Jadwiga Łuszczewska

---

Życiorys

Wacław Józef Łuszczewski Korczak, ojciec Jadwigi, był postacią wyjątkową, pełniąc funkcję radcy stanu oraz dyrektora Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego. Przysługiwał mu szereg zaszczytów, które w istotny sposób mogły wpłynąć na życie jego rodziny. Jego żona, Magdalena, pochodziła z rodu Żółtowskich, będąc wnuczką Edwarda, generała armii Napoleona I. W takim patriotycznym otoczeniu Jadwiga miała zaszczepione wartości historyczne i literackie, które miały ogromne znaczenie w jej późniejszym życiu.

Młoda Deotyma miała możliwość odbywania licznych podróży po ziemiach polskich. W latach 1856–1860 odwiedziła m.in. Wielkopolskę, Malbork oraz Gdańsk. Jej podróże obejmowały także okolice Sandomierza oraz piękne Góry Świętokrzyskie, Pieniny i Tatry. W efekcie swoich wypraw stworzyła cykl reportaży, które zostały opublikowane w „Gazecie Warszawskiej” pod tytułem Wrażenia z Karpat. Dodatkowo zwiedziła Austrię, Belgię, Francję oraz Włochy.

Jadwiga, która w młodości otrzymała pseudonim „Deotyma” od swojej matki, szybko zyskała uznanie jako improwizatorka poezji. Jej talent artystyczny był niespotykany, a zaangażowanie w działalność patriotyczną w Warszawie, począwszy od 1860 roku, niewątpliwie podnosiło jej status. Poetka wsparła margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, co miało decydujące znaczenie w jej życiu towarzyskim oraz literackim, które obracało się wokół salonu artystyczno-literackiego państwa Łuszczewskich.

W czasie gdy powstanie styczniowe zbliżało się wielkimi krokami, Wacław Łuszczewski zrezygnował z bycia szambelanem carskim, co doprowadziło do jego aresztowania oraz późniejszego zesłania w głąb Rosji. Jadwiga w tej dramatycznej chwili zdecydowała się towarzyszyć ojcu, co świadczyło o jej niezłomnym duchu.

Po powrocie do Warszawy w 1865 roku, życie poetki uległo zmianom. W 1867 zmarł jej ojciec, a dwa lata później odeszła również jej matka. Jadwiga zamieszkała na ulicy Marszałkowskiej 153, na rogu Królewskiej, gdzie od roku 1870 organizowała własny salon literacki. To były początki znanych w Warszawie „czwartków literackich” u Deotymy, które przyciągały wielu intelektualistów.

Przypadłość zdrowotna zmusiła Jadwigę do wycofania się z życia towarzyskiego. Ostatecznie zmarła 23 września 1908 roku, zostawiając po sobie trwały ślad w polskiej literaturze. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 64-1-12), a jej nagrobek zdobi rzeźba „Anioł Zmartwychwstania”, stworzona przez Daniela Zaleskiego.

Jadwigę Łuszczewską upamiętniają ulice, m.in. jedna z nich znajduje się na warszawskim Kole, a także w Łodzi (ul. Deotymy), krakowskich Łagiewnikach, Gdańsku-Wrzeszczu oraz w Słupsku. W Dolinie Prądnika, której niegdyś była świadkiem w 1853 roku, znajduje się charakterystyczny ostaniec wapienny, znany jako Igła Deotymy, który także przypomina o jej twórczości i zamiłowaniu do przyrody.

Twórczość

Jadwiga Łuszczewska była niezwykle płodną twórczynią, która pozostawiła po sobie bogaty dorobek literacki, obejmujący różnorodne formy, takie jak zbiory wierszy, dramaty, powieści i poematy. Jej twórczość rozpoczęła się w 1852 roku od publicznych improwizacji, które szybko zyskały popularność wówczas w Warszawie. W 1854 roku światło dzienne ujrzał jej pierwszy tom zatytułowany Improwizacje i poezje, który zainicjował jej literacką karierę.

Wśród jej najambitniejszych osiągnięć można wymienić cykl poematów epickich noszących tytuł Polska w pieśni, którego celem było ukazanie bogatej historii ojczyzny. Praca nad tym cyklem trwała kilkadziesiąt lat, dając Łuszczewskiej możliwość do głębokiego zanurzenia się w polskie legendy i dzieje. Prace rozpoczęła od poematu Lech w 1859 roku, a cykl ten zamknęła nieukończonym dziełem Sobieski pod Wiedniem w 1908 roku. Niestety, dzieła te nie zdobyły uznania wśród krytyków literackich.

Jednak jej powieści, szczególnie te z gatunku historii dla młodzieży, znalazły szersze grono odbiorców. Wśród jej najważniejszych powieści należą:Panienka z okienka (1893), Branki w jasyrze (1889) oraz Pamiętnik, który dokumentuje lata 1834–1897. Ponadto, warte uwagi są także jej prace z zakresu fantastyki i nauki, w tym powieść Zwierciadlana zagadka.

Wybrane utwory

• Improwizacje i poezje (1854),
• Lech (1859),
• Wanda (1887),
• Branki w jasyrze (1889),
• Panienka z okienka (1893),
• Sobieski pod Wiedniem (1908),
• Pamiętnik,
• Zwierciadlana zagadka.

---

Oceń: Jadwiga Łuszczewska

---