Jerzy Maj (bibliotekoznawca)

---

Życiorys

Jerzy Maj przyszedł na świat w sercu Polski, czyli w Warszawie. Lata wojenne spędził tam wraz z najbliższymi, przeżywając trudny czas okupacji niemieckiej. Po klęsce Powstania warszawskiego został przymusowo przetransportowany do obozu pracy znajdującego się w Friedersdorf niedaleko Berlina. Do Warszawy powrócił w czerwcu 1945 roku.

Swoją edukacyjną drogę zakończył w 1952 roku, otrzymując świadectwo maturalne w Liceum Ogólnokształcącym im. B. Limanowskiego. Choć upragniony kierunek polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim pozostał dla niego niedostępny, nie poddał się i rozpoczął naukę na studiach rusycystycznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu. Rok później, w wyniku migracji edukacyjnej, przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, gdzie w 1960 roku uzyskał tytuł magistra w dziedzinie bibliotekoznawstwa.

Kariera zawodowa Maja rozpoczęła się tego samego roku, gdy objął stanowisko w Instytucie Książki i Czytelnictwa w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Jego działalność zawodowa rozkwitła, kiedy w latach 1976-2005 kierował tamtejszym Zakładem Bibliotekoznawstwa. Wybitną pracę doktorską przygotował na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego, której opiekunką była prof. Helena Więckowska. Tytuł doktora zdobył w 1976 roku.

Jerzy Maj pożegnał się z życiem 3 kwietnia 2022 roku, a spoczywa na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Działalność naukowa

Jako autor przekroczył granicę 200 publikacji, w tym rozpraw, artykułów oraz książek, koncentrując się na różnorodnych dziedzinach związanych z bibliotekarstwem i naukowymi informacjami. Pełnił rolę współautora kluczowych raportów i programów rozwoju bibliotekarstwa w Polsce, odpowiadając na potrzeby sektora kultury. Był również inicjatorem i redaktorem rocznika statystycznego „Biblioteki Publiczne w Liczbach”, któremu poświęcił lata pracy.

Działalność dydaktyczna

Maj wniósł nieoceniony wkład w edukację, wykładając przedmioty z zakresu statystyki i metodologii badań statystycznych na Uniwersytecie Warszawskim oraz prowadząc zajęcia dotyczące organizacji bibliotek. Jego wykłady można było również usłyszeć w Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy oraz Akademii Humanistycznej w Pułtusku.

Działalność literacka

Jako literat, Maj stworzył wiele dzieł, w tym dwie powieści, zbiór opowiadań oraz tomiki poezji, z których każdy jest unikalnym spojrzeniem na świat fikcji i głęboko osobistą refleksją.

Funkcje społeczne

Jerzy Maj wykazywał aktywność także w życiu społecznym, pełniąc kluczowe role w Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich oraz działając w strukturach „Solidarności”. Pamiętany jest także jako redaktor periodyku „OKNO”, w którym publikował pod pseudonimem „Kret”, nie bojąc się wyzwań związanych z pracą w podziemiu.

Wybrane publikacje (chronologicznie)

Zestawienie wybranych publikacji autorstwa Jerzego Maja, cenionego bibliotekoznawcy, zostało zebrane zgodnie z informacjami zawartymi w Katalogu 2024. Prezentowane dzieła stanowią istotny wkład w dziedzinę bibliotekoznawstwa, oferując zarówno teoretyczne, jak i praktyczne rozwiązania dla efektywnej organizacji bibliotek.

• charakterystyka obsługi bibliotecznej gromady, Warszawa: BN, 1966 (współaut. Jan Wołosz),
• lokale i wyposażenie bibliotek publicznych w Polsce w 1970 r. Wyniki sondażu kwestionariuszowego, Warszawa: BN 1972 (współaut. Anna Zeller i Kalina Zinserling),
• podstawy teoretyczne optymalizacji struktury przestrzennej sieci bibliotecznej w gminie, Warszawa: SBP, 1974,
• modele sieci bibliotek publicznych na wsi na tle struktury osadniczej, Warszawa: BN, 1976 (rozprawa doktorska),
• organizacja przestrzenna i wyposażenie biblioteki publicznej, Warszawa: SBP, 1987,
• zastosowani komputera w bibliotece: poradnik, Warszawa: SBP, 1996 (współaut. Marek Nahotko, Władysław Szczęch),
• elementarz MAK-a dla bibliotekarzy, Warszawa: SBP, 1999,
• biblioteki publiczne 1945-1990 na tle innych instytucji kultury, Warszawa: BN, 1996,
• statystyka w bibliotece i jej otoczeniu, Warszawa: SBP, 2007.

Jerzy Maj zajął się także redakcją i opracowaniem istotnego rocznika pt. „Biblioteki publiczne w liczbach”, który był publikowany przez BN w latach 1971–2005. Redagując ten rocznik, przyczynił się do dostarczenia danych niezbędnych dla rozwoju i oceny bibliotek publicznych w Polsce.

Dodatkowo warto wspomnieć o jego artykułach publikowanych w renomowanych czasopismach specjalistycznych:

• zasięg terytorialny działania bibliotek publicznych w wielkim mieście na przykładzie dzielnicy Ochota w Warszawie, „Rocznik Biblioteki Narodowej” T. 12/13 (1976/1977), s. 51–72,
• problemy metodologiczne wykorzystywania sprawozdawczości liczbowej bibliotek publicznych do celów analityczno-badawczych, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1983, T. 19, s. 69–83,
• statystyka jako narzędzie badań efektywności bibliotek, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1989, T. 25, s. 95–108,
• technika mikrokomputerowa w bibliotecznych warsztatach informacyjnych. Potrzeby, możliwości i uwarunkowania zastosowań, „Przegląd Biblioteczny” 1988 nr 3/4, s. 436–446,
• koncepcja trójstopniowej sieci bibliotek publicznych w Polsce w warunkach ustroju samorządowego, „Bibliotekarz” 1998, nr 3, s. 2–6.

Te różnorodne dzieła Maja nie tylko świadczą o jego wszechstronności, ale również pokazują zaangażowanie w rozwój sektora bibliotecznego w Polsce, sięgające zarówno do pracy naukowej, jak i praktycznych zastosowań w bibliotekach.

---

Oceń: Jerzy Maj (bibliotekoznawca)

---