Aleksander Carmantrand, znany również jako A. Carmantrant, był postacią niezwykle istotną w polskim świecie estradowym XIX wieku. Urodził się około 1840 roku w Warszawie.
W swojej karierze pełnił wiele ról, obejmując funkcje aktora, tancerza, oraz śpiewaka barytonowego, co czyniło go wszechstronnym artystą.
Oprócz swojego występowania na scenie, Carmantrand był również dyrektorem teatrów prowincjonalnych i warszawskich teatrów ogródkowych. Jego działalność nie ograniczała się jedynie do występów; był także organizatorem ruchu teatralnego, co miało wpływ na rozwój sztuki scenicznej w Polsce w tym okresie.
Jego życie tragicznie zakończyło się 19 kwietnia 1882 roku w Płocku, pozostawiając po sobie wielkie dziedzictwo w polskiej kulturze teatralnej.
Wczesne lata
W młodzieńczych latach Aleksander Carmantrand kształcił się w gimnazjum realnym, gdzie zdobywał podstawową wiedzę oraz umiejętności. Następnie, kontynuował edukację w Szkole Dramatycznej w Warszawie, gdzie miał możliwość uczenia się pod czujnym okiem Jana Tomasza Seweryna Jasińskiego.
Kariera aktorska
Aleksander Carmantrand rozpoczął swoją karierę aktorską w 1861 roku w Kownie, co stanowiło znaczący krok w jego artystycznym życiu. Po debiucie związał się z różnymi zespołami teatralnymi, w tym z grupą Pawła Ratajewicza w 1862 roku oraz z zespołem Jana Chełmikowskiego, gdzie występował od 1864 do 1865 roku. Jego ścieżka artystyczna przebiegała także przez współpracę z Feliksem Leonem Stobińskim w 1867 oraz z Lucjanem Ortyńskim w 1868 roku.
W miarę rozwoju swojej kariery, Carmantrand stawał się niezależnym zarządcą teatrów prowincjonalnych i współpracował z wieloma innymi zespołami. Wyróżnia się współpraca z Konstantym Łobojką w 1872 roku, a także z Karolem Doroszyńskim w tym samym roku. Jego związek z Józefem Tekslem obejmował lata 1872 oraz 1874-1880. Ponadto, przez sezon 1873/1874 pracował z Pawłem Ratajewiczem, a w latach 1880-1881 z Feliksem Krotkim oraz Rufinem Morozowiczem.
W latach 1881-1882 występował pod kierownictwem Bolesława Kremskiego, a jego praca obejmowała występy w warszawskich teatrach ogródkowych, takich jak „Allhambra”, „Tivoli” oraz „Eldorado”. Carmantrand był aktorem o niezwykle wszechstronnych umiejętnościach, w tym talentach wokalnych i tanecznych, co czyniło go wyjątkowym na scenie.
W swoim dorobku artystycznym mógł pochwalić się rolami takimi jak Bartek Kozica w „Emigracji chłopskiej”, Nick w „Marji Stuart”, Geldhab w „Panu Geldhab”, Falstaff w „Wesołych kumoszkach z Windsoru”, Ignacy w „Marcowym kawalerze” oraz Franciszek Moore w „Zbójcach”.
Zarządzanie zespołami teatralnymi
Pierwszy zespół teatralny, który można uznać za zorganizowany, powstał prawdopodobnie w 1864 roku w Łowiczu. To wydarzenie stanowi ważny element w historii polskiego teatru, ukazując rozwój lokalnych inicjatyw artystycznych. Warto zauważyć, że w roku 1867, przez krótki okres, prowadził on zespół w Radomiu, co świadczy o jego mobilności i zaangażowaniu w rozwój sztuki teatralnej w różnych miastach.
Rok później, w 1868 roku, objął kierownictwo zespołu po Lucjanie Ortyńskim. Początkowo występował z nim w Kielcach, co było ważnym krokiem w jego karierze. Po pewnym czasie, zespół rozpoczął tournée, które obejmowało wiele miast na prowincji, w tym Piotrków, Częstochowę, Ciechocinek, Łowicz, Włocławek, Łódź, Kalisz oraz Suwałki. To tournée miało istotne znaczenie dla popularyzacji sztuki teatralnej, przyczyniając się do jej szerokiego odbioru wśród lokalnych społeczności.
W 1871 roku, z wielką ambicją i pasją, prowadził wspólnie z żoną warszawski teatr ogródkowy „Prado”. Ta inicjatywa była wynikiem dążenia do tworzenia przestrzeni dla sztuki teatralnej w Warszawie, co z pewnością przyczyniło się do dalszego rozwoju tej formy wyrazu artystycznego w stolicy.
Życie prywatne
Aleksander Carmantrand był synem utalentowanego muzyka, Karola Carmantranda, co niewątpliwie miało wpływ na jego późniejsze zainteresowania artystyczne.
W 1865 roku wziął ślub z aktorką Pauliną, znaną z domu Hausenöder, co świadczy o jego zamiłowaniu do sztuki teatralnej oraz bliskich relacjach z kręgami artystycznymi.
Przypisy
- ZbigniewZ. Skorwider ZbigniewZ., Działalność kulturalno-oświatowa w Ciechocinku, „Jantarowe Szlaki” (nr 1), Bałtycka Biblioteka Cyfrowa, 29.11.2023 r.
- Carmantrand, Carmantrant Paulina, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 78-79.
- Krotke, Krotki Feliks, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 336-337.
- a b c Carmantrand, Carmantrant Aleksander, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa: PWN, 1973, s. 78.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Janina Róża Giedroyć-Wawrzynowicz | Zofia Grabińska | Dariusz Wnuk | Marcin Bronikowski | Rafał Paczkowski | Krzysztof Augustin | Stefan Kisielewski | Kordian Piwowarski | Andrzej Szalawski | Olga Glinkówna | Teresa Belczyńska | Rafał Sisicki | Wiesław Wernic | Edmund Bartłomiejczyk | Paweł Paliński | Wojciech Brzozowicz | Wojciech Karolak | Józef Hen | Maria Jastrzębska (poetka) | Renata BergerOceń: Aleksander Carmantrand