Marian Baraniecki

---

Życiorys

Marian Baraniecki, urodzony jako syn Grzegorza Stanisława Baranieckiego oraz Marii, córki generała Michała Pełczyńskiego, był wybitnym polskim matematykiem. W latach 1865-1869 kształcił się w Szkole Głównej Warszawskiej, gdzie uzyskał tytuł magistra nauk fizyko-matematycznych. Następnie, w 1871 roku, na Uniwersytecie Lipskim złożył rozprawę, uzyskując stopień doktora filozofii na temat Über gegen einander permutable Substitutionen. W 1874 roku osiągnął kolejny istotny sukces, zdobywając stopień magistra czystej matematyki na Cesarskim Uniwersytecie Moskiewskim, składając pracę pt. О гипергеометрических функциях (O gipiergieometriczeskich funkcijach).

Od 1875 roku pełnił funkcję nauczyciela nadetatowego w II Gimnazjum Męskim w Warszawie. W dniu 26 marca 1876 roku Rada Wydziału Fizyko-Matematycznego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego przyznała mu veniam legendi z zakresu matematyki. Do 1885 roku był prywatnym docentem na Uniwersytecie Warszawskim. W tym samym roku objął katedrę matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, zastępując prof. Franciszka Mertensa, i pozostał tam przez dekadę.

Niestety, jego życie zakończyło się po ciężkiej chorobie w zaledwie 46 roku życia. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w grobowcu rodzin Baranieckich i Smoluchowskich (kwatera D, płd.). Życie osobiste Mariana Baranieckiego również zasługuje na uwagę. W 1880 roku ożenił się z Zofią, Brygidą Pfanhauser, z którą miał trójkę dzieci: syna Jerzego, który zmarł w dzieciństwie (1884-1886), oraz dwie córki, Zofię (1881-1959) i Marię Jadwigę (1886-1964). Zofia wyszła za Mariana Smoluchowskiego, podczas gdy Maria Jadwiga poślubiła prawnika Tadeusza Zakrzewskiego.

Dorobek

Marian Baraniecki był postacią o znaczącym dorobku, koncentrującym się na nauczaniu i popularyzacji matematyki, a także na organizacji działań naukowych. Kluczowym krokiem w jego karierze było zaangażowanie się w inicjatywę stworzenia „Biblioteki matematyczno-fizycznej”.

Wśród jego osiągnięć należy wymienić szereg podręczników, które dostarczały nowoczesnych rozwiązań w nauczaniu matematyki, a były to:

• Teorya wyznaczników, Towarzystwo Naukowej Pomocy i Nauk Ścisłych, Paryż 1879,
• Arytmetyka, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1884,
• Początkowy wykład syntetyczny własności przecięć stożkowych, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1885,
• Podręcznik algebry dla uczniów klas wyższych gimnazjów i szkół realnych w Galicji, Kraków, 1893.

Jego podręczniki były znane z staranności i przemyślanego użycia terminologii, charakteryzując się niemal współczesnym stylem matematycznym. Ponadto Baraniecki wprowadził do polskiego języka terminologię taką jak „liczby zespolone” oraz „przybliżenie z nadmiarem”, co świadczy o jego innowacyjności.

W przekroju swojej kariery naukowej działał również jako promotor prac doktorskich, wspierając młodych naukowców, w tym Stanisława Kępińskiego (1891) oraz Stanisława Żurakowskiego (1886).

Literatura uzupełniająca

W pracy Aleksandra Birkenmajera, zawartej w Polskim Słowniku Biograficznym, można znaleźć cenne informacje na temat Mariana Baranieckiego. W tomie 1, opublikowanym w Krakowie przez Polską Akademię Umiejętności, w Składzie Głównym Księgarni Gebethnera i Wolffa, w roku 1935, na stronie 272 znajduje się istotny wpis dotyczący tej postaci.

Reprint tego dzieła wydano w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich w Krakowie, w roku 1989. Książka ta nosi numer ISBN 83-04-03484-0.

---

Oceń: Marian Baraniecki

---