Jan Tyszkiewicz (historyk)

---

Życiorys

Jan Tyszkiewicz to wybitny historyk, którego kariera naukowa przepełniona jest sukcesami oraz zasługami na rzecz polskiej historii i kultury. Ukończył magisterium z historii na Uniwersytecie Warszawskim w 1961 roku, a po nim zdobył absolutorium z archeologii w 1965 roku. W późniejszych latach, w tej samej uczelni, obronił doktorat w 1971 roku oraz habilitację w 1979 roku.

W roku 1992 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a trzy lata później profesora zwyczajnego.

W latach 1972-1975 pełnił rolę sekretarza naukowego w Instytucie Historycznym na Uniwersytecie Warszawskim. Był aktywnym członkiem wielu instytucji naukowych oraz redakcyjnych, m.in.:

• Komisji Geografii Historycznej Polskiej Akademii Nauk od 1973,
• Redakcji rocznika Ziemia w latach 1979-1987,
• Komitetu Głównego Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej od 1984 do 2008,
• Komisji Ekologii Człowieka PAN w latach 1988-1995,
• Komisji Numizmatycznej PAN od 1989 do 2001,
• Zespołu Historycznego przy Ośrodku Kultury Turystyki Górskiej PTTK w Pieninach od 1991,
• Rady Naukowej przy Roczniku Tatarów Polskich od 1993,
• Komisji Orientalistycznej PAN w latach 1999-2011,
• Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów, w której działał od 1998 roku.

Jan Tyszkiewicz był również członkiem Senatu Akademii Humanistycznej w Pułtusku oraz członkiem Rady Naukowej Wydziału Historycznego. W latach 2000-2018 sprawował funkcję prezesa Zarządu Fundacji im. Aleksandra Gieysztora. W 2005 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za swoje znakomite osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej.

Jego rodzice, Stanisław Tyszkiewicz (1904–1982) oraz Janina ze Stankiewiczów (1901–1982), również mieli istotny wkład w rozwój polskiej nauki; ojciec był leśnikiem i profesorem nadzwyczajnym, zaś matka botaniką z tytułem doktora filozofii. Jan Tyszkiewicz jest mężem Ewy Pauliny Widy-Tyszkiewicz, lekarza i doktora habilitowanego, z którą ma dwóch synów.

Zainteresowania naukowe

Jan Tyszkiewicz koncentruje się na różnorodnych aspektach historii, ze szczególnym uwzględnieniem średniowiecznych Słowian oraz koczowników w Europie w tym okresie.

W jego badaniach znalazły się także nauki pomocnicze historii, w tym:

• geografia historyczna, szczególnie historia środowiskowa,
• demografia historyczna,
• chronologia,
• historia wojskowa średniowiecza.

Najważniejsze publikacje

Jan Tyszkiewicz, utytułowany historyk, jest autorem wielu niezwykle wartościowych publikacji, które znacząco przyczyniły się do rozwoju wiedzy historycznej. Poniżej przedstawiamy zestawienie jego najważniejszych prac:

• Jady bojowe Słowian Zachodnich we wczesnym średniowieczu (w) Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, Tom 9, Numer 1 (1961) s. 3–22,
• Z badań nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem górnego dorzecza Odry: Lupiglaa i Golensizi tzw. geografa Bawarskiego (w) Studia z Dziejów Osadnictwa, red. A. Płachcińska, Tom 1, Warszawa 1963, s. 7–72, 2 mapy,
• O schyłkowym pogaństwie na ziemiach polskich (w) Kwartalnik Historyczny, Tom 73, 1966, Numer 4, s. 549–562,
• Krzyżacy, K. Mórawski, J. Tyszkiewicz, Warszawa 1970, s. 311; wyd. 2 popr., Warszawa 1973, s. 368., wyd. 3 popr., Warszawa 1980, s. 294,
• Mazowsze północno-wschodnie we wczesnym średniowieczu. Historia pogranicza nad górną Narwią do połowy XIII w., Warszawa 1974, s. 235, 7 map, 18 ii,
• Środowisko naturalne i antroporegiony dorzecza Narwi przed 1000 lat, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 190, 9 map,
• Terytorium Jaćwieży w starszej historiografii, Prace Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, t. 1, 1975, s. 99–207, 7 map,
• Człowiek w środowisku geograficznym Polski średniowiecznej. Związki i uwarunkowania przyrodniczo-kulturowe, Warszawa 1981, s. 315,
• Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1983, s. 289, il., ISBN 83-01-04267-2,
• Legend o i podania polskie, M. Orłoń, J. Tyszkiewicz, Warszawa 1986, s. 191; wyd. 2, Warszawa 1990, s. 191,
• Tatarzy na Litwie i w Polsce. Studia z dziejów XIII-XVIII w., Warszawa 1989, ISBN 83-01-08894-X,
• Ostatnia wojna z Zakonem Krzyżackim: 1519-1521, Warszawa 1991, ISBN 83-01-10080-X,
• Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1-2, J. Tyszkiewicz – współred. i autor ok. 1200 haseł do 1492 r., Warszawa 1994–1995,
• Z dziejów średniowiecznej Europy Środkowowschodniej Zbiór studiów, pod red. J. Tyszkiewicza, „Fasciculi Historici Novi”, t. 2, 1998 i t. 6, 2007,
• Zjazd gnieźnieński w 1000 roku: utworzenie Kościoła i zapowiedź Królestwa Polskiego, Warszawa 2000, ISBN 83-7059-483-2,
• Z historii Tatarów polskich 1794–1944, Zbiór szkiców z aneksami źródłowymi, Pułtusk 1998, s. 176, 21 ii; wyd. 2 poszerz., Pułtusk 2002, s. 220, 34 ii, ISBN 83-88067-81-8,
• Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór szkiców, s. 210, 11 map, Warszawa 2003, ISBN 83-7181-287-6,
• Mazowsze jako kraina historyczna (w) Przyroda Mazowsza i jej antropogeniczne przekształcenia, red. A. Richling, Pułtusk 2003, s. 9–25, ISBN 83-88067-59-1,
• Egzekucja ludności cywilnej w Wawrze 27 grudnia 1939, Warszawa 2004, ISBN 83-921690-1-8, II wyd., Warszawa 2009, s. 150,
• Tradycje i współczesność. Księga pamiątkowa Instytutu Historycznego UW 1930-2005, red. J. Tyszkiewicz, Warszawa 2005, s. 800, 52 ii, ISBN 83-7181-365-1,
• Dawne rybołówstwo w Pieninach, Szczawnica 2005, s. 91, fot. i ii,
• Słownik historyczny Europy Środkowo-Wschodniej, tom 1, Kraje grupy wyszehradzkiej, red. naczelny: J. Tyszkiewicz, i autor ok. 400 haseł, Warszawa 2006, s. 345, mapy, ii,
• Tatarzy w Polsce i Europie. Fragmenty dziejów, Pułtusk 2008, s. 264,
• Brunon z Querfurtu w Polsce i krajach sąsiednich. W tysiąclecie śmierci, Pułtusk 2009, s. 224, aneksy źródłowe,
• Dawna Rosja i Rosjanie we współczesnych badaniach polskich, J. Tyszkiewicz, K. Łukawski (red. nauk.), Pułtusk 2012, s. 165, ISBN 978-83-7549-153-1,
• Geografia historyczna: zarys problematyki, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2014, s. 356, ISBN 978-83-7181-810-3.

---

Oceń: Jan Tyszkiewicz (historyk)

---