Władysław Zalewski (konstruktor)

---

Życiorys

Władysław Zalewski był wybitnym konstruktorem lotniczym, którego prace wyznaczały kierunki rozwoju polskiego lotnictwa. Absolwent Szkoły Mechaniczno-Technicznej Wawelberga i Rotwanda w Warszawie, wyróżniał się wśród ówczesnych konstruktorów doskonałą znajomością matematyki. Zawsze dążył do perfekcji, badając właściwości materiałów przed ich użyciem.

Rok 1908 to czas, w którym Zalewski skonstruował dwa modele jednopłatowców, co rok później pchnęło go ku stworzeniu prototypu samolotu WZ-1. Choć konstrukcja ta przypominała Farmana III, wyróżniała się mniejszymi wymiarami. Wyjątkowo, Zalewski zaprojektował również dla niej własny silnik – dwusuwowy, dwucylindrowy o mocy 20 KM. Niestety, ograniczenia finansowe zmusiły go do wstrzymania projektu.

Zalewski nie dawał za wygraną. W 1911 roku, wraz z bratem Bronisławem, skonstruował szybowiec WZ-II, którego testy odbywały się na łąkach Milanówka. Podczas I wojny światowej podjął służbę jako ochotnik w rosyjskich wojskach lotniczych, gdzie współpracując z inżynierem Władymirem F. Sawielewem, stworzył samoloty czteropłatowe: Sawielew-Zalewski S.-Z.-1 oraz S.Z.-2.

Rok 1916 przyniósł projekt czteropłatowego samolotu, później oznaczonego jako WZ-V, a w 1917 ambitny projekt bombowca W.Z.-VI z czterema silnikami Sunbeam „Arab”. Prace te przerwało wybuch październikowej rewolucji, zmuszając Zalewskiego do powrotu do Polski.

Po wojnie Zalewski skupił się na teoretycznych zasadach lotu wiropłatów, publikując swoje badania w polskim czasopiśmie lotniczym. Jego skrzydłowiec W.Z.-VII nie ujrzał światła dziennego z powodu braku funduszy, choć był to projekt niezwykle nowatorski.

W 1919 roku opracował dwupłatowy samolot W.Z.-VIII „De-Że-Pe”, który, mimo że budowany w Warszawie, nie doczekał końca z powodu konfliktów zbrojnych. Zalewski organizował też pierwsze w Polsce biuro konstrukcyjne przy Wojskowej Centrali Badań Lotniczych, gdzie u boku Szczepana Grzeszczyka, Jerzego Drzewieckiego, Jerzego Dąbrowskiego i Antoniego Uszackiego, tworzył niezapomniane konstrukcje. WZ-X, z sukcesem oblatany w 1926 roku, symbolizował narodziny polskiej konstrukcji bojowej.

Zalewski nieustannie rozwijał swoje pomysły. W 1921 roku stworzył jednomiejscowy samolot sportowy WZ-XI „Kogutek”, oblatany w 1927 przez Zbigniewa Babińskiego. W produkcji wykorzystano części z WZ-1, co pozwoliło osiągnąć niewielką masę i krótki start.

Kolejne lata to czas pracy nad nowymi projektami, w tym metalowymi nartami do samolotów Fokker oraz silnikami gwiazdowymi Avia, budowanymi w Maszyn Precyzyjnych „Avia” w Warszawie. Chociaż wiele pomysłów, w tym czterosilnikowy PZL.3, nie zostało zrealizowanych, to Zalewski inspirował kolejne pokolenia konstruktorów.

Jego życie to pasmo sukcesów i innowacji, mimo trudności finansowych, politycznych i zdrowotnych. W 1934 zbudował silnik ZF „Bobo” z myślą o motoszybowcach, a trzy lata później zaprojektował samolot WZ-XII „Kogutek II”. Podczas okupacji sowieckiej trafił do Anglii, gdzie pracował nad jachtami i publikował w renomowanym czasopiśmie „Aircraft Engineering”.

Władysław Zalewski zmarł 25 listopada 1977 roku w Londynie, pozostawiając po sobie dziedzictwo w postaci wielu udanych konstrukcji i inspiracji dla przyszłych pokoleń inżynierów lotnictwa.

Ordery i odznaczenia

Władysław Zalewski, wybitny konstruktor, otrzymał wiele wyróżnień za swoje osiągnięcia i zaangażowanie.

• Srebrny Krzyż Zasługi (10 sierpnia 1929),
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia.

---

Oceń: Władysław Zalewski (konstruktor)

---