Halina Laura Siemieńska, znana pod pseudonimem „Zygmunt”, to postać, która pozostawiła ważny ślad w polskiej historii sztuki. Urodziła się 30 czerwca 1913 roku w Warszawie, gdzie również spędziła większość swojego życia, aż do tragicznej śmierci 3 sierpnia 1944 roku, również w stolicy Polski.
Była uznawana za utalentowaną graficzkę, której prace odzwierciedlały nie tylko jej artystyczny zmysł, lecz także zaangażowanie w ważne wydarzenia historyczne. Halina brała udział w powstaniu warszawskim, które miało kluczowe znaczenie w kontekście walki Polaków o wolność i niepodległość w obliczu wojennych zawirowań.
Jej działalność artystyczna i heroizm w czasie powstania stanowią ważny element polskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego, a jej życie i twórczość są inspiracją dla wielu współczesnych artystów oraz badaczy.
Edukacja
Halina Laura Siemieńska była córką Józefa Jana Siemieńskiego (1882–1941), znanego doktora filozofii, historyka oraz archiwisty, który piastował stanowisko dyrektora Archiwum Głównego w Warszawie. Niestety, zginął w obozie koncentracyjnym Auschwitz w 1941 roku. Jej matką była Halina z Zawadzkich h. Rogala (1890–1943), której działania miały na celu wspieranie społeczności lokalnej. Halina Siemieńska, tragicznie aresztowana przez Gestapo w 1943 roku, zginęła w trakcie akcji pod Arsenałem w dniu 26 marca tego samego roku. Jej bratem był Zbigniew Siemieński (1909–1989), prawnik oraz dyrektor banków.
Warto dodać, że Halina miała również ciotecznego brata, Tadeusza Zawadzkiego ps. „Zośka”, który był żołnierzem Armii Krajowej oraz autorem planu słynnej akcji pod Arsenałem.
Halina Siemieńska uzyskała wykształcenie w Gimnazjum Państwowym im. Juliusza Słowackiego w Warszawie, które ukończyła z sukcesem w 1931 roku. Następnie, w latach 1932-1938, kształciła się w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Tam miała zaszczyt uczyć się pod okiem takich mistrzów jak Władysław Skoczylas (1932-1933), Felicjan Szczęsny Kowarski (1933-1934) oraz Edmund Bartłomiejczyk (1934-1938).
W trakcie swojej edukacji artystycznej, Halina Siemieńska odnosiła liczne sukcesy. W 1934 roku zdobyła zarówno I, jak i II nagrodę za kompozycję brył i płaszczyzn. Kolejne wyróżnienia przyszły w roku akademickim 1936/1937, kiedy to otrzymała II nagrodę za grafikę użytkową, a w 1938 roku III nagrodę za wybitną grafikę.
Działalność konspiracyjna
W czasie II wojny światowej Halina Laura Siemieńska działała jako łączniczka, nosząc pseudonimy „Zygmunt” oraz „Zygmuś”. Jej zaangażowanie w działalność konspiracyjną rozpoczęło się w latach 1941–1943, kiedy to pracowała jako magazynierka wytwórni materiałów wybuchowych Związku Odwetu Związku Walki Zbrojnej. Następnie, kontynuowała tę rolę w Kedywie AK, mieszczącym się przy ul. Asfaltowej 15.
W 1942 roku została odznaczona Krzyżem Walecznych za odważne ugaszenie pożaru w magazynie, co stanowiło ogromne ryzyko dla jej życia. W roku 1943 zajmowała to samo stanowisko w magazynie we wspomnianej wcześniej lokalizacji, przy ulicy Pułtuskiej 14, gdzie obecnie znajduje się tablica pamiątkowa honorująca jej imię.
W trakcie powstania warszawskiego Siemieńska była przyporządkowana do grupy „Północ”, pełniąc rolę magazynierki w magazynie broni dla zgrupowania AK „Leśnik”. Miejsce jej pracy mieściło się przy ul. Twardej 40, a później przeniosła się na ulicę Krochmalną 15, gdzie sprawowała funkcję zastępcy kierownika produkcji.
Niestety, w sierpniu podczas jednej z akcji została przypadkowo postrzelona przez żołnierza Armii Krajowej. Pomimo starań medycznych, Halina Laura Siemieńska zmarła w szpitalu przy ul. Śliskiej.
Twórczość
Twórczość Haliny Laury Siemieńskiej zyskała szczególne znaczenie przede wszystkim w roku 1939 oraz w trudnych latach okupacji. Kobieta w sposób niezwykły zaangażowała się w działalność artystyczną, współpracując z Referatem Graficznym Komendy Głównej Armii Krajowej. W ramach tej współpracy, skupiały się plastyków, którzy mieli zaszczyt przygotowywać różnorodne artystyczne projekty, takie jak plakaty, znaczki pocztowe oraz emblematy żołnierskie, których misją była podtrzymywanie ducha narodu.
W twórczości Siemieńskiej przeważały drzeworyty, a niektóre z jej najbardziej znanych prac to:
- Panorama Lwowa (1939, sygnowany),
- Siedząca staruszka (1940, sygnowany),
- Miasteczko (1940),
- Ruiny zamku/Miasteczko (1941),
- drzeworyty barwne: Pola zimą (przed 1939, sygnowany),
- Przy kieliszku.
W swoim dorobku miała też linoryty, w tym Fontanna Neptuna z fragmentem katedry (Lwów, sygnowany i datowany „H. Siemieńska 1939”).
Warto również wspomnieć, że jej dzieła były prezentowane w Warszawie w 1939 roku podczas wystawy pod tytułem „Świat kobiet” w dziale grafiki, gdzie można było zobaczyć prace nad Wisłą i Plac Krasińskich. Ponadto, w 1947 roku jej twórczość miała również miejsce w Pradze, gdzie była wystawiana, zyskując międzynarodowe uznanie.
Bibliografia uzupełniająca
W ramach bibliografii uzupełniającej prezentowanej poniżej, można znaleźć szereg istotnych publikacji dotyczących Haliny Laury Siemieńskiej oraz kontekstu jej działalności artystycznej i historycznej.
- Poulolainen Kuvaamataide – Ja Taideteollisuusnäyttely, Taideteollisuusmusseon, Helsinki 1936, poz. 191, 287–289,
- Wystawa Świat kobiety, Resursa Obywatelska, Warszawa, 1939,
- Maria Grońska Nowoczesny drzeworyt polski (do 1945 roku), Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław, 1971,
- Hanna Michalska, Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–45. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988,
- Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania warszawskiego, t. 6, Warszawa, 2004.
Przypisy
- Powstańcze biogramy Halina Laura Siemieńska.
- IPN Uroczystość odsłonięcia tablicy.
- kombatanci.gov.pl.
- a b Żołnierze Armii Krajowej – wykładowcy i absolwenci Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
- a b c d e f g Makowska 2016, s. 464.
- Powstańcze biogramy.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Marian Marzyński | Janusz Osęka | Mery Spolsky | Monique Lehman | Armin Horowitz | Henryk Ross | Józef Rachwalski | Zuzanna Lit | Józef Jan Zimmerman | Dariusz Stepnowski | Nina Stano | Edward Raquello | Piotr Mitzner | Adrianna Chlebicka | Zofia Raczkowska | Tomasz Szczeciński | Zofia Merle | Felka Płatek | Hanna Karwowska | Tadeusz BoguckiOceń: Halina Laura Siemieńska