Jan Sunderland

---

Życie

Jan Maurycy Sunderland przyszedł na świat w rodzinie Stanisława oraz Cecylii z Rozengartów (1859–1934). Jego ojciec, będący wyznania żydowskiego, przeszedł chrzest w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie, co miało wpływ na wychowanie Jana oraz jego bliskich. Już od 1901 roku uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum w Siedlcach. W wyniku swojego zaangażowania w strajk szkolny w 1905 roku, został usunięty ze szkoły. Następnie, przez dwa lata kształcił się w nowo otwartej szkole polskiej w Siedlcach, po czym uczył się samodzielnie, a w 1909 roku uzyskał maturę eksternistycznie w Męskim Gimnazjum Klasycznym w Kaliszu.

Z lat 1909 do 1913 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Moskiewskiego, a później w latach 1913–1914 ukończył Szkołę Nauk Politycznych i Społecznych w Paryżu. W trakcie tych lat należał do Bratniej Pomocy Studentów Polaków. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w Międzynarodowej Komisji Aliantów, a także zaczął robić pierwsze fotografie.

Po powrocie do Polski w 1918 roku, rozpoczął pracę w Prokuratorii Generalnej, a następnie zyskał tytuł adwokata i radcy prawnego. Jednocześnie kontynuował pasję fotograficzną, skupiając się głównie na pejzażach i portretach. W znacznym stopniu na jego rozwój jako fotografa wpływały nauki takich artystów jak Jan Bułhak oraz Jerzy Landy. Od 1930 roku brał udział w licznych wystawach fotograficznych, a w 1931 roku zrealizował swoją pierwszą wystawę indywidualną. Cztery lata później zdobył brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie Fotografiki w Madrycie.

W okresie międzywojennym Sunderland był jednym z nielicznych recenzentów fotograficznych publikujących w prasie. W latach 1931–1939 swoje artykuły zamieszczał w „Gazecie Polskiej” i w miesięczniku artystycznym „Arkady”. Po zakończeniu II wojny światowej pisał również dla „Świata Fotografii”, magazynu „Foto” oraz w miesięczniku „Fotografia”. W 1934 roku poślubił Irenę Miedzińską, siostrę Bogusława Miedzińskiego, z którą miał dwoje dzieci: syna Andrzeja (ur. 1935) oraz córkę Krystynę Annę (ur. 1937).

10 listopada 1939 roku został aresztowany i przez dwa dni był przetrzymywany jako zakładnik przez SS w okupowanej Warszawie. Latem 1940 roku opuścił stolicę i resztę wojny spędził we wsi Łętów, z kolei w trakcie powstania warszawskiego stracił wiele swoich fotografii, które pozostawił w swoim warszawskim mieszkaniu.

Po wojnie Jan Sunderland, obok działalności fotograficznej, zajął się również dydaktyką oraz teorią fotografii. Kontynuował krytykę zdjęć oraz wystaw w czasopismach fotograficznych, a także pisał prace dotyczące estetyki tego medium. Od 14 lipca 1934 roku był mężem Ireny z Miedzińskich. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (Al.6 nr 17).

Twórczość

Twórczość Jana Sunderlanda jest bogata i różnorodna, a w szczególności wyróżnia się jego zamiłowaniem do fotografii pejzażowej, zwłaszcza tej górskiej – tatrzańskiej. Wiele jego portretów ukazuje mieszkańców Podhala, co świadczy o głębokim związku z tym regionem. Interesował się również folklorem; spisał i przełożył na nuty liczne melodie góralskie, co podkreśla jego pasję do kultury lokalnej.

W 1980 roku w Nowym Targu zainaugurowano Międzynarodowy Konkurs Fotograficzny im. Jana Sunderlanda, który odbywa się corocznie. Tematem przewodnim tego wydarzenia jest krajobraz górski, co doskonale koresponduje z jego artystycznymi zainteresowaniami.

Jan Sunderland napisał również szereg książek, które stanowią cenne materiały dla fotoamatorów oraz dla osób zainteresowanych bardziej teoretycznymi aspektami fotografii. Jego publikacje obejmują tematy dotyczące różnych dziedzin fotografii, jak również ogólne rozważania na temat estetyki. Oto niektóre z jego najważniejszych prac:

• Portret artystyczny w fotografii amatorskiej 1962,
• Estetyka fotografii krajobrazu 1963,
• Almanach fotoamatora 1974,
• Estetyka i sztuka fotografii 1979.

Ważnym aspektem jego pracy była psychologiczna teoria prawa Leona Petrażyckiego. Jan Sunderland miał na celu transpozycję tych idei do dziedziny estetyki; poświęcił wiele czasu na przekłady jego prac. Niektóre z nich opublikowano przed wojną:

• Prawo a sąd 1936,
• Zagadnienia prawa obyczajowego 1938.

W okresie okupacji zajął się również przekładem tekstów dotyczących prawa, w tym:

• Bona fides w prawie cywilnym – o prawach posiadacza w dobrej wierze do dochodów – dotychczas niewydane,
• Akcja, gra giełdowa oraz teoria kryzysów gospodarczych – tłumaczenie spłonęło w czasie powstania.

W 1990 roku ukazała się również jego autobiografia Z moich wspomnień, która jest cennym świadectwem jego życia i twórczości.

Ordery i odznaczenia

Jan Sunderland został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami za swoje zasługi. Warto wymienić kilka z nich:

• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1964 roku,
• srebrny krzyż zasługi, otrzymany w 1955 roku,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 19 stycznia 1955 roku.

---

Oceń: Jan Sunderland

---