Juliusz Wertheim

---

Życiorys

Juliusz Wertheim pochodził z zamożnej rodziny żydowskiej, która wybrała wyznanie ewangelicko-augsburskie. Jego ojciec, Piotr, był bankierem z Warszawy i przyrodnim bratem Karola Tausiga. Matka, Aleksandra Klementyna, była córką Ferdynanda Leo, znanego wydawcy „Gazety Polskiej”, oraz utalentowaną śpiewaczką.

Na początku swojej kariery Juliusz rozpoczął naukę gry na fortepianie u Rudolfa Strobla, który zainspirował go do wyjazdu do Berlina, gdzie kształcił się pod okiem Maurycego Moszkowskiego oraz Heinricha Bartha. Kompozycji uczył się od Heinricha Urbana, a po powrocie do Warszawy kontynuował edukację w Konserwatorium, studiując teorię muzyki u Zygmunta Noskowskiego oraz pianistyki u Józefa Śliwińskiego. Ukończył te studia w 1901 roku.

Wśród jego przyjaciół znajdują się takie osobistości jak Artur Rubinstein, Paweł Kochański oraz Karol Szymanowski. Wertheim miał ogromny wpływ na Rubinsteina, zachęcając go do głębszego zainteresowania twórczością Chopina. W swoich pamiętnikach Rubinstein wspominał o rodzinie Wertheimów, opisując ich pod pseudonimem Harman.

W lutym 1904 roku Rubinstein wystąpił w warszawskiej filharmonii, wykonując partię fortepianową „Fantazji” skomponowanej przez Wertheima, pod dyrekcją samego kompozytora. W okresie 1915-1916 Wertheim pełnił funkcję asystenta dyrygenta w Filharmonii Warszawskiej. W późniejszym czasie objął posadę profesora instrumentacji w Konserwatorium Warszawskim, a po przeniesieniu do Berlina zajął się kompozycją. W 1924 roku opublikował m.in. cztery symfonie, sonaty oraz pieśni.

Niestety, Juliusz Wertheim zmarł nagle w wieku 48 lat na skutek zawału serca, podczas prowadzenia transmitowanego przez Polskie Radio koncertu, gdzie dyrygował Preludium do „Śpiewaków norymberskich” Richarda Wagnera. Jego twórczość obejmowała dzieła takie jak koncert fortepianowy h-moll, sonatę skrzypcową oraz Symfonische Variationen na własny temat op. 19, wydane w Berlinie przez wydawnictwo Simrock. Warto zaznaczyć, że Wertheim zaczął pracować nad operą „Fata Morgana”, jednak nie zdążył jej ukończyć.

W wyniku II wojny światowej wielu kompozycji Wertheima uległo zniszczeniu, a znaczna część jego dzieł spłonęła. Wydawnictwo Simrock wycofało i zniszczyło wiele opublikowanych utworów. Zachowane kompozycje cechuje powaga, a większość z nich utrzymana jest w tonacjach molowych. W porównaniu z jego rówieśnikami, takimi jak Szymanowski czy Karłowicz, muzyka Wertheima pozostaje w tradycyjnym stylu, przypominając estetykę dzieł Brahmsa, Liszta czy Wagnera.

Zmarł w Warszawie i został pochowany nacmentarzu ewangelicko-augsburskim (aleja F, grób 34).

---

Oceń: Juliusz Wertheim

---