Tytus Filipowicz

Polityka i administracja

Tytus Filipowicz, urodzony 21 listopada 1873 roku w Warszawie, był wybitnym polskim działaczem politycznym, dyplomatą oraz publicystą. Jego znaczna rola na scenie politycznej Polski zaczęła się przed I wojną światową, kiedy to zyskał pozycję jednego z czołowych liderów Polskiej Partii Socjalistycznej.

W tak kluczowym dla narodu okresie, 16 listopada 1918 roku, jako kierownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Filipowicz nie tylko zaznaczył swoją obecność w historii, ale również podpisał depeszę, która notyfikowała powstanie nowego, niepodległego państwa polskiego. Jego ambicje i talent dyplomatyczny znalazły dalszy wyraz w latach 1921–1932, kiedy to pełnił funkcję chargé d’affaires w RFSRR, a następnie został posłem i ambasadorem RP w Stanach Zjednoczonych.

Filipowicz był także osobą zaangażowaną w różnorodne aspekty życia społecznego. W okresie II Rzeczypospolitej był członkiem loży wolnomularskiej w Warszawie. Dodatkowo, w 1922 roku, stał się założycielem Unii Narodowo-Państwowej, organizacji, która miała na celu konsolidację sił politycznych w Polsce.

Zmarł 18 lipca 1953 roku w Londynie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo polityczne i społeczne, które do dziś wpływa na współczesną historię Polski.

Życiorys

Ukończywszy edukację w szkole górniczej w Dąbrowie Górniczej, Tytus Filipowicz rozpoczął swoją karierę zawodową jako sztygar w kopalni „Flora”. Jego zaangażowanie w ruch socjalistyczny zaowocowało w 1897 roku, kiedy to objął stanowisko redaktora w socjalistycznym piśmie „Górnik”. Działał głównie w obrębie Zagłębia Dąbrowskiego, początkowo w ramach Socjalno-Demokratycznej Partii Królestwa Polskiego (SDKP), a później Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Przed wybuchem I wojny światowej stał się wybitnym liderem PPS.

W Londynie propagował ideę niepodległości, prowadząc działalność w socjalistycznym czasopiśmie „Przedświt”, a także kończąc Szkołę Nauk Politycznych. Filipowicz blisko współpracował z Józefem Piłsudskim, z którym w 1904 roku udał się do Japonii, mając na celu pozyskanie wsparcia tamtejszych władz dla polskiej sprawy. W latach 1907–1914 aktywnie uczestniczył w działalności w Frakcji Rewolucyjnej PPS.

W 1915 roku został oddelegowany do Warszawy, gdzie kierował nieoficjalnym przedstawicielstwem Naczelnego Komitetu Narodowego. Funkcję tę pełnił do 20 maja 1916 roku, kiedy to został aresztowany przez niemieckie władze okupacyjne. Po aresztowaniu, na początku 1917 roku objął stanowisko referenta prawno-historycznego w Departamencie Stanu Tymczasowej Rady Stanu, jednocześnie współpracując przy biurze prasowym z przedstawicielem austro-węgierskiego Armeeoberkommando w Warszawie. Po raz kolejny aresztowany w maju 1917 roku, został zwolniony pod warunkiem wyjazdu do Krakowa.

Od czerwca do grudnia 1917 roku kierował biurem informacyjnym Naczelnego Komitetu Narodowego w Wiedniu. W kolejnych miesiącach, aż do listopada 1918 roku, pełnił funkcję zastępcy przedstawiciela Rady Regencyjnej w stolicy Austrii. 16 i 17 listopada 1918 roku sprawował funkcję kierującego Ministerstwem Spraw Zagranicznych, a pomiędzy 18 listopada a 13 grudnia tego samego roku zasiadał jako wiceminister w MSZ.

W latach 1921–1933 Tytus Filipowicz zajmował kolejno liczne ważne funkcje: kierował „Misją specjalną na Kaukaz Południowy”, pełnił rolę chargé d’affaires w RFSRR (1921), a później był posłem w Finlandii, Belgii i Stanach Zjednoczonych (1929–1932). Dodatkowo, recenzował aktywność Polski w Meksyku.

Po powrocie z misji w Waszyngtonie, w 1933 roku przeszedł w stan spoczynku. Z późniejszych lat pamiętamy go jako inicjatora oraz prezesa Ligi Odrodzenia Gospodarczego, która w styczniu 1936 roku zmieniła swoją nazwę na Polską Partię Radykalną. W grudniu 1937 roku dołączył do Klubu Demokratycznego. Po inwazji III Rzeszy oraz ZSRR na Polskę, Tytus Filipowicz zdecydował się na wyjazd do Francji. W latach 1941–1942 oraz 1949–1953 był członkiem Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Z resztą jako prezes komitetu głównego Polskiego Czerwonego Krzyża w styczniu 1937 bronił praw i potrzeb wszystkich Polaków.

Po zakończeniu II wojny światowej Filipowicz pozostał na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii, gdzie sprawował funkcję przewodniczącego Polskiego Stronnictwa Demokratycznego (1945–1947). Jego wykluczenie z partii miało miejsce w 1947 roku w związku z udzielonym wsparciem Augustowi Zaleskiemu. Tytus Filipowicz zmarł 18 lipca 1953 roku w Londynie.

Przypisy

  1. Bartosz Czajka, Tytus Filipowicz – zarys biografii (do 1939 r.), „Polonia Inter Gentes” (1), 18.07.2023 r., s. 101–120, DOI: 10.56583/pig.513, ISSN 2719-8871
  2. Krzysztof Smolana: Polski Instytut Dyplomacji im. Ignacego Jana Paderewskiego. 17.12.2014 r.
  3. Tytus Filipowicz: Kolekcje Archiwalne Online. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. [on-line]. 17.12.1918 r.
  4. Andrzej Friszke, Druga Wielka Emigracja 1945–1990. T. 1. Życie polityczne emigracji, Warszawa 1999, s. 84
  5. Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 232.
  6. Deklaracja programowa. Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] 28.06.1922 r. / Unia Narodowo-Państwowa
  7. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
  8. Obrady Polskiego Czerwonego Krzyża. „Gazeta Lwowska”, Nr 13 z 19.01.1937 r.
  9. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 80-81, 221
  10. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, s. 177.
  11. Zofia Nałkowska, „Dzienniki 1930–1939”, Warszawa 1988, s. 148
  12. Po podniesieniu rangi przedstawicielstw dyplomatycznych, od 30.01.1930 w randze ambasadora.

Oceń: Tytus Filipowicz

★★★★★
Średnia ocena:4.48 Liczba ocen:20