Tadeusz Perdzyński, znany również pod pseudonimami „Tomir” oraz „Tarnawa”, to postać o niezwykłej biografii, której życie przypada na burzliwe czasy XX wieku. Urodził się 28 października 1910 roku w Warszawie oraz opuścił ten świat 27 października 1989 roku w Toruniu.
Pełnił on szereg znaczących ról, będąc nie tylko polskim adwokatem, ale także człowiekiem związanym z Wojskiem Polskim. W trakcie II wojny światowej zasłużył na tytuł podpułkownika w ludowym Wojsku Polskim oraz porucznika w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej. Jego odwaga i zaangażowanie w walkę o ojczyznę przejawiały się w czasie wojny obronnej w 1939 roku oraz w działalności w Komendzie Głównej Armii Krajowej.
Jako powstaniec warszawski, w czasie II wojny światowej brał udział w jednym z najważniejszych zrywów niepodległościowych narodów polskiego. W uznaniu jego bohaterstwa, został odznaczony wieloma wyróżnieniami, w tym Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari oraz trzykrotnie otrzymał Krzyż Walecznych. Po wojnie kontynuował swoją działalność prawniczą oraz pozostawał osobą, która miała istotny wpływ na polskie społeczeństwo.
Życiorys
Tadeusz Perdzyński przyszedł na świat 28 października 1910 roku w Warszawie, w rodzinie o medycznych tradycjach. Jego ojciec, Czesław, był lekarzem, a matka, Zofia z Kossowskich, miała wpływ na jego wczesne życie. Po zakończeniu edukacji w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, 7 sierpnia 1932 roku, osiągnął stopień podporucznika, który został mu nadany przez prezydenta RP, z datą starszeństwa od 15 sierpnia tego samego roku. W swoim wojskowym życiu zajął miejsce w 22 pułku artylerii lekkiej, stacjonując w Rzeszowie, a później w Przemyślu, gdzie pełnił funkcję dowódcy plutonu.
Na początku 1935 roku, był już porucznikiem w korpusie oficerów artylerii, co potwierdza jego 79. lokata. W 1938 roku rozpoczął kształcenie w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, jednak z braku możliwości ukończenia zajęć związanych z wybuchem II wojny światowej, musiał przerwać naukę. W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 roku, jako oficer Armii „Karpaty”, uczestniczył w walkach na Śląsku, a następnie aktywnie zaangażował się w ruch oporu.
Po dotarciu do Warszawy, Tadeusz Perdzyński włączył się w działalność konspiracyjną, przynależąc do organizacji takich jak Służba Zwycięstwa Polski, Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa. W ramach tych struktur przyjął pseudonimy „Tomir” oraz „Tarnawa”. Został oficerem w Komendzie Głównej Armii Krajowej i pełnił rolę w Oddziale III (Operacyjno-Szkoleniowym). W 1940 roku zajmował pozycję dowódcy I Rejonu Legionowo ZWZ w stopniu kapitana.
Podczas powstania warszawskiego walczył zarówno na Starym Mieście, jak i w Śródmieściu, przynależąc do sztabu gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” od 1 sierpnia 1944 roku. W trakcie tych zaciętych walk doznał ran, ale jego odwaga została doceniona – odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu powstania udał się na wychodźstwo z cywilami, ukrywając się w Częstochowie, gdzie kontynuował działalność wojskową, pozostając w zależności od Komendy Głównej AK aż do 19 stycznia 1945 roku.
W lipcu 1945 roku Perdzyński został wcielony do Ludowego Wojska Polskiego. Otrzymał stanowisko starszego instruktora w Oddziale Wyszkolenia Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego. Jego umiejętności i postawa były wysoko cenione, co potwierdzają pozytywne opinie jego przełożonych. 4 września 1945 roku zaczął nauczać taktyki w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu, gdzie poświęcał się również studiom prawniczym, które ukończył 20 marca 1947 roku.
Jednak w końcu 1946 roku został awansowany do stopnia podpułkownika, a 14 października 1947 roku przeniesiono go na szefa Artylerii Marynarki Wojennej w Gdyni. Niestety jego kariera wojskowa zakończyła się 1 lutego 1949 roku, kiedy to optował za odejściem z wojska w wyniku niekorzystnych ocen jego pracy i niezgodności ideologicznych. Wkrótce potem aresztowano go z zarzutem działalności szpiegowskiej na rzecz imperialistów, co doprowadziło do 10-letniego wyroku w jednym z pokazowych procesów, zwanych „Tatarowskimi”.
Po uwolnieniu w 1956 roku, Tadeusz Perdzyński odnalazł się na nowo i został adwokatem, skupiając się na sprawach karnych. W 1984 roku przeszedł na emeryturę, a 27 października 1989 roku zmarł w Toruniu.
Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Barbarę, a z drugiego, z Ireną Celichowską, miał syna Wojciecha – profesora medycyny, oraz córkę Annę, która zdobyła tytuł doktora nauk medycznych i jest zatrudniona na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
Ordery i odznaczenia
Tadeusz Perdzyński był odznaczonym bohaterem, którego wyróżnienia oraz nagrody świadczą o jego niezłomnej postawie i poświęceniu. Oto lista jego odznaczeń:
- krzyż srebrny Orderu Virtuti Militari,
- krzyż Walecznych (przyznany trzykrotnie),
- medal za Warszawę 1939–1945 (przyznany 17 stycznia 1946),
- odznaka „Adwokatura Zasłużonym” (przyznana pośmiertnie w roku 2016).
Przypisy
- Wojciech Perdzyński. wyborcza.pl, 23.07.2022 r. [dostęp 23.07.2022 r.]
- a b c d e f g h i Ewa Wielińska: Hołd dla pułkownika i adwokata Tadeusza Perdzyńskiego. adwokatura.pl, 12.12.2016 r. [dostęp 21.07.2022 r.]
- a b c d e f g Tadeusz Perdzyński. 1944.pl. [dostęp 21.07.2022 r.]
- a b c d e f g h i j k l m Lesław J. Welker: Jak ze szczerego demokraty zrobiono reakcjonistę. nowosci.com.pl, 13.10.2010 r. [dostęp 21.07.2022 r.]
- Rafał Degiel: 80. rocznica powstania Armii Krajowej. legionowo.pl. [dostęp 22.07.2022 r.]
- Obszar Warszawa – struktura organizacyjna. dws-xip.com. [dostęp 22.07.2022 r.]
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15.08.1932 r., s. 348, 356, 358.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 04.03.1935 r., s. 15.
- M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
Pozostali ludzie w kategorii "Prawo i sprawiedliwość":
Szymon Rundstein | Krzysztof Pietrzykowski | Marek Czecharowski | Józef Feldman (prokurator) | Wojciech Geyer | Adam Strzembosz | Mieczysław Maślanko | Ewa Gruza | Tadeusz Hilarowicz | Paweł Sobczyk | Andrzej Gwiżdż | Bolesław Pohorecki | Leonard Harkiewicz (Charkiewicz) | Czesław Marian Jankowski | Piotr Jerzy Bansemer | Marek Safjan | Witold Modzelewski | Jan Starczewski | Rafał Zwierz | Hubert IzdebskiOceń: Tadeusz Perdzyński