek”, zdobyta na Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu w 1988 roku,
  • Nagroda specjalna w kategorii najlepsza aktorka komediowa podczas II Festiwalu Dobrego Humoru w Trójmieście, przyznana w 2001 roku,
  • „Kryształowy Granat” zdobyty na V Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu w 2001 roku,
  • Nagroda za całokształt twórczości przyznana na X Festiwalu Dobrego Humoru w Gdańsku w 2009 roku.

Przypisy

  1. a b Nie żyje Zofia Merle - aktorka znana z ról w takich produkcjach jak m.in. "Miś", "Alternatywy 4" czy "Zmiennicy". polskieradio.pl. [dostęp 13.12.2023 r.]
  2. Nekrolog: Zofia Merle-Mayzen. nekrologi.wyborcza.pl, 18.12.2023 r. [dostęp 22.12.2023 r.]
  3. Pogrzeb Zofii Merle. Pochowano ją na warszawskich Powązkach obok męża i syna. plejada.pl. [dostęp 22.12.2023 r.]
  4. Skromny pogrzeb Zofii Merle. W ostatniej drodze towarzyszyła jej garstka żałobników. se.pl, 21.12.2023 r. [dostęp 21.12.2023 r.]
  5. Nie żyje Zofia Merle. Aktorka miała 85 lat [online], Polska Agencja Prasowa [dostęp 13.12.2023 r.]
  6. Zofia Merle nie żyje. Aktorka miała 85 lat [online], Rzeczpospolita [dostęp 13.12.2023 r.]
  7. Aktorka Zofia Merle kończy 75 lat [online], dzieje.pl [dostęp 15.05.2021 r.]
  8. Zofia Merle pochowała syna. Kim był Marcin Mayzel? [VIDEO] - porady Mowimyjak.pl [online], mowimyjak.se.pl [dostęp 29.06.2019 r.]
  9. Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003, s. 249. ISBN 83-917-891-2-8.
  10. Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003, s. 253–254. ISBN 83-917-891-2-8.

Oceń: Zofia Merle

★★★★★
Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:19