Stanisław Latour

---

Życiorys

Stanisław Latour był wybitnym architektem i nauczycielem akademickim, który swoją działalnością przyczynił się do rozwoju polskiej kultury i architektury. Urodził się w Warszawie, gdzie w czasach II wojny światowej z zapałem uczył się na tajnych kompletach. W 1943 roku dołączył do Armii Krajowej, angażując się w działalność pododdziału „Brzezinka”. Pełnił tam rolę łącznika w stopniu strzelca, biorąc aktywny udział w zmaganiach odbytej w Warszawie. Po wojnie, w styczniu 1945 roku, rozpoczął naukę w liceum o profilu matematyczno-fizycznym, a już rok później z sukcesem zdał maturę.

Latour był aktywnym harcerzem, kontynuując swoją przedwojenną działalność w harcerstwie w latach 1945–1949, obejmując funkcję harcmistrza w Chorągwi Mazowieckiej. W 1946 roku podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał jeszcze w trakcie nauki, pracując w Warszawskim Przemysłowym Zjednoczeniu Budowlanym (1949-1952), gdzie kolejno pełnił funkcje technika, kierownika budowy i inspektora technicznego.

Po ukończeniu studiów magisterskich w 1952 roku, rozpoczął współpracę z Centralnym Zarządem Muzeów i Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W tej instytucji zrodziło się jego zainteresowanie ochroną i dokumentowaniem dziedzictwa kulturowego. W latach 1952-1953 pracował na pozycji inspektora-konserwatora w tym samym zarządzie.

W 1953 roku przeniósł się do Szczecina, gdzie zorganizował pierwszą pracownię projektową przy Państwowym Przedsiębiorstwie Pracownie Konserwacji Zabytków. Jako autor wielu opracowań studialnych oraz projektów dotyczących historycznej architektury i urbanistyki Szczecina oraz Pomorza Zachodniego, odegrał kluczową rolę w konserwacji zabytków i zespołów zabytkowych. Szczególnie zapisał się w historii, przystępując do odbudowy Zamku Książąt Pomorskich w 1958 roku, obok zespołu współpracowników i do odbudowy szczecińskiej katedry w 1973 roku. Obie odbudowy uznawane są za jego życiowe osiągnięcie, a w 2006 roku opracował szczegółowy rys historyczny dotyczący tych projektów.

Latour związany był z Politechniką Szczecińską przez ponad 30 lat. Jego praca dydaktyczna na nowo utworzonym Wydziale Budownictwa i Architektury rozpoczęła się w 1969 roku. Ukończył także dwuletnie studia podyplomowe z zakresu konserwacji zabytków na Politechnice Warszawskiej w 1970 roku. Po obronie dysertacji doktorskiej w 1977 roku, kolejno piastował różne stanowiska akademickie, a mianowicie był docentem kontraktowym, docentem, profesorem oraz profesorem zwyczajnym.

W latach swojej kariery pełnił ważne funkcje, kierując Zakładem Projektowania Architektonicznego oraz Zakładem Teorii Architektury, Historii i Konserwacji Zabytków. Jako prodziekan, dyrektor i prorektor Politechniki Szczecińskiej miał ogromny wpływ na kształcenie nowych pokoleń architektów, promując ich rozwój, co potwierdza liczba wypromowanych przez niego doktorów i magistrów inżynierów.

Na arenie naukowej opublikował ponad 60 prac oraz prowadził 15 projektów badawczych. Działał także w licznych organizacjach naukowych, stając się członkiem Stowarzyszenia Architektów Polskich, gdzie w latach 1954-1956 był prezesem szczecińskiego oddziału oraz odnosił się do wielu innych instytucji zajmujących się urbanistyką i konserwacją zabytków. Zmarł nagle, a jego ciało spoczęło 26 października na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 323-6-5/6).

Projekty konserwatorsko-renowacyjne

Stanisław Latour realizował wiele różnorodnych projektów konserwatorsko-renowacyjnych, które znacząco przyczyniły się do ochrony i przywrócenia zabytków. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego najważniejszych działań w tej dziedzinie:

• średniowieczna stodoła przy zespole poklasztornym w Kołbaczu,
• 1957–1958 – restauracja oraz projekt wnętrza Kościoła św. Jana Ewangelisty w Szczecinie,
• 1958–1970 – odbudowa Zamku Książąt Pomorskich,
• 1971–1972 – odbudowa Pałacu Wallensteinów w Żaganiu,
• 1972–1973 – odbudowa bazyliki archikatedralnej pw. św. Jakuba w Szczecinie,
• wikarówka przy katedrze św. Jakuba w Szczecinie,
• odbudowa kościoła Mariackiego w Stargardzie Szczecińskim,
• 1974–1975 – odbudowa zespołu zabytkowych kamienic w Trzebiatowie,
• 1975–1983 – renowacja i zagospodarowanie przestrzenne zespołu staromiejskiego w Trzebiatowie, Moryniu i w Chojnie.

Wszystkie te projekty pokazują niezwykły wkład Latoura w ochronę dziedzictwa kulturowego oraz znaczenie jego pracy w zakresie konserwacji zabytków.

Projekty autorskie

Stanisław Latour, znany ze swoich licznych projektów sakralnych oraz budynków użyteczności publicznej, zasługuje na szczególną uwagę w kontekście polskiej architektury. Jego twórczość obejmuje wiele znakomitych realizacji, które podkreślają jego znaczenie w dziedzinie projektowania.

• 1980–1981 – kościół w Gorzowie Wlkp. w Szczecinie,
• 1981–1982 – Dom Księży Pallotynów przy kościele św. Jana Ewangelisty,
• 1982 – kościół parafialny w Przecławiu,
• zespół sakralny pw. św. Jana Bosko przy ul. Witkiewicza,
• kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej przy ul. Lwowskiej,
• 1987 – budynek mieszkalno-internatowy przy zespole salezjańskiej szkoły zawodowej przy ul. Ku Słońcu,
• budynek Kurii Biskupiej przy ul. Papieża Pawła VI.

Publikacje (wybór)

Artykuły

W ciągu swojej kariery Stanisław Latour opublikował wiele znaczących artykułów, które miały spory wpływ na rozwój architektury i konserwacji zabytków. Oto niektóre z nich:

• 1972 – Zamek w Szczecinie, „Projekt”,
• 1975 – Odbudowa Kościoła św. Jakuba w Szczecinie, „Architektura”,
• 1975 – Problematyka konserwatorska zespołu staromiejskiego w Trzebiatowie, „Ochrona Zabytków”,
• 1978 – Stare Miasto w Chojnie, „Ochrona Zabytków”.

Monografie i podręczniki

Oprócz artykułów, jego dorobek obejmuje również szereg monografii oraz podręczników, które są istotnym wkładem w naukę i praktykę architektoniczną. Poniżej przedstawiamy wybrane pozycje:

• 1975 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim (redakcja materiałów z sesji naukowej w kwietniu 1975) – Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin,
• 1975 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim. Materiały pokonferencyjne (redakcja) – Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin,
• 1976 – Powstanie i rozwój architektury współczesnej,
• 1981 – Rewaloryzacja zabytkowych miast na Pomorzu Zachodnim – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,
• 1981 – Powstanie i rozwój architektury współczesnej, narodziny nowej tradycji. Forma w historycznym rozwoju – studia krytyczne, część 2 (współautor Adam Szymski) – Wydawnictwo Politechniki Szczecińskiej, Szczecin,
• 1982 – Projektowanie systemowe w architekturze. Ogólna metodologia i pragmatyka projektowania z zastosowaniem metod matematyczno-logicznych i komputerów (współautor Adam Szymski) – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,
• 1985 – Rozwój współczesnej myśli architektonicznej (współautor Adam Szymski) – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa,
• 1986 – Zabytki urbanistyki i architektury (współautor),
• 1990 – Modelowe przykłady rewaloryzacji wybranych zespołów zabytkowych na Pomorzu Zachodnim (współautorzy: Jolanta Barańska, Lucjan Lipiński) – Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin,
• 1992 – Materiały sesji naukowej z okazji 45-lecia Wydziału Budownictwa i Architektury, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin,
• 1997 – Ratusz w miastach północnej Europy (materiały z sesji Ratusz w miastach nadbałtyckich) – Marpress.

Odznaczenia

Stanisław Latuor zdobył liczne odznaczenia, które wyróżniają go za jego znaczące osiągnięcia w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego oraz działalności naukowej i dydaktycznej. Jego prace nad projektami doczekały się uznania, co zaowocowało przyznaniem mu prestiżowych wyróżnień. Wśród nich znajdują się:

• 1967 – Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”,
• 1969 – Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego,
• 1971 – Złoty Krzyż Zasługi,
• 1984 – Krzyż Kawalerski OOP,
• 1991 – Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Dodatkowo, Latuor był odznaczany za swoje zasługi w okresach wojennych, co również podkreśla jego zaangażowanie i oddanie. Wśród odznaczeń wojennych, które otrzymał, znajdują się:

• 1990 – Krzyż Armii Krajowej,
• 1982 – Krzyż Partyzancki.

Nagrody i wyróżnienia

Stanisław Latour osiągnął liczne nagrody i wyróżnienia za swoje wybitne osiągnięcia w różnych dziedzinach, w tym projektowaniu oraz rozwoju kultury.

• 1969 – nagroda „Za wybitne osiągnięcia w projektowaniu”,
• 1970 – nagroda „Za wybitne osiągnięcia w rozwoju kultury na Ziemi Szczecińskiej”,
• 1976 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki,
• 1978 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki,
• 1982 – nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki,
• Nagroda Wojewódzka za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki,
• nagroda Rektora Politechniki Szczecińskiej.

Wspomnienia

Wspominając Stanisława Latoura, architekt Zbigniew Paszkowski podkreślił jego niezwykłość. W swojej refleksji zaznaczył, że był on ogromnym autorytetem dla wielu pokoleń architektów ze Szczecina. Opisał go jako osobę pełną pasji, skromną, życzliwą oraz gotową do niesienia pomocy.

Wielki autorytet kilku pokoleń szczecińskich architektów, pasjonat, człowiek niezwykle skromny, życzliwy i uczynny. Działał rozdając siebie, promując innych.

Zbigniew Paszkowski w swoich wspomnieniach zaznaczył, że Latour to nie tylko aktywny i twórczy architekt, ale również, a może przede wszystkim, skromny i życzliwy człowiek, który pozostawił trwały ślad w sercach swoich współpracowników oraz studentów.

---

Oceń: Stanisław Latour

---