Adolf Zeligson

Inżynieria i technologie

Adolf Zeligson, znany również jako Seligsohn, Zeligsohn, to postać, która zapisała się w historii architektury w Polsce. Urodził się w 1867 roku w Warszawie, a zmarł 10 czerwca 1919 roku, również w Warszawie. Był on polskim architektem pochodzenia żydowskiego, który stał się autorem wielu znaczących projektów architektonicznych. Do jego najbardziej rozpoznawalnych dzieł należą pałace, budynki użyteczności publicznej oraz kamienice i fabryki, w szczególności w Łodzi.

Zeligson jest również współtwórcą nowego cmentarza żydowskiego w Łodzi, co potwierdza jego zaangażowanie w projekty, które miały wielkie znaczenie dla lokalnej społeczności. Jego osiągnięcia architektoniczne przyczyniły się do rozwoju Łodzi jako ważnego ośrodka przemysłowego oraz kulturalnego w Polsce.

Pochodził z rodziny edukatorów; jego ojcem był Noach, nauczyciel w żydowskiej szkole elementarnej w Łodzi, a matką Chai Gitla z rodziny Szwarcenbergów. Ta rodzinna tradycja przyczyniła się do jego późniejszej kariery artystycznej i zawodowej, pozostawiając ślad w urbanistyce miasta.

Szkoła i studia

Adolf Zeligson, uzyskawszy wykształcenie w 1884 roku, ukończył Wyższą Szkołę Rzemieślniczą w Łodzi. Następnie, swoje umiejętności rozwijał, podejmując studia w petersburskim Instytucie Inżynierów Cywilnych. W 1890 roku zakończył je, zdobywając dyplom inżyniera cywilnego I kategorii.

Działalność zawodowa

W lipcu 1891 roku, po ukończeniu studiów, Adolf Zeligson powrócił do Łodzi, gdzie rozpoczął działalność zawodową, zakładając biuro techniczne, które pełniło funkcję biura projektowego architekta. Biuro to miało swoją siedzibę w kilku lokalizacjach, oczyszczając kolejne adresy związane z jego działalnością.

Pierwsza lokalizacja to ulica Cegielniana 9, obecnie znana jako ul. S. Jaracza, gdzie jego biuro funkcjonowało w roku 1898. Następnie przeniósł je na Dzielną 22, która dziś nosi nazwę ul. G. Narutowicza w 1900 roku. W 1902 roku biuro znalazło się na Piotrkowskiej 124, jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Łodzi, gdzie kontynuuje swoją działalność zawodową.

Po zakończeniu aktywności zawodowej, Adolf Zeligson znalazł swoje ostatnie miejsce spoczynku na cmentarzu żydowskim na Woli w Warszawie, co podkreśla jego związek z miejscem oraz kulturą, w której żył i pracował.

Niektóre projekty architektoniczne w Łodzi

Adolf Zeligson to postać, która zapisała się w historii architektury Łodzi. Projektował on nie tylko eleganckie rezydencje, ale również użyteczne budynki, które stanowiły ważne elementy ówczesnej miejskiej tkanki.

Jednym z jego najbardziej znanych dzieł jest pałac Jakuba i Anny Hertzów (1892), zlokalizowany przy ul. Spacerowej 4, która obecnie jest częścią al. T. Kościuszki, w sąsiedztwie Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

W 1893 roku, architekt stworzył fabryki Markusa Silbersteina przy ul. Piotrkowskiej 242/250. Dwa lata później, przekształcił pałac w Lisowicach, należący do rodziny Silbersteinów. W latach 1898-1903 Zeligson przeprowadził przebudowę pałacu Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej 15.

W 1896 roku, powstał pałac Maurycego i Sary Poznańskich, znajdujący się przy ul. Nowocegielnianej, obecnie noszącej imię ul. S. Więckowskiego, sąsiadującej z Muzeum Sztuki.

Warto również wspomnieć o pałacu Karola Poznańskiego, który Zeligson projektował w 1904 roku przy ul. Długiej (dzisiaj ul. Gdańska), gdzie obecnie mieści się Akademia Muzyczna. W 1909 roku, zaprojektował rezydencję M. Silbersteina przy ul. Piotrkowskiej 260.

W 1904 roku, Zeligson był autorem projektu szpitala im. Izraela i Leony Poznańskich przy ul. NowoTargowej, aktualnie ul. Seweryna Sterlinga, a także budynku Polskiej Szkoły Filologicznej Towarzystwa „Uczelnia”, obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi przy ul. Nowocegielnianej (obecnie ul. S. Więckowskiego 41).

Projektował on również Teatr Wielki Fryderyka Sellina przy ul. Konstantynowskiej 14, który otworzono 28 września 1901 roku. Teatr, pomimo że jego fasada była neorenesansowa, mógł pomieścić 1250 widzów, przyciągając wiele znanych postaci, w tym Henryka Sienkiewicza.

Adolf Zeligson ma również na swoim koncie przebudowę synagogi przy ul. Wolborskiej 20, która trwała od 1895 do 1899 roku. Architekt nadał jej mauretański styl, dzięki czemu stała się ona jednym z najbardziej efektownych obiektów w Łodzi.

Warto zwrócić uwagę, że Zeligson był projektantem nowego cmentarza żydowskiego przy ul. Brackiej (1892), gdzie powstał również dom przedpogrzebowy fundacji Hermana i Miny Konstadtów. W jego dziełach znajduje się także projekt grobowców Markusa i Teresy Silbersteinów (1900–1901) oraz Izraela i Leony Poznańskich.

W dążeniu do nowych możliwości, Zeligson w 1906 roku wyjechał do Paryża, a później osiedlił się w Moskwie, gdzie w latach przed 1914 rokiem stał się jednym z wybitniejszych twórców architektury tego miasta, co potwierdza Krzysztof Stefański.

Ostatecznie Adolf Zeligson opuścił Łódź na stałe przed 1911 rokiem, przenosząc się do Warszawy, gdzie zmarł 10 czerwca 1919 roku. Zgodnie z tradycją, jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 44).

Przypisy

  1. Grób Adolfa Zeligsona w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
  2. a b Rynkowska 1970, s. 174.

Oceń: Adolf Zeligson

★★★★★
Średnia ocena:4.77 Liczba ocen:14