Izaak Celnikier

---

Życiorys

W latach 1934-1938, Izaak Celnikier był podopiecznym warszawskiego Domu Sierot, który prowadził Janusz Korczak. Po wybuchu II wojny światowej, artysta uciekł wraz z matką i siostrą do Białegostoku. Tam, w 1941 roku, znalazł się w białostockim getcie, gdzie rozpoczął pracę w stolarni oraz u niemieckiego przemysłowca Oscara Steffena jako kopista. W 1943 roku, podczas likwidacji getta, został przewieziony do więzienia w Łomży, a następnie deportowany do wielu obozów, w tym: Sztutowu (Stutthof), Birkenau (Auschwitz II i Auschwitz III), Mauthausen, Sachsenhausen oraz Flossenbürga.

W kwietniu 1945 roku, podczas transportu z Flossenbürga do Dachau, Celnikier został ranny w nogę na skutek ostrzału pociągu przez alianckie samoloty. Na końcu miesiąca został odnaleziony przez amerykańskich żołnierzy wśród leżących martwych. Jego powrót do kraju był utrudniony – został zatrzymany na granicy czeskiej, oskarżony o zdradę i osadzony w sowieckim obozie w Šumperku na Morawach, jednak udało mu się uciec do Pragi przed zesłaniem do łagrów.

W 1945 roku wrócił do Białegostoku, gdzie wspierał prace związane z budową grobów na terenie zlikwidowanego getta. W latach 1946-1951 studiował w Wyższej Szkole Sztuk Stosowanych w Pradze pod okiem Emila Filli. To w 1949 roku stworzył swój obraz „Getto”. Po powrocie do Warszawy w 1952 roku, współpracował z renomowanymi czasopismami, takimi jak „Nowa Kultura”, „Przegląd Kulturalny” oraz „Przegląd Artystyczny”.

W 1955 roku uczestniczył w przygotowaniach do Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki, która odbyła się w Galerii Arsenał w Warszawie, zorganizowanej z okazji V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Na tej wystawie zaprezentował swój obraz „Getto”, za który otrzymał nagrodę. W 1957 roku zdobył stypendium Ministra Kultury i Sztuki na wyjazd do Paryża, gdzie postanowił pozostać na stałe.

W kolejnych latach artysta odwiedził Izrael, gdzie namalował pejzaże okolic Jerozolimy. W 1967 roku otrzymał odznaczenie Kawalera Orderu Sztuki i Literatury przyznawane przez francuskiego pisarza i ministra kultury André Malraux. Tematyka artystyczna Izaaka Celnikiera koncentrowała się na wspomnieniach z gett i obozów koncentracyjnych, Holokauście, a także portretach kobiet, pejzażach i martwych naturach.

W Polsce jego prace miały swoje miejsce w 1992 roku w Galerii Zachęta w Warszawie oraz w 1996 roku w Muzeum Narodowym w Poznaniu. W 2005 roku Muzeum Narodowe w Krakowie zorganizowało wystawę „Izaak Celnikier. Malarstwo, grafika, rysunek”, która przyniosła artyście nagrodę im. Witolda Wojtkiewicza w 2006 roku. Od listopada 2023 do czerwca 2024 roku prace artysty będą prezentowane w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma podczas wystawy „Niewielkie resztki z Solnej. Izaak Celnikier wobec doświadczenia Zagłady”.

---

Oceń: Izaak Celnikier

---