Ludwik Gardowski

Kultura i sztuka

Ludwik Gardowski, urodzony 23 sierpnia 1890 roku w Warszawie, a zmarły 29 października 1965 roku w Krakowie, to postać, która znacząco wpłynęła na rozwój polskiej sztuki graficznej oraz pedagogiki artystycznej. Był nie tylko utalentowanym grafikiem, ale także nauczycielem, co nadało jego pracy ogromną wartość zarówno w praktyce artystycznej, jak i w kształceniu przyszłych pokoleń artystów.

Gardowski był jednym z kluczowych pionierów kierunku narodowego w typografii, współtworząc istotne elementy tego ruchu. W okresie międzywojennym aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, będąc współzałożycielem awangardowej grupy artystycznej grafików „Ryt”. To przedsięwzięcie miało na celu promowanie nowoczesnych idei w sztuce oraz integrację różnych form wyrazu artystycznego.

Jego kariera edukacyjna obejmowała rolę wykładowcy w warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, a później także funkcję profesora w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Dzięki temu miał możliwość przekazywania swojej wiedzy i pasji następnym pokoleniom, co miało trwały wpływ na polską sztukę graficzną.

Życiorys

Ludwik Gardowski urodził się 23 sierpnia 1890 roku w Warszawie, w rodzinie Wacława i Julii ze Szramów. Swoje artystyczne kształcenie rozpoczął w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie miał okazję uczyć się pod kierunkiem Edwarda Trojanowskiego w latach 1908–1911. Następnie zdecydował się na wyjazd do Francji, gdzie w latach 1911–1914 wchodził w krąg paryskiej awangardy plastycznej i kontynuował naukę z zakresu malarstwa oraz grafiki.

Po powrocie do Warszawy w roku 1914, Gardowski zainaugurował swoją działalność wystawienniczą. W latach 1916–1917 był jednym z założycieli Polskiego Klubu Artystycznego. W 1920 roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, co miało wpływ na jego dalsze twórcze losy.

Choć swoją karierę zaczynał jako malarz, z biegiem czasu jego głównym obszarem działalności stała się grafika warsztatowa i użytkowa, w szczególności liternictwo. W latach 1921–1923 sprawował funkcję kierownika artystycznego pisma „Grafika Polska”, które stało się platformą poszukiwań w obszarze nowoczesnej typografii, traktującej pismo jako formę kompozycji znaków. Wraz z Adamem Półtawskim podjął prace nad wzorem polskiej czcionki, której realizację Półtawski dokończył samodzielnie, podczas gdy Gardowski skupił się na ornamentyce typograficznej, znanej jako ornament Gardowskiego (1923).

Jego osiągnięcia zostały dostrzegnięte podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu w 1925 roku, gdzie otrzymał dyplom honorowy w sekcji polskiej za plakat oraz złoty medal za projekt książki.

W latach 1924-1929 Gardowski prowadził wykłady z zakresu grafiki książkowej w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, podkreślając, że książka i grafika warsztatowa są ze sobą ściśle związane. W samarbe z Władysławem Skoczylasem był jednym z założycieli Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”, działającego od 1925 do 1939 roku, którego celem było podniesienie standardów artystycznych drzeworytu.

Do stowarzyszenia przynależeli także Edmund Bartłomiejczyk, Tadeusz Kulisiewicz, Konrad Srzednicki, Mieczysław Jurgielewicz oraz Bogna Krasnodębska-Gardowska. Gardowski projektował szatę graficzną dla wielu pism, takich jak „Grafika Polska”, „Polska Gospodarcza”, „The Polish Economist” oraz „Ster”, a także współpracował przy tworzeniu plakatów, między innymi związanych z Targami Polskiej Sztuki Ludowej w Rydze w 1934 roku. Dzięki jego pracy, styl art déco nabrał wyraźnego narodowego charakteru.

W obszarze jego działań znalazły się również projekty znaczków pocztowych. Od 1933 roku aktywnie uczestniczył w Kole Artystów Grafików Reklamowych (KAGR), który organizował wystawy oraz konkursy. W latach 1929–1939 prowadził wykłady na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, zdobywając uznanie w dziedzinie grafiki warsztatowej.

Jego prace, takie jak „Głowa dziewczyny” i „Ananke”, zostały docenione przez krytyków sztuki, a na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu w 1937 roku zdobył srebrny medal za drzeworyty, w tym „Głowę z fajką” oraz „Okno z doniczką” (1933). W tym samym czasie wygrał konkurs na projekt buławy Marszałka Senatu (1929) oraz był współautorem Sali Kawalerii na Wawelu (1938). Gardowski był również odpowiedzialny za kształt liter napisu na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie (1925).

W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie. W trakcie Powstania Warszawskiego był członkiem grupy plastyków w Wydziale Propagandy BIP Komendy Głównej AK, gdzie pełnił rolę kierownika artystycznego pisma „Barykada Powiśla”. Po wojnie osiedlił się na stałe w Krakowie, podejmując wykłady na Akademii Sztuk Pięknych w latach 1945–1962.

W 1950 roku, po połączeniu ASP i PWSSP, objął nowo utworzoną Katedrę Grafiki Książkowej, a od 1952 Katedrę Drzeworytu, którą prowadził aż do przejścia na emeryturę w 1962 roku. W jego pracowni kształciło się wielu znanych grafików. Również w 1952 roku otrzymał tytuł profesora krakowskiej ASP, a w latach 1952–1956 pełnił funkcję dziekana Wydziału Grafiki. Po reorganizacji był kierownikiem Studium Grafiki w latach 1956–1961, koncentrując się głównie na pracy pedagogicznej, ale wciąż pozostawał aktywny jako grafik użytkowy. Był kierownikiem artystycznym takich czasopism jak „Przegląd Artystyczny” oraz „Twórczość” i zaprojektował znak Instytutu Fryderyka Chopina oraz opracował graficznie „Dzieła wszystkie Chopina” (1949–1961).

Zmarł 29 października 1965 roku w Krakowie, a jego wyrazisty wpływ na polską grafikę pozostanie niezatarte. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXX-18-10).

Przypisy

  1. A. Toborowicz: Grafika ASP Kraków. Kraków: ASP, 2013, s. 44. ISBN 978-83-64448-19-5.
  2. red. M. Sitkowska: Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1964. Warszawa: ASP w Warszawie, 2012, s. 454–461. ISBN 978-83-61558-91-0.
  3. red. M. Sitkowska: Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1964. Warszawa: ASP w Warszawie, 2012, s. 434. ISBN 978-83-61558-91-0.
  4. M. Frankowska, A. Frankowska. W poszukiwaniu narodowego stylu w typografii – Ludwik Gardowski 1890–1965. „2+3D”. nr. 24 (III/2007). s. 23.
  5. M. Frankowska, A. Frankowska. W poszukiwaniu narodowego stylu w typografii – Ludwik Gardowski 1890–1965. „2+3D”. nr. 24 (III/2007). s. 22.
  6. M. Frankowska, A. Frankowska. W poszukiwaniu narodowego stylu w typografii – Ludwik Gardowski 1890–1965. „2+3D”. nr. 24 (III/2007). s. 19.
  7. F. Bunsch. Dzieje nauczania grafiki w ASP w Krakowie 1939–1969. „Zeszyty Naukowe ASP w Krakowie”. nr 8, s. 16, 19, 20, 23–26, 1972.
  8. M. Grońska: Nowoczesny drzeworyt polski. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1971, s. 117.
  9. M. Grońska: Nowoczesny drzeworyt polski. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1971, s. 92.
  10. M. Grońska: Nowoczesny drzeworyt polski. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1971, s. 94–95, 101, 117–118, 133–134, 149, 171, 201, 410, 425.
  11. J. Więckowska-Lazar: Grafika ASP w Krakowie. W: 175 lat nauczania malarstwa, rzeźby i grafiki w Krakowskiej ASP. Kraków: Oficyna Artystów „Sztuka”, 1994, s. 143, 150, 155–156, 395. ISBN 83-901350-0-0.
  12. J. Chrzanowska-Pieńkos, A. Pieńkos: Leksykon sztuki polskiej XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2001, s. 178–179. ISBN 83-86600-48-9.
  13. K. Piwocki: Historia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1964. Wrocław-Warszawa-Kraków: ASP Warszawa, 1965, s. 148. ISBN 83-02-09364-5.
  14. Z. Baranowicz: Polska awangarda artystyczna 1918–1939. Warszawa: WAiF, s. 1979. ISBN 83-221-0074-4.
  15. A. Szewczyk: Bibliofile vs. groszowcy. Projektanci książek z kręgu warszawskiej Akademii. W: red. M. Sitkowska: Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1964. Warszawa: ASP w Warszawie, 2012, s. 297. ISBN 978-83-61558-91-0.
  16. F. Bunsch. Prof. Ludwik Gardowski. „Życie literackie”. nr 8, s. 12, 1966.
  17. F. Bunsch. Prof. Ludwik Gardowski – Wspomnienie w 40 rocznicę śmierci. „Wiadomości ASP”. nr 33/2005. s. 18.
  18. A. Ryszkiewicz: Grafika Polska. W: red. A. Wojciechowski: Polskie życie artystyczne w latach 1915–1939. Wrocław: Ossolineum, 1974. Brak numerów stron w książce
  19. a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 81. [dostęp 18.07.2021 r.]

Oceń: Ludwik Gardowski

★★★★★
Średnia ocena:4.64 Liczba ocen:25