Jacek Dąbała

---

Życiorys

Jacek Dąbała jest postacią z bogatym życiorysem, który rozpoczął się w 1978 roku, kiedy to ukończył Liceum Ogólnokształcące nr I im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Otwocku. Następnie w 1983 roku zdobył wykształcenie wyższe na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, kształcąc się w zakresie polonistyki.

W latach 1987-2002 pracował jako dziennikarz, zaczynając swoją karierę w Radiu Lublin, a od 1989 roku dołączając do zespołu Telewizji Polskiej. W 1993 roku obronił swoją pracę doktorską na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, pt. „Wit Tarnawski jako krytyk literacki”, pod kierunkiem Lecha Ludorowskiego.

Okres 2002-2007 to czas jego pracy w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, gdzie uzyskał w 2005 roku stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy „Tajemnica i suspens. Wokół głównych problemów creative writing”. Od 2007 roku Dąbała kontynuował swoją karierę na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a później jako pracownik Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 2012 roku Dąbała otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych i zajmował się tematyką jakości myślenia oraz głupoty w kontekście komunikacji medialno-politycznej. Jego prace dotyczyły również przewidywania makro bezpieczeństwa medialno-politycznego, audytu jakości mediów, aksjologii oraz optymalizacji procesów komunikacyjnych.

Jacek Dąbała jest również aktywnym komentatorem wydarzeń medialnych w różnych mediach, w tym radiu, telewizji oraz Internecie. Jego eseje można znaleźć m.in. w Onecie oraz na łamach „Rzeczpospolitej”. Jako ekspert w dziedzinie jakości mediów, założył w 2020 roku platformę Dabalamedia.com, oferującą oceny treści i warsztatu dziennikarskiego w skali globalnej.

Warto również podkreślić, że jest członkiem prestiżowych organizacji, takich jak Polska Akademia Filmowa, Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich oraz Polskie Towarzystwo Komunikacji Medycznej. W 2020 roku Dąbała został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2022 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej, w 2012 roku, uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Orderu Św. Stanisława (odznaczenie prywatne).

Twórczość

Proza

Początek kariery pisarskiej Jacka Dąbały przypadł na czas, gdy zadebiutował swoją powieścią Telemaniak, która w niezwykle oryginalny sposób łączy satyrę z groteską. W jego twórczości zauważyć można także wpływy political-fiction, co najlepiej obrazuje seria książek, takich jak Zawodowcy, Powrót Szakala oraz Doradca, które zostały opublikowane pod pseudonimem Jack Oakley, jako fikcyjne przekłady. Sam autor, posługując się własnym nazwiskiem, wprowadził na rynek siedem powieści, eksplorujących różnorodne konwencje literackie, w tym takie tytuły jak Prawo śmierci, Pieszczochy losu, Diabelska przypadłość, Złodziej twarzy, Ryzykowny pomysł oraz Największa przyjemność świata. Dodatkowo, stworzył również tragifarsę polityczną Mechanizm.

Za książkę Pieszczochy losu autor został uhonorowany w 1997 roku prestiżową Nagrodą Literacką im. B. Prusa. Jury wyróżniło go, podkreślając jego „odwagę w podejmowaniu skomplikowanych problemów współczesności w konwencji ironiczno-groteskowej oraz znakomite opanowanie warsztatu pisarskiego”.

Praca naukowa

W dorobku naukowym Dąbały znajduje się monografia poświęcona Witowi Tarnawskiemu, zatytułowana Wit Tarnawski jako krytyk literacki, wydana w 1993 roku. Oprócz tego, był odpowiedzialny za przygotowanie pierwszego w Polsce wyboru krytycznych tekstów Tarnawskiego, pod nazwą Uchwycić cel. Dąbała stworzył także Antologię polskiej krytyki literackiej na emigracji 1945-1985.

Jego zainteresowania obejmują także media, dziennikarstwo oraz komunikację, co zaowocowało szeregiem publikacji. W języku polskim, do jego najważniejszych książek należą:

• Tajemnica i suspens. Wokół głównych problemów creative writing (2004),
• Drugie wydanie tej książki, w zmienionej formie, ukazało się jako Tajemnica i suspens w sztuce pisania. W kręgu retoryki dziennikarskiej i dramaturgii medialnej (2010),
• Horyzonty komunikacji medialnej (2006),
• Warsztatowo-aksjologiczne mechanizmy tworzenia telewizji (2011),
• Media i dziennikarstwo. Aksjologia – warsztat – tożsamość (2014),
• Medialne fenomeny i paradoksy (2020),
• Media ćwiczą rozum. Vademecum rozsądku dla obywateli, polityków i dziennikarzy (2022),
• Media, czyli głupiego widać- 104 diagnozy (2023).

Dodatkowo, Dąbała publikował w języku angielskim, gdzie jego najważniejsze dzieła to:

• Mystery and Suspense in Creative Writing, LIT Verlag, Zurich – Berlin (2012),
• Creative Paths to Television Journalism, Peter Lang, Frankfurt am Main – New York – Oxford (2015),
• Thinking. The Heart of the Media, Peter Lang, Frankfurt am Main – New York – Oxford (2021).

Jego artykuły oraz recenzje ukazywały się w takich publikacjach jak Zeszyty Prasoznawcze, Studia Medioznawcze, Pamiętnik Literacki, Ruch Literacki, Więzi, Kresy, Tygodnik Powszechny, Rzeczpospolita, Przegląd Powszechny, Ethos oraz Zeszyty Naukowe KUL.

Inne

Dąbała jest również współautorem scenariusza do popularnego filmu Młode wilki. Jego umiejętności pisarskie nie ograniczają się jednak tylko do literatury – pisze także scenariusze komiksowe, w tym do Najemnik Medox, a wcześniej stworzył adaptację komiksową klasycznej powieści W pustyni i w puszczy.

---

Oceń: Jacek Dąbała

---