Zbigniew Bieńkowski

---

Życiorys

Zbigniew Bieńkowski, urodzony w rodzinie Grzegorza i Emilii z Bzowskich, był bratem Witolda. W 1931 roku zakończył naukę w Gimnazjum Ojców Marianów, znajdującym się na Bielanach. W okresie od 1932 do 1939 studiował prawo oraz romanistykę na dwóch wydziałach Uniwersytetu Warszawskiego, a także na Sorbonie w Paryżu w latach 1938–1939.

W 1938 roku wyjechał do Paryża, gdzie otrzymał roczne stypendium w Instytucie Francuskim. To tam nawiązał znajomości z ludźmi kultury, w tym z Janem Brzękowskim oraz francuskimi poetami awangardowymi. Na jego twórczość znaczący wpływ miały relacje z Paulem Éluardem i Jules’em Supervielle’em. Został również członkiem Legionu Młodych, który był Akademickim Związkiem Pracy dla Państwa.

Debiut literacki Bieńkowskiego miał miejsce w 1936 roku, kiedy to publikował swoje wiersze w czasopiśmie „Okolica poetów”. Jego pierwszy tomik wierszy ukazał się w 1938 roku. W tym samym roku wyjechał do Włoch, a następnie udał się do ówczesnej Jugosławii. Tam, gdy wybuchła II wojna światowa, zmienił się jego los, a wrócił do Polski w czasie okupacji.

Podczas II wojny światowej Bieńkowski był żołnierzem Armii Krajowej. Pełnił funkcję kierownika referatu polityczno-prasowego w Wydziale Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu Londyńskiego oraz wziął udział w powstaniu warszawskim, co potwierdza jego zaangażowanie w walkę o wolność.

Po zakończeniu wojny rozpoczął pracę w redakcji „Rzeczpospolitej”. Później współpracował z tygodnikiem „Odrodzenie” oraz miesięcznikiem „Twórczość”, a także popularyzował poezję w Polskim Radiu. Od 1956 roku Bieńkowski tworzył scenariusze, przekłady i adaptacje dla Teatru Telewizji oraz Teatru Polskiego Radia. Pełnił również rolę kierownika literackiego Teatru Muzycznego w Słupsku. W latach 1966–1972 był członkiem polskiego PEN Clubu.

Wśród autorów, których teksty tłumaczył, można wymienić takie postacie jak Charles Baudelaire, Victor Hugo, Michaił Lermontow, Saint-John Perse, Paul Éluard oraz Jules Supervielle. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A-3-6).

Życie prywatne

Życie osobiste Zbigniewa Bieńkowskiego było bogate w relacje z wieloma wpływowymi kobietami. Był mężem Gety Bieńkowskiej, z którą doczekał się syna Andrzeja. Następnie ożenił się z poetką Małgorzatą Hillar, i to także z niej przyszedł na świat ich syn Dawid.

Po tym związku Bieńkowski związał się z Wiery Anisimow, która była tłumaczką. Jego życie prywatne nie kończyło się jednak na tym, ponieważ później związał się z poetką Adrianą Szymańską, z którą to miał córkę Katarzynę, także poetkę oraz tłumaczkę.

Publikacje

Publikacje książkowe Zbigniewa Bieńkowskiego to cenny zbiór jego twórczości poetyckiej, krytyki literackiej oraz tłumaczeń, które znacząco wpłynęły na polską literaturę.

I. Poezja

• kryształy cienia, Warszawa 1938 [arkusz poetycki],
• sprawa wyobraźni, Warszawa 1945, wyd. 2 rozsz. Warszawa 1960,
• trzy poematy, Warszawa 1959,
• liryki i poematy, Warszawa 1975,
• poezje wybrane, Warszawa 1979,
• poezje zebrane, Warszawa 1993.

II. Krytyka literacka

• piekła i Orfeusze: szkice z literatury zachodniej, Warszawa 1960,
• modelunki. Szkice literackie, Warszawa 1966,
• poezja i niepoezja, Warszawa 1967,
• notatnik amerykański, Warszawa 1983,
• w skali wyobraźni. Szkice wybrane, Warszawa 1983,
• ćwierć wieku intymności. Szkice o poezji i niepoezji, Warszawa 1993,
• przeszłość przyszłości, Wrocław 1996.

III. Tłumaczenia

• jean Meslier, Testament, PWN, Warszawa 1955.

Ordery i odznaczenia

Wyróżnienia i odznaczenia Zbigniewa Bieńkowskiego są istotnym elementem jego dziedzictwa. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze nagrody:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 11 lipca 1955).

Opracowania

Ważnym elementem związanym z twórczością Zbigniewa Bieńkowskiego są różnorodne publikacje, które przybliżają jego twórczość oraz kontekst literacki. Oto niektóre z nich:

• „Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Tom 1”, wyd. PWN, Warszawa 2000,
• Paweł Sarna: „Ćwiczenia w bezmyślności. O duchu, duszy i ciele w poezji Zbigniewa Bieńkowskiego”, „Opcje” 2006, nr 1(62); Tenże: „Czytanie Bieńkowskiego” [w:] „Nasz XX wiek. Style-Tematy-Postawy pisarskie”, red. A. Opacka, M. Kisiel, Katowice 2006, s. 86–113,
• Paweł Sarna: „Przypisy do nicości. Poezja Zbigniewa Bieńkowskiego”, Mikołów 2010.

---

Oceń: Zbigniew Bieńkowski

---