Pomnik Jana III Sobieskiego w Warszawie

---

Opis

Pomnik, którego wykonanie zostało zlecone przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, ma na celu upamiętnienie Jana III Sobieskiego, niezwykle ważnego wodza bitwy wiedeńskiej. W kontekście zbliżającej się wojny rosyjsko-tureckiej oraz przewidywanego sojuszu polsko-rosyjskiego, król dostrzegł narastające tendencje sprzyjające Szwedom i Turkom wśród Polaków. Próbując podsycać nastroje antytureckie, zdecydował się na ufundowanie tego pomnika we wrześniu 1788 roku w Warszawie. Mimo ambitnych zamiarów jego działania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

O wystroju architektonicznym pomnika decydował Andrzej Le Brun, natomiast rzeźbą zajął się Franciszek Pinck. Inspiracją dla Le Bruna był barokowy pomnik przedstawiający Sobieskiego na koniu, który znajduje się w pałacu w Wilanowie. Blok szydłowieckiego piaskowca, użyty do wykucia rzeźby, czekał na swój moment przez wiele lat.

Pomnik osiąga wysokość około 4 metrów i został umiejscowiony na moście, który poddano przebudowie według projektu Dominika Merliniego; dodano dwa nowe przęsła oraz fragment z arkadą. Cała kompozycja pomnika składa się z trzech części, z centralnym elementem przedstawiającym króla w zbroi, z buławą w dłoni oraz w hełmie z pióropuszem, pokonującego tureckich żołnierzy. Po bokach króla umieszczono tarcze z inskrypcjami w języku polskim i łacińskim, które są wspierane na zdobycznej broni tureckiej.

Oficjalne odsłonięcie pomnika miało miejsce 14 września 1788 roku, w symboliczny sposób 105 lat po zwycięskiej odsieczy wiedeńskiej. Most oraz pomnik są dobrze widoczne z okien rezydencji królewskiej i stanowią północne zakończenie przestrzennej kompozycji Łazienek.

Pomnik przetrwał II wojnę światową w nienaruszonym stanie. W 1947 roku przeszedł kompleksową renowację, jednak w 1999 roku stał się celem gdzie wandal poważnie go uszkodził. Konieczne było przywrócenie urwanej ręki Turka oraz zniszczonych napisów. Kolejna renowacja miała miejsce w 2001 roku, kiedy to wichura strąciła głowę króla do kanału w pobliżu stawu. W 2022 roku z posągu oderwał się fragment lewej stopy, co ponownie wskazuje na potrzebę regularnej konserwacji tego wyjątkowego dzieła sztuki.

Inne informacje

Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Jana III Sobieskiego, zgromadziło się około 30 tysięcy osób, co świadczy o wielkim zainteresowaniu i szacunku dla postaci króla. Następnego dnia, na pomniku pojawił się unikalny rymowany napis, który dodaje szczególnego uroku tej monumentalnej budowli.

Bohaterowi Wiednia, co chrześcijan zbawił
Piękny pomnik z kamienia Stanisław wystawił,
Dwakroć złotych kosztował – trzykroć bym dołożył
By Stanisław skamieniał, a Jan III ożył.

Most usytuowany na ulicy Agrykoli zyskał przydomek Most Sobieskiego, nawiązując do pomnika, który zachwyca przechodniów. W ważnych momentach historycznych, takich jak Noc Listopadowa, miejsce to było świadkiem zgromadzenia się powstańców. Wkrótce dołączyli do nich belwederczycy, a razem ruszyli na Arsenał, co zwiększało intensywność działań powstańczych.

---

Oceń: Pomnik Jana III Sobieskiego w Warszawie

---