Paweł Artymowicz

---

Życiorys

W latach 1980-1985 Paweł Artymowicz kształcił się na kierunku astronomii na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał tytuł zawodowy magistra astronomii. Już w 1984 roku zyskał uznanie, otrzymując nagrodę drugiego stopnia w Konkursie Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Podczas lat 1984-1985 pracował jako asystent w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w latach 1985-1986 pełnił tę samą rolę w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN. W okresie od 1986 do 1990 roku był asystentem naukowym w Instytucie Teleskopu Kosmicznego (Space Telescope Science Institute, STScI) w Baltimore, gdzie jednocześnie realizował studia doktoranckie w Johns Hopkins University. W 1990 roku obronił rozprawę doktorską na temat „Fale gęstości w galaktykach”, co przyczyniło się do uzyskania stopnia naukowego doktora nauk fizycznych w dziedzinie astronomii w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN. W latach 1990-1993 pracował w Obserwatorium Licka w Santa Cruz w Kalifornii jako stypendysta NASA (Hubble Fellow). Pozytywne doświadczenia z tych lat, w 1993 roku, zaowocowały przeprowadzką do Sztokholmu, gdzie od 1993 do 1997 pełnił stanowisko asystenta naukowego oraz wykładowcy na Uniwersytecie w Sztokholmie. W 1994 roku uzyskał najwyższy stopień naukowy docenta na Wydziale Astronomii Uniwersytetu w Sztokholmie, a w 1996 roku stopień doktora habilitowanego w zakresie astronomii ze specjalnością astrofizyka. Tematem jego rozprawy habilitacyjnej były „Oddziaływania dysków astrofizycznych z układami gwiazdowymi i planetarnymi”, przygotowana na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1997 roku jest naukowcem (NFR Senior Researcher) w Sztokholmskim Obserwatorium Astronomicznym w Saltsjöbaden. Wiosną 2005 roku Artymowicz zdecydował się na przeprowadzkę do Toronto w Kanadzie, gdzie objął stanowisko profesora astronomii, astrofizyki oraz fizyki na University of Toronto. Tam, na Wydziale Nauk Fizycznych i Nauk o Środowisku oraz Wydziale Astronomii i Astrofizyki, prowadzi badania na temat ewolucji gwiazd podwójnych i układów planetarnych, dynamiki dysków astrofizycznych oraz fizyki pyłu międzygwiazdowego. Jego prace obejmują także badania dotyczące podwójnych czarnych dziur i galaktyk aktywnych, a także rozwijanie superkomputerów i popularyzację nauki obliczeniowej. Artymowicz może poszczycić się bogatym dorobkiem naukowym, będąc autorem i współautorem licznych prac (w roku 2015 miał 88 publikacji oraz ponad 4000 cytatów). Jego wskaźniki cytowania to: h=31 oraz i10=43 według Google Scholar. Zajmuje się także astrofizyką, astronomią, astrofizyką teoretyczną, dynamiką dysków astrofizycznych i układami planetarnymi, a także aerodynamiką i aeronautyką. W trakcie swojej kariery Artymowicz prowadził badania w renomowanych instytucjach, takich jak Max-Planck-Institut Jena (Niemcy), Service d’Astrophysique w Saclay (Francja), Uniwersytet Hawajski (USA), Université de Grenoble (Francja), Instytut Teleskopu Kosmicznego w Baltimore (USA), Princeton University (USA), Kavli Institute for Theoretical Physics (USA) oraz Uniwersytet Kalifornijski w Santa Cruz (USA). W latach 2000-2004 był zapraszany do nominowania kandydatów do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i chemii. Członek Polskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz Międzynarodowej Unii Astronomicznej (dział F: Układy Planetarne i Astrobiologia, komisja 53 Układy Pozasłoneczne) i American Astronomical Society, Artymowicz współorganizował ponad 9 międzynarodowych konferencji oraz wygłosił ponad 25 referatów na rzecz astronomii.

Badania katastrofy smoleńskiej

Paweł Artymowicz prowadzi badania nad katastrofą smoleńską, koncentrując się na polskim samolocie Tu-154. Jest on jednym z kluczowych krytyków ocen oraz analiz przedstawianych przez Wiesława Biniendę, doktora z University of Akron, a także innych specjalistów, które dotyczą przyczyn wypadku. Wykorzystując skomplikowane obliczenia aerodynamiczne, doszedł do wyników zbliżonych do tych opublikowanych w raportach Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK) oraz Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (KBWLLP).

Artymowicz przedstawił swoje obliczenia i wizualizacje dotyczące ostatnich pięciu sekund lotu Tu-154M nr boczny 101 na swoim blogu, a także w prasie i w programach telewizyjnych. Jego zainteresowanie katastrofą przyciągnęło uwagę Grzegorza Szuladzińskiego, polskiego inżyniera zamieszkującego Australię, w 2011 roku. W czerwcu 2012 roku, podczas konferencji naukowej „Mechanika w Lotnictwie” w Kazimierzu Dolnym, wygłosił referat na temat obliczeń aerodynamicznych związanych z tym tragicznym wypadkiem.

14 czerwca tego samego roku zorganizowano nadzwyczajne posiedzenie Zespołu Parlamentarnego, mającego na celu zbadanie przyczyn katastrofy, gdzie Pawłowi Artymowiczowi i Wiesławowi Biniendzie dano możliwość wymiany poglądów na temat swoich badań. Niestety, do rzeczywistej dyskusji nie doszło, gdyż Artymowicz wziął udział w umówionej rozmowie z przedstawicielami Naczelnej Prokuratury Wojskowej (NPW), gdzie przekazywał wyniki swoich badań. Obie strony wydały oświadczenia w tej sprawie, wyjaśniając, że to Artymowicz skontaktował się z prokuratorami, co uznał on za obraźliwe, krytykując Zespół jako „de facto polityczny klub dyskusyjny”. W swoim oświadczeniu Zespół stwierdził, że Artymowicz znów uchylił się od bezpośredniej konfrontacji z profesorem Biniendą, czyniąc jednocześnie zarzuty o pomówienia i insynuacje wobec członków zespołu.

W kwietniu 2013 roku, Artymowicz opublikował analizę dźwięku z kokpitu (zapisu CVR) w kontekście obrazu terenu katastrofy oraz szczątków maszyny, ujawniając, jakie kępy drzew i pojedyncze drzewa, w tym kluczowa brzoza, zostały przecięte przez nisko lecący samolot. To badanie podważa niektóre oficjalne interpretacje dotyczące dźwięków nagranych przed katastrofą. W październiku 2013 roku, napisał list otwarty do profesora Biniendy, w którym ponowił prośbę o publikację pełnego zbioru danych wykorzystywanych w symulacjach Biniendy. Podkreślił, że brak tych danych uniemożliwia ich powtórzenie oraz weryfikację.

W kolejnych wywiadach, Artymowicz krytykował prace innych badaczy, w tym profesora Cieszewskiego, sugerując, że osoby powiązane z Zespołem Macierewicza nie wniosły istotnych informacji do sprawy przez okres trzech lat. Wspierał się również wynikami swojego zespołu na różnych konferencjach, takich jak PTMTS „Mechanics in Aviation XVI” w 2014 roku.

Prace Pawła Artymowicza doprowadziły do podejmowania wiele dyskusji na temat niewłaściwych interpretacji ścieżki dźwiękowej oraz tego, co mogło się wydarzyć w momencie tragicznego wypadku. W 2016 roku wyjaśniał, dlaczego dowódca PLF 101 downgradował swoją wysokość lotu, co doprowadziło do zrozumienia kluczowych komunikatów kontrolerów lotu.

Wśród licznych fatalnych okoliczności, które Artymowicz zidentyfikował, znalazły się niewłaściwie zrozumiane polecenia pomocnicze wydane przez rosyjskich kontrolerów, które przyczyniły się do tego, że załoga samolotu mogła źle interpretować kluczowe instrukcje. Uczestniczył także w dyskusjach dotyczących manipulacji faktami, które współczesna komisja pod przewodnictwem Macierewicza starała się wprowadzać do opinii publicznej.

W miarę upływu czasu, Artymowicz angażował się w wiele publicznych debat i posiedzeń, w tym na zebraniu Platformy Obywatelskiej, gdzie m.in. kwestionował hipotezy o wybuchu, które zostały przedstawione przez podkomisję Macierewicza. W jego przekonaniu, zebrane dowody nie potwierdzają tezy o wybuchu, a teoria ta nie ma podstaw w rzetelnych badaniach.

W dniu osmej rocznicy katastrofy, Artymowicz uczestniczył w programie telewizyjnym, gdzie ponownie obalił teorie sugerujące, że wszystkie ofiary zginęły wskutek wybuchu, szczycąc się badaniami, które jego zdaniem rozwiewają wszelkie wątpliwości. Argumenty przedstawiane przez Artymowicza wykazały, że trajektorie oraz skutki Katastrofy nie korespondują z tezami podkomisji.

Ostatnie wydarzenia związane z działalnością podkomisji Macierewicza skłoniły Artymowicza do udzielenia wywiadu, w którym skrytykował niekompetencję jej członków oraz wezwał do publikacji wyników zachodnich ekspertyz. Jego apel woła o przywrócenie obiektywizmu niezbędnego do wyjaśnienia tragedii, która do dziś wstrząsa Polską. W 2024 roku po rozwiązaniu podkomisji, Artymowicz po raz kolejny zaapelował o prawdę i transparentność w odniesieniu do katastrofy.

Artymowicz uczestniczył 9 kwietnia 2018 roku w posiedzeniu zespołu parlamentarnego Platformy Obywatelskiej Marcina Kierwińskiego, gdzie ponownie ocenił obiegające w mediach tezy o katastrofie, zaprzeczając wielu nieprawdziwym interpretacjom. Jego zaangażowanie oraz nieustająca chęć dotarcia do prawdy, przyczyniły się do willi, w której badania są szczegółowo przedstawiane, a wnioski podejmowane są na podstawie rzetelnych, naukowych materiałów.

Życie osobiste

Pawel Artymowicz jest synem Mikołaja Artymowicza. W jego życiu osobistym kluczową rolę odgrywa żona, Dorota Monika Artymowicz, która jest doktorem inżynierii materiałowej. Para ma dwoje dzieci: córkę Annę oraz syna Adama.

Warto również wspomnieć o bracie Pawła, Andrzeju Artymowiczu, który jest uznawanym filmowcem oraz fotografikiem. Uzyskał tytuł doktora sztuk muzycznych w zakresie reżyserii dźwięku. Andrzej jest absolwentem Wydziału Reżyserii Dźwięku oraz aktywnym członkiem Katedry Reżyserii Dźwięku Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

Wybrane publikacje

Paweł Artymowicz jest cenionym specjalistą w dziedzinie astrofizyki, autorem podręcznika „Astrofizyka układów planetarnych”, który został wydany przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w 1995 roku (ISBN 83-01-11664-1). W sumie ma na swoim koncie ponad 85 publikacji w renomowanych czasopismach naukowych, a poniżej przedstawiamy wybrane z nich:

• Artymowicz, P., 1983, The role of accretion in binary star formation, Acta Astron., 33, 233,
• Artymowicz, P., 1984, Toponium properties in the Coulomb-linear potential, Acta Phys. Pol., B16, 361,
• Artymowicz, P., 1987, Self-regulating protoplanet growth, Icarus, 70, 303,
• Artymowicz, P., Burrows, C., Paresce, F., 1989, The structure of the Beta Pictoris circumstellar disk from combined IRAS and coronagraphic observations, ApJ, 337, 494-513,
• Artymowicz, P., Clarke, C. J., Lubow, S. H., and Pringle, J. E., 1991, The effect of an external disk on the orbital elements of a central binary, ApJ, 370, L35-L39,
• Artymowicz, P., 1993, Disk-Satellite Interaction via Density Waves and the Eccentricity Evolution of Bodies Embedded in Disks, ApJ, 419, 166-180,
• Artymowicz, P., and Lubow, S. H., 1994, Dynamics of binary–disk interaction: I. Resonances and disk gap sizes, ApJ, 421, 651-667,
• Artymowicz, P., 1995, Astrofizyka układów planetarnych, PWN (podręcznik, 560 stron),
• Artymowicz, P., and Lubow, S. H., 1996, Mass Flow through Gaps in Circumbinary Disks, ApJ Lett, 467, L67-L71,
• Artymowicz, P., 1997, Beta Pictoris: an Early Solar System? Ann.Rev. Earth Planet. Sci., 25, 175-219,
• Takeuchi, T., Artymowicz, P., 2001, Dust migration and morphology in the gas disks of transitional Vega-type systems, ApJ, 557, 990,
• Artymowicz, P., 2000, Beta Pictoris and Other Solar Systems, Space Sci. Reviews, v. 92, 69-86,
• Liseau, R., Brandeker, A., Fridlund, M., Olofsson, G., Takeuchi, T., Artymowicz, P. 2003, The 1.2 mm image of the beta Pictoris disk, A&A, 402, 183-187,
• Edgar R., and Artymowicz, P. 2004, Pumping of a planetesimal disc by a rapidly migrating planet, ApJ, 354, 769-772,
• De Val Borro M., Edgar, R. G., Artymowicz, P., Ciecielag, P., et al. 2006, A comparative study of disk-planet interaction, MNRAS, 370, 529-558,
• Papaloizou, J. C. B.; Nelson, R. P.; Kley, W.; Masset, F. S.; Artymowicz, P., 2007, Disk-Planet Interactions During Planet Formation, in Protostars and Planets V, 655-668,
• Grigorieva A., Artymowicz, P., and Thebault, P. 2007, Collisional Dust Avalanches in Debris Disks, A&A, 461, 537-549,
• de Val-Borro, M.; Artymowicz, P.; D’Angelo, G.; Peplinski, A., 2007, Vortex generation in protoplanetary disks, Astron. Astroph., 471, 1043-1055,
• Peplinski, A., and Artymowicz, P., Mellema, G., 2008, Numerical simulations of type III planetary migration, MNRAS, 386, 164-178,
• Ahmic, M., Croll, B., Artymowicz, P., 2009, Dust Distribution in the β Pictoris Circumstellar Disks, ApJ, 705, 529-542,
• Wahhaj, Z., Liu, M., i in. w tym P. Artymowicz, 2011, The Gemini NICI Planet-finding Campaign: Discovery of a Substellar L Dwarf Companion to the Nearby Young M Dwarf CD-35 2722, ApJ, 729, id 139, 13 pp.,
• Fung, J., Artymowicz, P., 2014, Irradiation Instability at the Inner Edges of Accretion Disks, ApJ, 790, id 78, 11 pp.,
• Fung, J., Artymowicz, P., 2015, The 3D Flow Field Around an Embedded Planet, ApJ, 811, id 101, 16 pp.

---

Oceń: Paweł Artymowicz

---