Aleksander Jackowski

---

Życiorys

Aleksander Jackowski urodził się w rodzinie inteligenckiej w Warszawie, gdzie spędził dzieciństwo. W 1940 roku jego losy odmieniły się, gdy został zesłany z Lwowa na bezludną Syberię. W tym trudnym czasie miał okazję poznać bogatą kulturę ludową Chantów, a także podjąć różne prace, w tym jako drwal, tokarz oraz ślusarz. Interesującym epizodem w jego życiu był moment, gdy strzaskaną kostkę w nodze złożył mu szaman, który ukrywał się w lesie przed radzieckimi władzami.

Do Polski Jackowski wrócił wraz z armią Berlinga w 1943 roku, uczestnicząc w heroicznych walkach pod Puławami oraz w obronie Warszawy. Swoją służbę wojskową zakończył w stopniu majora, pełniąc funkcję zastępcy Komendanta Wojskowego Warszawy w maju 1945 roku. Po wojnie rozpoczął studia z zakresu socjologii, a także uczęszczał na wykłady dotyczące historii sztuki. Do 1948 roku pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie pełnił rolę dyrektora Gabinetu Ministra oraz dyrektora Departamentu Prasy i Informacji.

W tym samym roku Jackowski objął stanowisko zastępcy redaktora naczelnego w tygodniku „Odrodzenie”, a na przełomie 1949 roku został wicedyrektorem, a potem kierownikiem Zakładu Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej w Państwowym Instytucie Sztuki, który później przekształcono w Instytut Sztuki PAN. Tam zainicjował Akcję Zbierania Folkloru Muzycznego i Słownego. W latach 1952–1998 pełnił funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”. Do 1984 roku przewodził także pracownią Sztuki Nieprofesjonalnej w Instytucie Sztuki PAN.

Jackowski był autorem ponad 400 publikacji dotyczących sztuki ludowej, współczesnej oraz l’art brut, a także naiwnej. Działał jako współpracownik Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, a także jako członek Komitetu Nauk Etnologicznych PAN oraz Rady Fundacji Kultury. Był aktywny w Radzie Centrum Sztuki Współczesnej i pełnił rolę jurorem w konkursach „Małe ojczyzny”. W 1955 roku, na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, odznaczono go Medalem 10-lecia Polski Ludowej.

Ze smutkiem informujemy, że Aleksander Jackowski zmarł w Warszawie, a jego pogrzeb miał miejsce 16 stycznia 2017 roku na cmentarzu Powązkowskim, gdzie spoczął w grobie rodzinnym Jackowskich.

Wybrane publikacje

Książki

Lista powodów publikacji Aleksandra Jackowskiego w dziedzinie sztuki ludowej obejmuje wiele znaczących tytułów. Wśród nich można wymienić:

• 1965: Sztuka ludu polskiego,
• 1995: Sztuka zwana naiwną,
• 1997: O rzeźbach i rzeźbiarzach,
• 1998: Obrazy ludowe,
• 1999: Cepelia. Tradycja i współczesność,
• 2000: Pejzaż frasobliwy. Kapliczki i krzyże przydrożne,
• 2002: Polska sztuka ludowa,
• 2005: Świat Nikifora.

Artykuły

W zakresie artykułów Jackowski również pozostawił po sobie istotne ślady. Oto niektóre z nich:

• 1954: Z zagadnień historii i metodologii badań nad sztuką ludową, „Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki, Krytyki Artystycznej oraz Badań nad Sztuką”, R. 5, nr 3-4,
• 1958: Ignacy Kamiński, rzeźbiarz z Oraczewa, PSL, R. 12, nr 4,
• 1959: Sytuacja i perspektywy sztuki ludowej w Polsce, PSL, R. 13, nr 4,
• 1960: O motywach ludowych i ich adaptacji, PSL, R. 14, nr 4,
• 1964: Współczesna rzeźba ludowa, PSL, R. 18, nr 1,
• 1966: Kicz – sztuka jarmarczna – sztuka ludowa. Dyskusja, PSL, R. 20, nr 3-4,
• 1966: Odpust w Białymstoku 1965 r., PSL, R. 20, nr 3-4,
• 1966: Kolorowe figurki z cukru, PSL, R. 20, nr 3-4,
• 1968: Pogranicze sztuki naiwnej i ludowej, PSL, R. 22, nr 1-2,
• 1974: Kopernik w ludowej rzeźbie, PSL, R. 28, nr 1,
• 1974: Sobota i inni, PSL, R. 28, nr 2,
• 1975: Sztuka ludowa, relikt czy wartość żywa?, PSL, R. 29, nr 3,
• 1976: Współczesna rzeźba zwana ludową, PSL, R. 30, nr 3-4,
• 1977: Współczesne malarstwo ludowe i jego pogranicza, PSL, R. 31, nr 2, 3 i 4,
• 1980: Pojęcie twórcy ludowego, „Lud”, t. 64,
• 1981: Pomniki ludu, PSL, R. 35, nr 3-4,
• 1981: Sztuka ludowa, [w:] Etnografia Polski. Przemiany Kultury Ludowej, t. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981,
• 1983: Obrazy Rozalii Barańskiej-Dzięciołowskiej, PSL, R. 37, nr 1-2,
• 1991: Kultura ludowa – sztuka ludowa, „Lud”, tom 74.

---

Oceń: Aleksander Jackowski

---