Hanna Petrynowska, znana również pod pseudonimami „Rana” oraz „Maria Rana”, to osoba, której życie i działalność miały ogromne znaczenie w kontekście historii Polski. Urodziła się 23 lutego 1901 roku w Warszawie, a swoje życie zakończyła 28 sierpnia 1944 roku w tym samym mieście.
Petrynowska była nie tylko wybitnym lekarzem, specjalizującym się w pediatrii, ale także doskonałym organizatorem w czasach trudnych, jakimi były lata II wojny światowej. W czasie niemieckiej okupacji, zaczynając od 1940 roku, pełniła nieocenioną rolę jako szef sanitarny w Samodzielnej Grupie Armii Krajowej PWB/17/S, która działała w strukturach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.
Życiorys
Hanna Petrynowska, córka Józefa Żabińskiego, a także Heleny z domu Strzeszewskiej, odegrała znaczącą rolę w historii medycyny i walki o wolność. W 1918 roku ukończyła pensję prowadzoną przez pannę Hewelkównę, a w kolejnych latach, od 1918 do 1924, intensywnie studiowała na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. 6 grudnia 1924 roku uzyskała dyplom doktora wszech nauk lekarskich, co otworzyło przed nią drzwi do kariery w medycynie.
W 1925 roku zaczęła pracę jako lekarz rejonowy, przyczyniając się do zdrowia społeczności lokalnej, zarówno w Miejskiej Pomocy Lekarskiej, jak i w Ubezpieczalni Społecznej. Jej kariera nabrała szczególnego znaczenia w 1940 roku, gdy została lekarzem zakładowym w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych (PWPW), przejmując obowiązki po mężu, który był aresztowany przez niemieckie władze. W tym czasie, życie Hanuei toczyło się nie tylko w normalnym trybie, lecz również w warunkach konspiracyjnych. W ramach działalności w ZWZ-AK zorganizowała sanitariat w PWPW oraz wspierała grupę PWB-17, która dbała o bezpieczeństwo i zdrowie walczących.
W sierpniu 1944 roku, gdy wybuchło powstanie warszawskie, Hanna Petrynowska stanęła na czołowej linii frontu, organizując oraz prowadząc szpital polowy w piwnicach PWPW. Dnia 28 sierpnia, po wkroczeniu niemieckich żołnierzy do gmachu, sytuacja stała się krytyczna. W wyniku działań wojennych, Dr Petrynowska pozostała w szpitalu, gdzie nie próżnowała przy operacjach. Kiedy żołnierze niemieccy nakazali jej opuszczenie stołu operacyjnego, odpowiedziała, że odejdzie dopiero po zakończeniu zabiegu. Niestety, została zastrzelona przez Niemców, a jej tragiczna śmierć dotknęła nie tylko jej bliskich, lecz i całą społeczność.
Na przestrzeni lat nie ustalono miejsca jej pochowania, istnieje jedynie grób symboliczny, który upamiętnia jej heroiczne poświęcenie. Jej mąż, dr Marian Petrynowski, również był związany z PWPW, jednak zmarł tragicznie w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen w 1940 roku, a jej brat Jan Żabiński był znanym zoologiem oraz dyrektorem warszawskiego ZOO.
Uczczenie pamięci Hanny Petrynowskiej miało miejsce 2 sierpnia 2005 roku, kiedy to odsłonięto tablicę pamiątkową na ścianie jednego z budynków PWPW S.A., autorstwa Annę i Krystiana Jarnuszkiewiczów, co przypomina o jej niezłomnej walce i przysiędze ratowania innych w najtrudniejszych chwilach.
Ordery i odznaczenia
Hanna Petrynowska, znana z licznych osiągnięć, została odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami.
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1942 r.),
Przypisy
- a b Powstańcze biogramy. Hanna Petrynowska. [w:] Muzeum Powstania Warszawskiego [on-line]. 1944.pl. [dostęp 22.05.2023 r.]
- SzymonS. Nowak SzymonS., Jan Żabiński „Franciszek”, Instytut Pamięci Narodowej, 2022 r. s. 29,30, ISBN 978-83-8229-426-2.
- OlgaO. Zbonikowska OlgaO., Jan Żabiński (1897–1974) – zoolog, wizjoner, Polak, demokrata..., „Kosmos Problemy Nauk Biologicznych”, tom 69, nr 2 (327), Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, 2020 r. s. 245.
- Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 6. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 2004 r. ISBN 83-11-09586-8.
- Relacja Mariana Grabusińskiego, [w:] Archiwum Historii Mówionej [online], Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 18.10.2020 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Medycyna i zdrowie":
Stefania Perzanowska | Konrad Dobrski | Hipolit Gibiński | Janina Łuszczewska-Heine | Julian Różycki | Józef Bernstein (1798–1853) | Stanisław Królikowski (weterynarz) | Julian Kramsztyk | Janina Stępińska | Joanna Flatau | Tadeusz Majdecki | Hanna Olechnowicz | Wojciech Sawicki (lekarz) | Marek Krzysztof Janiak | Barbara Górnicka | Eugeniusz Marks | Ireneusz Kukliński | Jacek J. Kański | Henryk Brühl (lekarz) | Tomasz JaniszewskiOceń: Hanna Petrynowska