Krzysztof Andrzej Jeżewski

---

Życiorys

Krzysztof Andrzej Jeżewski, to postać o niezwykle bogatym dorobku literackim i artystycznym, urodził się jako syn Janusza oraz Zofii z Czartkowskich. Po ukończeniu studiów z zakresu romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim, kontynuował edukację w dziedzinie polonistyki w prestiżowej Sorbonie. W 1970 roku podjął decyzję o osiedleniu się we Francji, gdzie rozwijał swoją twórczość i zyskał uznanie.

Pisze i tłumaczy, a jego twórczość obejmuje aż trzynaście tomów poezji oraz pięćdziesiąt tomów przekładów, w których przybliża francuskim czytelnikom dzieła wybitnych polskich pisarzy i poetów. Wśród jego ważniejszych publikacji można wyróżnić pionierską „Kronikę poetycką życia J. Piłsudskiego w blasku legendy” (Paryż, 1988), antologię XX wieku pt. „Le pire est certain” (2009), a także monumentalne francuskie wydanie „Vade-mecum” Norwida (2004) oraz esej „Cyprian Norwid a myśl i poetyka Kraju Środka” z 2011 roku. Pracował nad rozszerzonymi wydaniami biografii Fryderyka Chopina oraz Ludwiga van Beethovena autorstwa swojego dziadka, Adama Czartkowskiego.

Oprócz polsko-francuskich przekładów, Jeżewski tłumaczył również wielu uznanych poetów z różnych tradycji literackich, w tym Laforgue’a, Segalena, Char’a, Michauxa, a także hiszpańsko-amerykańskich takich jak Gorostiza, Paz oraz Borges, oraz Kathleen Raine i Angelusa Silesiusa. Jego własne wiersze zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym francuski, angielski, niemiecki, rosyjski, chiński, hebrajski i korsykański.

W 2012 roku, po wielu latach twórczości, wydał trójjęzyczny album CD „Podwójny płomień – Chopin & Norwid”, na którym jako recytator oraz komentator poezji Norwida wystąpił obok Michaela Lonsdale’a i Paula Marka Elliotta oraz trzech laureatów Konkursu Chopina: Tatiany Shebanovej, Kevina Kennera i Lukasa Geniusasa.

Jego działalność nie ogranicza się jednak tylko do literatury. Krzysztof A. Jeżewski jest aktywnym członkiem wielu instytucji, w tym SPP, PEN-Clubu oraz Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Należy też do Związku Tłumaczy Literackich Francji (ATLF) oraz organizacji POLART. Jako uznany twórca, został uhonorowany licznymi nagrodami, w tym nagrodą ZAiKS-u, Polskiego PEN-Clubu oraz Instytutu Literackiego w Paryżu. Od 2003 roku piastuje stanowisko prezesa paryskiego Towarzystwa Przyjaciół Norwida „Les Amis de C.K. Norwid”.

W 2011 roku otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za swoje wybitne zasługi w promowaniu polskiej kultury we Francji. W kolejnych latach jego praca została dostrzeżona poprzez przyznanie Medalu Fundacji Norwidowskiej (2013), Nagrody im. Witolda Hulewicza (2019) oraz Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida (2021).

Poezja Krzysztofa Andrzeja Jeżewskiego charakteryzuje się silnymi tendencjami mistycznymi oraz metafizycznymi. Używa języka cechującego się krystaliczną czystością i precyzją, co nadaje jego twórczości wizjonerski i niezwykle poszukujący charakter w kontekście współczesności. Jak zauważył profesor Krzysztof Dybciak w przeszłości: „Sytuując Krzysztofa Jeżewskiego w kontekście większych zjawisk duchowych, trzeba stwierdzić, że należy on do twórców przełomu stuleci dążących do przemiany kultury w dobie ponowoczesnej. Po lingwistycznych, antyestetycznych czy wręcz nihilistycznych rewolucjach XX wieku proponuje kontrrewolucję metafizycznej nadziei i piękna. Realizując to ambitne zadanie, czerpie siły z muzyki i sacrum, ogrzewając i rozświetlając współczesną lirykę intuicją, głębią duchowych przeżyć, rozżarzeniem wyobraźni.”

Wybrana twórczość

Poezje

W twórczości Krzysztofa Andrzeja Jeżewskiego można odnaleźć wiele znakomitych pozycji, które wzbogacają polską literaturę poetycką. Oto niektóre z nich:

• Kryształowy ogród/Le Jardin de cristal, wydany przez Galerie Roi Doré w Paryżu w 2018 roku,
• Music/Muzyka z Anima Poetry Press w Cissbury, 2017,
• Księga snów/Le Livre des rêves, opublikowana przez Éditions Polyglotte w Noisy-le-Grand w 2013 roku,
• Swiatłość u progu, Topos, Sopot 2012,
• Płomień i noc/ La Flamme et la nuit, Adam Marszałek, Toruń 2012,
• Druga księga snow, Miniatura, Kraków 2009,
• W zaświecie snu, Correspondance des Arts, Łódź 2009,
• Żagle niebieskie, Adam Marszałek, Toruń 2008,
• Okruchy z wysokości, w: Angelus Silesius Anielski wędrowiec, Biblioteka Telgte, Poznań 2007,
• Popiół słoneczny Nowy Swiat, Warszawa 2005,
• L’épreuve du feu ; précédé de Les vignes de l’espace : poèmes, Librairie Bleue, Troyes 2005,
• Kryształowy ogród, Oficyna Krakowska, Kraków 2000,
• Znak pojednania, „W drodze”, Poznań 1997,
• Winnice przestrzeni, Miniatura, Kraków 1995,
• Muzyka, Tikkun, Warszawa 1995,
• La musique : poèmes, Éd. L’Harmattan, Paryż 1994,
• Księga snów Miniatura, Kraków 1990,
• Próba ognia, Editions Dembinski, Paryż 1990.

Eseje i antologie

Ze względu na bogate zbiory esejów oraz antologii, autor dostarcza czytelnikom wielu refleksji na temat kultury i muzyki. Wśród jego prac znajdują się:

• Maya Noval, Birds in exile/Oiseaux en exil, L’Harmattan, Paryż 2018,
• Karol Szymanowski, Écrits sur la musique, Symétrie, Lyon 2018,
• Cyprian Norwid, L’Intarissable source, anthologie thématique, Pierre-Guillaume de Roux, Paryż 2017,
• Rzeźba muzyczna Bolesława Biegasa, w: Ciechanowskie Zeszyty Literackie, nr 16/2014,
• Adam Czartkowski, Zofia Jeżewska. Fryderyk Chopin. Uzupełnienia Krzysztof Andrzej Jeżewski, PIW/NIFC, Warszawa 2013,
• Cyprian Norwid et la pensée de l’Empire du Milieu, L’Harmattan, Paryż 2011,
• Cyprian Norwid a myśl i poetyka Kraju Środka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011,
• Adam Czartkowski, Beethoven. Próba portretu duchowego. Rozszerzył, opracował i antologią polskich wierszy o kompozytorze opatrzył Krzysztof Andrzej Jeżewski, PIW, Warszawa 2010,
• Proroctwo muzyki, w: Tygiel Kultury, nr 10/12 (166-168), Łódź 2009,
• Le pire est certain. Anthologie de la poésie catastrophiste polonaise du XXe siècle, Zurfluh/Cahiers Bleus, Bourg-la-Reine 2009,
• Legiony a literatura, w: Legenda Legionów, Demart, Warszawa 2008,
• Cyprian Norwid, poète et penseur catholique, Liberté politique, Paryż 2001,
• Chopin, Słowacki, Biegas et la métaphysique = Chopin, Słowacki, Biegas i metafizyka, w: Dni Słowackiego w Paryżu, Polska Misja Katolicka we Francji, Paryż 1999,
• Chopin, Szymanowski et leurs poètes = Chopin, Szymanowski i ich poeci, Librairie Bleue, Troyes 1999,
• W blasku legendy. Kronika poetycka życia Józefa Piłsudskiego, Spotkania, Paryż 1988,
• La grande triade: Chopin, Norwid, Szymanowski, w: Le Piano de Chopin, La Revue Musicale n° 364, Paryż 1983.

Przekłady na język polski

Wielką wartość dodaje twórczości Jeżewskiego także jego działalność translatorska, w tym m.in:

• Luciana Frassati, Miasta dalekie, PAX, Warszawa, 1970,
• José Gorostiza, Śmierć nieskończona (Muerte sin fin), PIW, Warszawa, 1971,
• Paul Surer, Współczesny teatr francuski (Le théatre français contemporain), PIW, Warszawa, 1973,
• Octavio Paz, Wybór wierszy, LSW, Warszawa, 1981,
• Angelus Silesius, Anielski wędrowiec (Cherubinischer Wandersmann), Biblioteka Telgte, Poznań, 2007,
• Victor Segalen, Stele (Stèles), Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor – Warmia i Mazury, Olsztyn, 2009,
• René Char, Pieśń bezsenności (Chant d’insomnie), Biblioteka Telgte, Poznań, 2011,
• Maya Noval, Pilgrim bird/Oiseau errant/ Wędrowny ptak, Adam Marszałek, Toruń, 2016.

---

Oceń: Krzysztof Andrzej Jeżewski

---