Piotr Skrzynecki

---

Życiorys

Piotr Skrzynecki był synem Mariana Skrzyneckiego, podpułkownika kawalerii Wojska Polskiego oraz Magdaleny Adeli Endelman, reprezentującej zasymilowaną rodzinę żydowską. W jego rodzinie był także starszy brat – Józef. Dzień codzienny Piotra przebiegał w Mińsku Mazowieckim, lecz wojna rozdzieliła ich, a młody Skrzynecki następnie dorastał w Makowie Podhalańskim oraz Zabrzu. Ostatecznie uformował swoje życie w Łodzi, gdzie zaczął studia na Wyższej Szkole Ekonomicznej, jednak szybko przeniósł się do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi i ukończył tę instytucję w 1951 roku.

Po przybyciu do Krakowa, Piotr Skrzynecki zajął się organizowaniem oraz prowadzeniem amatorskich teatrzyków i zespołów artystycznych, szczególnie w Nowej Hucie. Student historii sztuki spędził pięć lat na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uczył się pod okiem profesora Karola Estreichera. Niestety, nie ukończył tego kształcenia z powodu braku zaliczenia studiów wojskowych.

W 1956 roku Piotr Skrzynecki z grupą przyjaciół stworzył klub artystyczny w podziemiach Krakowskiego Domu Kultury zlokalizowanego w pałacu „Pod Baranami”, który stał się punktem spotkań młodych twórców z uczelni takich jak Akademia Sztuk Pięknych i innych szkół artystycznych. Klub szybko przekształcił się w znany kabaret „Piwnica pod Baranami”. Charyzma i talent Skrzyneckiego sprzyjały nigdy niepowtarzalnemu klimatowi tej artystycznej przestrzeni.

Piotr Skrzynecki w latach 1956–1968 pisał jako krytyk sztuki do różnych krakowskich czasopism. Jego właściwa rubryka „Echo Piwnicy pod Baranami” w „Echu Krakowa” była kontynuowana do 1981 roku, a później jako „Głos Piwnicy pod Baranami” w kwartalniku „Kraków” oraz w „Dzienniku Polskim” (pod tytułem „Dziennik Piwnicy pod Baranami”).

Organizował również bale jubileuszowe związane z rocznicą powstania kabaretu, m.in. na deskach Starego Teatru w latach 1976-1986. Ponadto wystąpił w serii filmów dokumentalnych oraz fabularnych, takich jak:

• Kalosze szczęścia, reż. Antoni Bohdziewicz z 1958,
• Zielona ziemia Filipa Bajona z 1978,
• Aria dla atlety Filipa Bajona z 1979,
• Sukcesja Márty Mészáros z 1980,
• Zawsze w sobotę czyli pamiętnik Piotra S. Andrzeja Maja z 1981,
• Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny Janusza Majewskiego z 1983,
• Przewodnik Tomasza Zygadły z 1984 (film o Piotrze Skrzyneckim),
• Piwnica pod Baranami Piotra Skrzyneckiego Antoniego Krauzego (czteroczęściowy film o Piwnicy),
• Rozmowy z Piotrem Wojciecha Morka z 1992,
• Spis cudzołożnic Jerzego Stuhra z 1994.

Był również reżyserem i współautorem scenariusza filmu „Dwa pawie na złotym sznurku” (1989), który zdobył nagrodę na XXIX Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych. Piotr Skrzynecki został inicjatorem wielu wydarzeń związanych z „nieprawdopodobnymi” rocznicami, takimi jak:

• odtworzenie wjazdu księcia Józefa Poniatowskiego do Krakowa (1980),
• jubileusz Józefa Ignacego Kraszewskiego w ratuszu,
• inscenizacja przysięgi Tadeusza Kościuszki (1992),
• feta na cześć „szału uniesień” w stulecie powieszenia kurtyny w Teatrze im. Juliusza Słowackiego,
• inscenizacja hołdu pruskiego,
• święto kopców,
• 293. rocznica odsieczy wiedeńskiej,
• 93. rocznica elektryfikacji Krakowa.

Skrzynecki stał się także mistrzem w organizowaniu niepowtarzalnych obchodów swoich imienin oraz urodzin, odbywających się w nieprzewidywalnych lokalizacjach. Bywało, że celebracje miały miejsce:

• na straganach Nowego Kleparza,
• na statku na Wiśle,
• na Kopcu Piłsudskiego,
• w Ogrodzie Botanicznym,
• pod Mostem Dębnickim,
• na Zamku Pieskowa Skała,
• na ulicy Floriańskiej w formie „Nocy Paryskiej”,
• na Dworcu Głównym,
• na Plantach.

Obchody tych wydarzeń stały się tradycją Krakowa, a po śmierci artysty są kontynuowane w postaci koncertów urodzinowych czy imieninowych w Teatrze im. J. Słowackiego, znanych jako „Koncert dla Piotra S.”.

W ostatnich latach swojego życia Piotr Skrzynecki regularnie korzystał z opieki Kliniki Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie, prowadzonej przez prof. Andrzeja Szczeklika, którą nazywał „hotelem snów”. Profesor Jacek Musiał i dr Wiesław Królikowski towarzyszyli mu do samego końca jego życia. Zmarł na raka wątroby, a 6 maja 1997 roku został pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera LXIX pas C-2-4), po ceremonii odprawionej przez ks. Mieczysława Malińskiego w kościele Mariackim.

Wyróżnienia, odznaczenia

Piotr Skrzynecki zyskał międzynarodowe uznanie dzięki swojej pracy w kabarecie, docierając z nim niemal do każdego zakątka świata. Jego talent i zaangażowanie przyniosły mu wiele wyróżnień oraz nagród.

• zasłużony działacz kultury w 1968 roku,
• złota odznaka „Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa” w 1981 roku,
• nagroda Miasta Krakowa w 1981 roku,
• honorowy obywatel Miasta Mińsk Mazowiecki w 1991 roku,
• honorowy obywatel Miasta Krakowa w 1994 roku,
• krzyż komandorski z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie w 2016 roku).

Pomniki artysty

Piotr Skrzynecki, niezwykła postać kultury polskiej, ma kilka ważnych pomników, które upamiętniają jego wyjątkowe osiągnięcia i wkład w sztukę. Wśród nich wyróżnia się pomnik Piotra Skrzyneckiego w Krakowie, który przedstawia artystę siedzącego przy stoliku pod ścianą w ogródku kawiarni „Vis-à-vis”, usytuowanej w tętniącej życiem atmosferze Rynku Głównego w Krakowie.

Kolejnym istotnym dziełem sztuki jest rzeźba wzniesiona dzięki fundacji profesora medycyny Andrzeja Szczeklika. Znajduje się ona przed budynkiem przy ul. Skawińskiej 8. Ta interesująca rzeźba powstała w 1998 roku z rąk artysty Karola Gąsienicy Szostaka, który doskonale uchwycił ducha osobowości Skrzyneckiego.

Warto również wspomnieć o pomniku, który został odsłonięty w 2000 roku, wykonanym z okazji 40-lecia Piwnicy. To dzieło, zrealizowane przez profesora ASP Bronisława Chromego, przedstawia około 50 głów znanych i zmarłych przyjaciół oraz artystów związanych z tą unikalną formą kabaretową. Głowa Piotra Skrzyneckiego, rozpoznawalna dzięki wplecionemu w rzeźbę dzwonkowi, symbolizuje jego niepowtarzalny wkład w życia artystów, a pomnik usytuowany jest w Parku Decjusza, przed galerią artysty.

Dodatkowo, drugi pomnik Piotra Skrzyneckiego znajdziemy w Mińsku Mazowieckim. Jest on bliźniaczy do krakowskiego, przedstawiając artystę siedzącego w pobliżu gmachem Miejskiej Szkoły Artystycznej, gdzie mieści się sala koncertowa nosząca jego imię. Ten wyjątkowy pomnik został podarowany w 2020 roku przez polskiego kompozytora Zbigniewa Preisnera na rzecz WOŚP, a następnie wylicytowany przez firmę KONSTANS, która przekazała go Miastu Mińsk Mazowiecki w związku z obchodami jubileuszu 600-lecia miasta.

Pamięci artysty

Przypomnijmy, że 24 sierpnia 2020 roku podczas uroczystości w Piwnicy pod Baranami, Piotr Skrzynecki został pośmiertnie odznaczony specjalnym dyplomem, stanowiącym tytuł: „Honorowy Świadek Koronny Polskiej Kultury”. Wśród sygnatariuszy dokumentu znaleźli się ważne osobistości, takie jak J. Pijarowski, dyrektor Piwnicy Pod Baranami – Bogdan Micek, a także wielu artystów, między innymi: Milo Kurtis, Piotr Lekki, Waldemar Knade, Sebastian Kudas, Agata Ślazyk, Jakub Marszałek, Roman Kawalec oraz Marek Michalak.

Warto zwrócić uwagę na opinię Doroty Terakowskiej, która określiła legendarnego artystę jako „twórcę niepowtarzalnego, całkowicie wolnego i niezależnego, żyjącego bez zobowiązań, bez zegarka i kalendarza. Jego jedynymi trwałymi więzami były relacje z własnym kabaretem, a najważniejsza była chwila, która trwała w danym momencie”.

Biografia Piotra Skrzyneckiego napisana przez Joannę Olczak-Ronikier została opublikowana w 1998 roku przez Wydawnictwo Literackie z siedzibą w Krakowie. Jest to niezwykle ważny dokument, ukazujący życie i twórczość tego wybitnego artysty.

Festiwal Piotra Skrzyneckiego, który ma miejsce w Mińsku Mazowieckim, odbywa się corocznie od 2009 roku, organizowany przez Miejski Dom Kultury. To wydarzenie zbiera licznych miłośników sztuki i mieszkańców, którzy pragną uczcić pamięć tego wybitnego twórcy.

Wśród znanych piosenek związanych z Piotrem Skrzyneckim możemy wymienić:

• „Blagier”, słowa: Leszek Wójtowicz,
• „Nocne telefony do Piotra S.”, słowa: Leszek Długosz, muzyka: Zygmunt Konieczny,
• „Konwalie, bzy albo pet”, słowa: Jan Nowicki, muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz,
• „Piotr”, słowa: Zbigniew Preisner, muzyka: Zbigniew Preisner,
• „Piotrowi”, słowa: Wiesław Dymny,
• „Plac na Groblach”, wyk. Grzegorz Turnau,
• „Żal za Piotrem S.”, wyk. Pod Budą,
• „Kolęda dla Piotra”, słowa: Jan Nowicki, muzyka: Zbigniew Preisner.

---

Oceń: Piotr Skrzynecki

---