Jan Karol Wende

Polityka i administracja

Jan Karol Wende to postać, której życie zostało naznaczone licznymi osiągnięciami w dziedzinie literatury, polityki i publicystyki. Urodził się 25 lipca 1910 roku w Warszawie, a zmarł 31 marca 1986 roku w tym samym mieście.

Był nie tylko uznawanym pisarzem i krytykiem literackim, ale także aktywnym działaczem politycznym, związanym ze Stronnictwem Demokratycznym. Wende zyskał rozgłos jako poseł do Krajowej Rady Narodowej, a także był członkiem Sejmu Ustawodawczego oraz Sejmów PRL I, II, III, IV i V kadencji.

W swoich działaniach politycznych pełnił również funkcję wicemarszałka Sejmu podczas III, IV i V kadencji. Jego kariera dyplomatyczna obejmowała także okres, kiedy był ambasadorem Rzeczypospolitej Polskiej w Jugosławii w latach 1945-1950. Wende był jednym z budowniczych Polski Ludowej.

Życiorys

Jan Karol Wende urodził się jako syn Stanisława i Elżbiety. Swoją edukację rozpoczął na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie z powodzeniem ukończył studia humanistyczne oraz ekonomiczne. W okresie II Rzeczypospolitej aktywnie uczestniczył w działalności Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”. Niestety, w latach 1932 i 1935 doświadczył represji, będąc uwiezionym z powodu swojej działalności komunistycznej.

Jako dziennikarz, pisarz i publicysta, Wende był członkiem redakcji „Głosu Powszedniego”, a także publikował w takich periodykach jak „Czarno na Białem”, „Sygnały”, „Dwutygodnik Ilustrowany”, „Ze świata”, „Wiadomości Literackie” i „Epoka”. Miał również szereg związków z organizacjami literackimi, w tym ze Stronnictwem Młodzieży Akademickiej i Związkiem Literatów w Warszawie oraz Lwowie. Jego twórczość obejmowała nie tylko artykuły, ale także książki i powieści, które znacząco wzbogaciły polska literaturę.

W latach 1937-1939 był jednym z aktywnych działaczy Klubu Demokratycznego, a refleksja społeczne i polityczne z lat 30. XX wieku przyczyniły się do jego późniejszej działalności w Stronnictwie Demokratycznym, które współtworzył w 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej przebywał w Łunincu do jesieni 1940 roku, pracując w Wydziale Oświaty. Następnie przeniósł się do Lwowa, gdzie łączył pracę nauczyciela z działalnością dziennikarską. Wkrótce jego ścieżka zaprowadziła go do Kijowa, gdzie z redakcji polskojęzycznego „Głosu Radzieckiego” udzielał się w „Wydawnictwie Mniejszości Narodowych”.

W okresie II wojny światowej, Wende był uczestnikiem procesu organizacji Armii Andersa. W kwietniu 1942 roku został zdemobilizowany, ale znów w szeregi Wojsk Polskich wstąpił w lipcu 1943 roku, pełniąc rolę zastępcy Szefa Wydziału Politycznego 2 Dywizji Piechoty. W 1943-1944 był zaangażowany w Związek Patriotów Polskich. W 1944 roku miał zaszczyt piastować funkcję sekretarza generalnego Prezydium Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, a także został podsekretarzem stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki w latach 1944-1945. Również od 1945 do 1950 roku pełnił obowiązki ambasadora RP w Jugosławii.

Początkowo Wende zaangażował się w pracę w Stronnictwie Demokratycznym, gdzie był wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego partii w latach 1944-1945, a następnie członkiem Rady Naczelnej i Centralnego Komitetu. Jego kariera polityczna trwała do lat 70., kiedy to był sekretarzem generalnym CK SD oraz członkiem Sekretariatu CK SD. Niezwykle istotne były jego rolę jako szefa klubu poselskiego SD w Sejmie.

Jan Karol Wende był posłem do Krajowej Rady Narodowej oraz do Sejmu Ustawodawczego i PRL w kolejnych kadencjach. W latach 1961-1971 zasiadał w fotelu wicemarszałka Sejmu. Oprócz tego, w latach 1950-1956 przewodniczył Komitetowi Współpracy Kulturalnej z Zagranicą, a od 1957 był wiceprzewodniczącym Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej. Jego wpływ można również zauważyć w Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu, w którym aktywnie działał do początku lat 70.

Wende był także inicjatorem powstania Wieczystej Fundacji Literackiej im. Zofii i Jana Karola Wendów oraz pełnił funkcję wieloletniego członka Klubu Pisarzy SD. Zmarł 31 marca 1986 roku. Jego pogrzeb odbył się 3 kwietnia tego samego roku na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie, gdzie spoczął w grobowcu rodzinnym (aleja 31, grób 22). Pożegnał go w imieniu SD Marek Wieczorek, który wygłosił mowę pożegnalną, oraz ówczesny przewodniczący partii, Tadeusz Młyńczak.

Na ceremonii obrzędowej obecni byli również Włodzimierz Mokrzyszczak, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, oraz przewodniczący Narodowej Rady Kultury, profesor Bogdan Suchodolski. Jan Karol Wende był żonaty z Zofią Wende, doktorem nauk medycznych, specjalistką w dziedzinie kardiologii, która zmarła w 1982 roku.

Ordery i odznaczenia

Jan Karol Wende był znaczącą postacią, której działalność została doceniona wieloma odznaczeniami. Jego osiągnięcia zostały uhonorowane przez różne instytucje, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe. Oto lista przyznanych mu odznaczeń:

  • Order Budowniczych Polski Ludowej, 1974,
  • Order Sztandaru Pracy I klasy, dwukrotnie; 1959 i 1964,
  • Order Sztandaru Pracy II klasy,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Złoty Krzyż Zasługi, dwukrotnie: 13 lipca 1945 oraz 19 lipca 1946,
  • Medal Zwycięstwa i Wolności, 1945,
  • Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej, grudzień 1983,
  • Order Zasługi dla Ludu ze Złotą Gwiazdą, Jugosławia, 1946,
  • Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej, Włochy, 1965.

Niektóre książki

Jan Karol Wende, uznawany za jednego z ważniejszych polskich autorów, napisał wiele istotnych dzieł literackich. Poniżej przedstawiono niektóre z jego książek, które odzwierciedlają różnorodność jego twórczości:

  • Człowiecze drogi (1938),
  • Pokolenie 1905 roku (1939),
  • Parlament w Polsce (1969),
  • Ta ziemia od innych droższa (1981),
  • Literatura, historia, polityka (1982).

Przypisy

  1. Jan Karol Wende, „Życie Warszawy”, nr 89, 16.04.1986 r., s. 12 (nekrolog).
  2. Jan Karol Wende, „Życie Warszawy”, nr 78, 03.04.1986 r., s. 10 (nekrolog).
  3. Pogrzeb J.K. Wendego, „Życie Warszawy”, nr 79, 04.04.1986 r., s. 6.
  4. „Życie Warszawy”, nr 251, 26-27.10.1985 r., s. 11.
  5. Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30.12.1983 r., s. 3.
  6. Antoni Czubiński, Stronnictwo Demokratyczne (1937–1989): zarys dziejów, Instytut Historii UAM, Poznań 1998, s. 27.
  7. Janusz Wrona, Zależni czy suwerenni?: Stronnictwo Demokratyczne w województwie lubelskim 1944–1975, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998, s. 34.
  8. Tamże, s. 79.
  9. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, nr 170, 20.07.1964 r., s. 2.
  10. Wręczenie odznaczeń w Belwederze, „Dziennik Polski”, nr 172, 1974 r., s. 3.
  11. Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich, „Dziennik Polski”, nr 246, 16.10.1965 r., s. 1.
  12. Najwyższe odznaczenia dla zasłużonych obywateli Polski Ludowej, „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 22.07.1959 r., s. 7.
  13. Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią, „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19.03.1946 r., s. 1.
  14. M.P. z 1947 r., nr 16, poz. 35 („za zasługi na polu ogólno-państwowej pracy”).
  15. M.P. z 1945 r., nr 19, poz. 61 („za zorganizowanie służby łączności Rzeczypospolitej Polskiej”).

Oceń: Jan Karol Wende

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:24