Irena Lewandowska (tłumaczka)

---

Życiorys

Irena Lewandowska urodziła się 11 lipca 1931 roku, jako córka znanego dziennikarza Samuela Kletza oraz pielęgniarki Julii Ity Mebel. Po wojnie, w czasie okupacji, przyjęła nazwisko Lewandowska. Jej życie po wojnie związane było z Łodzią, gdzie ukończyła liceum ogólnokształcące, zdobywając solidne fundamenty wykształcenia.

W latach 1950–1955 studiowała ekonomię w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, gdzie uzyskała tytuł magistra. Wtedy to była aktywną członkinią Związku Młodzieży Polskiej, biorąc udział w licznych przedsięwzięciach związanych z działalnością społeczno-kulturalną.

Irena Lewandowska znana była jako utalentowana tłumaczka, która przełożyła na język polski wiele dzieł literackich, w tym książki autorstwa takich pisarzy jak Michaił Bułhakow, Arkadij Strugacki, Borys Strugacki, Wieniedikt Jerofiejew, Bułat Okudżawa, Aleksander Sołżenicyn, Kira Bułyczow i Anna Politkowska. Tłumaczyła również różnorodne opowiadania fantastyczne, które ukazywały się w miesięczniku Fantastyka oraz w antologiach takich jak Rakietowe szlaki, Kroki w nieznane i Klasyka rosyjskiej SF.

Podczas swojej kariery współpracowała z Witoldem Dąbrowskim, z którym stworzyła wspólne przekłady, między innymi do powieści Mistrz i Małgorzata (1969) oraz Jeden dzień Iwana Denisowicza. Dąbrowski był również jej partnerem życiowym, a razem wychowywali córkę Justynę Dąbrowską, która przyszła na świat w 1960 roku i obecnie pracuje jako psycholożka.

W styczniu 1976 roku Irena Lewandowska złożyła podpis pod listem protestacyjnym kierowanym do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL, wyrażając swoje niezadowolenie z proponowanych zmian w konstytucji. Od 1971 roku była członkinią Związku Literatów Polskich, a od 1989 roku należała do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego PEN Clubu, w którym to organizowała prace komisji rewizyjnej w latach 1991-1999 oraz zasiadała w Zarządzie w latach 1999-2011.

W latach 1995–2008 Lewandowska współpracowała z redakcją „Gazety Wyborczej”, gdzie publikowała różne artykuły i eseje, dzieląc się swoim bogatym doświadczeniem i wiedzą. Odeszła z tego świata 5 grudnia 2018 roku, a jej ciała spoczęło na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera II B 28, rząd 11, grób 26).

Odznaczenia i wyróżnienia

Irena Lewandowska, jako wybitna tłumaczka, zdobyła wiele prestiżowych nagród oraz odznaczeń w uznaniu za swoje osiągnięcia i wkład w kulturę. Do jej największych wyróżnień należą:

• 1976 – Srebrny Krzyż Zasługi,
• 15 listopada 2007 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 17 marca 2011 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla rozwoju niezależnego dziennikarstwa, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, wolności słowa i wolnych mediów”,
• Nagroda Literacka ZAiKS-u za rok 1992,
• Nagroda Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych za rok 1992,
• Nagroda Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich za rok 1993.

Przekłady

Oto lista znaczących dzieł, które zostały przetłumaczone przez Irenę Lewandowską, rozszerzając nasze zrozumienie literatury rosyjskiej oraz wschodnioeuropejskiej.

• Michaił Bułhakow – Psie serce,
• Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Michaił Bułhakow – Biała gwardia (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Michaił Bułhakow – Diaboliada (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Michaił Bułhakow – Fatalne jaja (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Michaił Bułhakow – Życie pana Moliera (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Arkadij i Boris Strugaccy – Piknik na skraju drogi,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Koniec akcji „Arka”,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Kulawy los,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Pora deszczów,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Żuk w mrowisku,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Fale tłumią wiatr,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Ślimak na zboczu,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Przyjaciel z piekła,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Sprawa zabójstwa,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Miliard lat przed końcem świata,
• Arkadij i Boris Strugaccy – Hotel Pod Poległym Alpinistą,
• Aleksandr Sołżenicyn – Jeden dzień Iwana Denisowicza (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Anna Politkowska – Druga wojna czeczeńska,
• Kir Bułyczow – Podróże Alicji,
• Aleksandr Abramow i Siergiej Abramow – Jeźdźcy znikąd,
• Władimir Sorokin – Kolejka,
• Olga Czajkowska – Powróć do nas, sowo…,
• Ahto Levi – Notatnik Szarego Wilka (wspólnie z Witoldem Dąbrowskim),
• Wieniedikt Jerofiejew – Zapiski psychopaty,
• Borys Możajew – Żywy.

---

Oceń: Irena Lewandowska (tłumaczka)

---