Maria Anto

---

Życiorys

Maria Anto to postać wybitna w polskim świecie sztuki, córka Tadeusza Czarneckiego oraz Józefiny Nelly Egiersdorff. Jej matka była jedną z pierwszych studentek na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, uczęszczając tam w latach 1918-1922. Co ciekawe, według informacji z Muzeum Powstania Warszawskiego, jej ojciec oraz krewni brali aktywny udział w powstaniu warszawskim. Maria była matką Krystyny Antoszkiewicz, Zuzanny Janin, Edwarda Antoszkiewicza oraz Stanisława Cieślaka.

Artystka ukończyła studia na Wydziale Malarstwa w ASP w Warszawie w roku 1960. Brała udział w wielu prestiżowych wydarzeniach, w tym w Biennale w São Paulo w 1963 roku. Jej prace były wystawiane na ponad 70 indywidualnych wystawach oraz wielu zbiorowych, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Otrzymała liczne nagrody oraz wyróżnienia za swoją twórczość. Wiele z jej dzieł znajduje się w renomowanych kolekcjach, takich jak Muzeum Narodowe w Warszawie, Galeria Zachęta, Muzeum Karlsruhe, Muzeum Sztuki Współczesnej w Sztokholmie oraz w wielu kolekcjach prywatnych.

Zgodnie z publikacją Michała Jachuły, który był kuratorem jej retrospektywy, oraz opowieściami jej córki, Maria Anto tworzyła dzieła o silnym ładunku emocjonalnym, balansujące na granicy surrealizmu oraz fantastyki. W latach 70. była związana z włoską galerią Cortina w Mediolanie i utrzymywała bliskie relacje z wieloma artystami, w tym z Dino Buzzatim oraz Maxem Ernstem. Michał Walicki napisał esej do jej katalogu wystawy indywidualnej w Galerii Zachęta w roku 1966.

Krytycy twierdzili, że jej styl artystyczny jest porównywalny z twórczością Fridy Kahlo, Yves’a Tanguy, Maxa Ernsta, Giorgia de Chirico oraz Henriego Rousseau, zaznaczając przy tym, że stworzyła ona całkowicie indywidualny i niepowtarzalny język artystyczny. W jej obrazach rysują się lęki oraz traumy z dzieciństwa, związane z doświadczeniem okupacji Warszawy, utratą bliskich oraz ocaleń z transportu do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Artystka odegrała ważną rolę w organizacji życia artystycznego w Polsce w stanie wojennym.

W latach 1982-1986, w czasie bojkotu instytucji oficjalnych, Maria organizowała wystawy oraz spotkania w swoim domu i pracowni, współtworząc Solidarność Artystów. Mieszkała na Żoliborzu w Warszawie, gdzie zmarła 10 kwietnia 2007 roku, a jej ciała spoczęło na Powązkach w rodzinnym grobie Czarneckich (kwatera 57-1-26).

Na przełomie 2017 i 2018 roku w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie miała miejsce pośmiertna wystawa retrospektywna jej prac, która przyciągnęła uwagę szerokiej publiczności i przypomniała o jej ogromnym wkładzie w sztukę polską.

Nagroda Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven

W roku 2018 powstała nowa inicjatywa w środowisku artystycznym, za którą stoi Zuzanna Janin oraz Fundacja Miejsce Sztuki. Ustanowiono wtedy Nagrodę Sztuki im. Marii Anto i Elsy von Freytag-Loringhoven, której celem jest wspieranie artystek działających w obszarze sztuki wizualnej.

W jej ramach wyróżniane są prace w trzech odrębnych kategoriach:

• nagroda dla młodej artystki,
• nagroda za dorobek i postawę artystyczną dla artystki polskiej,
• nagroda za dorobek i postawę artystyczną dla artystki zagranicznej.

W początkowych edycjach nagrody, wyłącznym adresatami były kobiety-artystki. W 2018 roku wyróżnienia te otrzymały: Adelina Cimochowicz, Katarzyna Górna oraz Carolee Schneemann. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 15 grudnia 2018 roku w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, co miało szczególne znaczenie jako symboliczna data, kiedy to przypadają urodziny Marii Anto oraz rocznica śmierci Elsy von Freytag-Loringhoven.

W kolejnej edycji, w 2019 roku, nagrody zdobyły: Katarzyna Kukuła, Teresa Gierzyńska oraz Phyllida Barlow. Uroczystość miała miejsce 15 grudnia 2019 roku w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, kontynuując tym samym tradycję wręczenia nagród w tak znaczące dni dla środowiska artystycznego.

---

Oceń: Maria Anto

---