Adam Münchheimer

---

Życiorys

Adam Münchheimer, syn Marii i Karola Zygmunta, był wnukiem znanego grawera oraz pieczątkarza Abrahama Münchheimera. Pochodził z rodziny, która była blisko związana z renomowaną Fabryką guzików, a także wyrobów pieczętarskich i metalowych. Swą muzyczną edukację rozpoczął pod okiem J. Hornziela, ucząc się gry na skrzypcach, a także A. Freyera w Warszawie oraz A.B. Marxa w Berlinie, gdzie studiował kompozycję.

W 1850 roku dołączył do orkiestry jako skrzypek, a już od 1858 pełnił rolę dyrektora muzycznego. W latach 1864–1891 działał jako dyrygent, a po śmierci Stanisława Moniuszki, od 1872, objął stanowisko dyrektora Teatru Wielkiego w Warszawie. Rostinował także młode talenty, będąc profesorem w Instytucie Muzycznym oraz w Instytucie Aleksandryjsko-Maryjskim Wychowania Panien w latach 1861–1863. Od 1890 roku służył jako dyrygent w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, a w okresie 1895–1902 zarządzał Szkołą Muzyczną.

Münchheimer był autorem muzyki do czterech oper, w tym: Otton łucznik (1864), Stradyota (Stradiota) (1876), Mazepa (1885) oraz Mściciel (Il vendicatore) (1897, z prawykonaniem w 1910 roku). Tworzył również msze, w tym Requiem, a także utwory baletowe, jak Figle szatana (1870), które skomponował wspólnie ze Stanisławem Moniuszką (partytura tego baletu zaginęła podczas II wojny światowej, a rekonstrukcją zajął się Rafał Augustyn w latach 1984–1985 i 1988).

W dorobku artystycznym Münchheimera znajdują się także utwory kameralne oraz pieśni, w tym: Czarny krzyżyk (1889?), którego słowa napisał Bruno Bielawski, oraz jego inna wersja muzyczna skomponowana przez Stanisława Moniuszkę (1865?), a także Z nową wiosną (1890?) z tekstem Czesława Jankowskiego, z inną wersją muzyczną autorstwa Mieczysława Karłowicza (1895). Jego talent ujawnił się także w opracowaniu Bogurodzicy w 1860 roku.

W 1871 roku był jednym z założycieli Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i w 1872 roku zorganizował uroczysty pogrzeb Stanisława Moniuszki, do którego napisał specjalny Marsz żałobny, oparty na motywach muzycznych zmarłego kompozytora. W 1893 roku zdobył nagrodę za Mszę na konkursie kompozycji w Belgii.

Münchheimer spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 18-5-23). W październiku 1908 roku odsłonięto jego pomnik nagrobny, który został ufundowany przez syna Czesława i wykonany przez rzeźbiarza Feliksa Giecewicza. Pomnik przedstawia lirę z popiersiem zmarłego, pod którym umieszczono nuty pieśni kompozytora pt. „Hej, flisacza dziatwo”.

Twórczość

Adam Münchheimer był utalentowanym kompozytorem, który zasłynął w Polsce swoją różnorodną twórczością muzyczną. Wśród jego dzieł znajdziemy wiele imponujących utworów, które zyskały uznanie zarówno w teatrach, jak i wśród szerokiej publiczności.

• Muzyka do dramatu Biedny Jakub, skomponowana w 1859 roku, stanowi jeden z aspektów jego działalności artystycznej,
• W 1870 roku stworzył balet Figle szatana, którego libretto napisali Stanisław Moniuszko i Virgilio Calori. Dzieło to istniało w formie rekonstrukcji przeprowadzonej przez Rafała Augustyna w latach 1984–1985 oraz 2007,
• Na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego Mazepa, napisał muzykę do opery w czterech aktach, której prapremiera odbyła się 1 maja 1900 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie. Libretto opracował Maksymilian Radziszewski w 1885 roku,
• Stworzył również Fantazję z opery Mazepa na orkiestrę symfoniczną, dokumentującą jego zamiłowanie do orkiestrowej interpretacji,
• Jego dzieła to także Mazurek, w którym ukazał bogate elementy polskiej kultury muzycznej,
• W 1897 roku powstała opera Mściciel, z libretkiem autorstwa Millera w języku włoskim, której prapremiera miała miejsce 7 maja 1910 roku w Warszawie,
• Adam Münchheimer był również autorem Romans z opery „Mściciel”, którego okładka uwiecznia jego nazwisko,
• Opera Stradiota w pięciu aktach, powstała w 1869 roku, z libretkiem Jan Tomasza Seweryna Jasińskiego, miała swoją prapremierę 12 grudnia 1876 roku,
• Jako współautor, stworzył Z nową wiosną, pieśń ze słowami Czesława Jankowskiego, ukazując swoje wirtuozerie w połączeniu z fortepianem w 1890 roku,
• Warto również wspomnieć o operze Otton łucznik, której libretto powstało w oparciu o powieść Aleksandra Dumasa (ojca) i miało swoją prapremierę 5 grudnia 1865 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie,
• Muzyczne dziedzictwo Münchheimera obejmuje również Pieśń góralską, skomponowaną około 1870 roku,
• Wśród jego aranżacji znajduje się także Dziewczyna mazowiecka, mazurek wybitnego Fryderyka Chopina,
• Na koniec, jego opracowanie hymnu Bogarodzica z X wieku, które ukazało się w 1860 roku, jest dowodem jego pasji do polskiego dziedzictwa muzycznego.

Literatura

W literaturze dotyczącej postaci Adama Münchheimera znajdują się różnorodne opracowania, które przyczyniają się do poznania jego dorobku muzycznego oraz życiorysu.

• Mała encyklopedia muzyki. Warszawa: PWN, 1970, s. 674,
• Bogdan M Jankowski: Adam Münchheimer – działacz muzyczny i kompozytor (Praca magisterska wykonana w Katedrze Muzyki Polskiej Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego pod kier. prof. dr Hieronima Feichta w 1961 r.). Warszawa: Jerzy Moraś Wydawnictwo Szachowe „Penelopa”, 2007, s. 160. ISBN 83-86407-48-4. OCLC 189644928.

---

Oceń: Adam Münchheimer

---