Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka

---

Cele i misja

Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka ma wiele istotnych celów, które określają jej misję i działania. Jednym z kluczowych zadań fundacji jest wspieranie rozwoju edukacji, myśli i kultury politycznej, co pomaga w kształtowaniu świadomego i zaangażowanego społeczeństwa. Innym priorytetem jest działalność na rzecz budowy społeczeństwa obywatelskiego, które opiera się na aktywnym udziale obywateli w życiu publicznym. Fundacja skoncentrowana jest również na kształtowaniu postaw dotyczących poszanowania praw człowieka, co ma fundamentalne znaczenie dla każdej demokracji.

Dodatkowo, fundacja stara się wspierać dialog między różnorodnymi środowiskami i narodami, co sprzyja współpracy oraz zrozumieniu międzykulturowemu. Kolejnym istotnym celem jest dokumentacja dorobku profesora oraz promowanie pamięci o nim. Te cele są realizowane w praktyce poprzez kilka kluczowych działań.

Wśród działań, które podejmuje fundacja, wyróżnia się organizacja seminariów historycznych dla młodzieży, prowadzenie warsztatów antydyskryminacyjnych oraz edukacji globalnej, które mają na celu rozwijanie świadomości i umiejętności uczestników. Fundacja inicjuje także międzynarodowe debaty publiczne, które są platformą dla wymiany poglądów na istotne tematy.

Do innych działań należy stworzenie platformy wymiany myśli i opinii w międzynarodowym gronie badaczy, polityków oraz działaczy społecznych. Fundacja realizuje również projekty badawcze, które mają na celu wzbogacenie praktyki życia społecznego.

Władze

Rada fundacji składa się z wielu znaczących osobistości, w tym:

• Mirosław Czech,
• Jacek Dubois,
• Andrzej Friszke,
• Marcin Geremek,
• Andrzej Klesyk,
• Jolanta Kurska,
• Helena Łuczywo,
• Adam Michnik,
• Tomasz Nowakowski,
• Adam Daniel Rotfeld,
• Róża Thun,
• Maciej Witucki.

W przeszłości w Radzie Fundacji pełnili swoje obowiązki również: Mikołaj Dowgielewicz, Karol Modzelewski, Tadeusz Mazowiecki, Wiktor Osiatyński oraz Henryk Samsonowicz.

Obecny zarząd fundacji składa się z:

• Ignacy Niemczycki, prezes Zarządu,
• Wojciech Białożyt, członek Zarządu,
• Magdalena Witwicka, członkini Zarządu.

Działalność

Programy edukacyjne

Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka prowadzi szereg innowacyjnych programów, które skierowane są do różnych grup odbiorców, w tym uczniów oraz nauczycieli. Do najważniejszych z nich należy:

• ogólnopolskie warsztaty historyczne „Polska w XX wieku”,
• program dla gimnazjalistów i uczniów szkół ponadgimnazjalnych zatytułowany „Przez Współczesność do Historii”,
• warsztaty dotyczące praw człowieka oraz przeciwdziałania dyskryminacji dla licealistów,
• seminaria filozoficzne dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z Warszawy oraz pobliskich okolic,
• program „Szkoła Równego Traktowania”,
• interaktywne warsztaty edukacji globalnej o nazwie „Nasz Świat”,
• eksperymentalne seminarium „Jedność Europy i wielość kultur”,
• Olimpiada Solidarności,
• warsztaty „Dekada (nie)ograniczonych możliwości”,
• stypendia im. Bronisława Geremka dla studentów kierunków humanistycznych,
• warsztaty przygotowane dla nauczycieli.

Konferencje

Corocznie organizowane są międzynarodowe konferencje, mające na celu nie tylko upamiętnienie myśli politycznej prof. Bronisława Geremka, ale także stworzenie platformy dla debaty na kluczowe zagadnienia dotyczące przyszłości Europy oraz jej międzynarodowych relacji. Do uczestników tych konferencji należą: wybitni intelektualiści, analitycy, przedstawiciele życia politycznego oraz bliscy prof. Geremka. W ostatnich latach odbyły się następujące wydarzenia:

• 2017: The Rule of Law vs. Society and Economy,
• 2016: The Constant Temptation of Non-Liberal Democracy,
• 2015: Europe – Russia – Ukraine. Search of a new European Order,
• 2014: Price of Freedom. Security in the Globalized World,
• 2013: Arab Revolts – two years after,
• 2012: China and European Union: New Quality of Relationships,
• 2011: Russia and the European Union: what unites us, what divides us?,
• 2010: Europe and the United States in a Changing World.

Dodatkowo, cykl debat lemkinowskich podejmuje kwestie praw człowieka oraz polityki międzynarodowej, nawiązując do działalności prof. Rafała Lemkina, znanego z wprowadzenia pojęcia „genocide”. Debaty te zyskały na znaczeniu, a wśród najważniejszych wydarzeń wymienia się:

• 2015: Europa jako źródło cierpień? – skrajna prawica i ksenofobia w Europie Zachodniej,
• 2014: Wzrost popularności skrajnej prawicy w Europie – przykład Polski i Węgier,
• 2014: Wzrost popularności skrajnej prawicy w Europie – przykład Ukrainy i Rosji,
• 2012: Komu jest potrzebna pomoc humanitarna?,
• 2011: Etyka i odpowiedzialność w działaniach wielkich mocarstw. Przykład tajnych więzień CIA i naruszeń praw człowieka w Federacji Rosyjskiej.

Wykłady

W ramach wielu cykli wykładów organizowanych przez fundację, poruszane są kwestie istotne dla współczesnego społeczeństwa. Przykłady to:

• cykl „Obywatel, czyli kto?” z wykładem na temat dylematów obywatelskości, prowadzony przez Jerzego Jedlickiego,
• cykl „(O)cena polskiej transformacji”, gdzie z wykładami występują m.in. Jerzy Hausner,
• cykl „Człowiek dialogu”, w tym wykład inauguracyjny prowadzony przez Tadeusza Gadacza,
• cykl wykładów „Człowiek pogranicza” z udziałem Basil Kerski,
• cykl wykładów „Człowiek wykluczenia”, gdzie między innymi wystąpił Janusz Czapiński, a także Magdalena Środa.

Publikacje

Fundacja wydaje także szereg publikacji, które przyczyniają się do popularyzacji wiedzy o tematyce społeczno-politycznej. Niekiedy współpraca z innymi autorami owocuje istotnymi tytułami takimi jak:

• Juan Carlos Vidal (2015). Geremek/Vidal. Rozmowy,
• Bronisław Geremek (2015). Rozmowy polskie 1988-2008,
• Ludwig Melhorn (2015). Europejski duch oporu,
• Bernard Guetta (2014). Jak zostałem Europejczykiem,
• Rob Riemen (2014). Wieczny powrót faszyzmu,
• Rafał Lemkin (2013). Rządy państw Osi w okupowanej Europie.

Inne projekty

Wśród podejmowanych przez fundację projektów wyróżniają się działania współpracy międzynarodowej, szczególnie w relacjach z Litwą. Od 2011 roku fundacja wspólnie z Polsko-Litewskim Forum Współpracy oraz Dialogu im. Jerzego Giedroycia inicjuje różnorodne badania, których celem jest:

• poprawa stosunków między społeczeństwami obu krajów,
• organizacja konferencji oraz wizyt studyjnych,
• zbieranie i analiza wyników badań dotyczących młodzieży powracającej z emigracji.

Projekt realizowany przez Uniwersytet Jagielloński w 2015 roku skupiał się na zrozumieniu psychologicznych i społecznych wyzwań, przed którymi stoją dzieci powracające do kraju. Dodatkowo, fundacja organizowała projekt „Rozmawiajmy o uchodźcach” w partnerstwie z Centrum Edukacji Obywatelskiej, którego celem było zwiększenie społecznej akceptacji wobec uchodźców wśród młodzieży.

Czytelnia

W siedzibie Fundacji znajduje się czytelnia naukowa, która zaprasza wszystkich zainteresowanych do skorzystania ze swoich zasobów. Jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 – 17:00, jednak przed przybyciem należy umówić się na wizytę.

Księgozbiór czytelni składa się z prywatnych zbiorów profesora Bronisława Geremka oraz materiałów przekazanych przez Towarzystwo Opieki Nad Archiwum Instytutu Literackiego. W ofercie znajdują się również inne publikacje dotyczące historii, politologii oraz nauk społecznych.

Dla czytelników udostępniono bogaty zbiór, który obejmuje książki i czasopisma polskie w liczbie około 2500 tytułów. Równoważny zbiór zagraniczny zawiera publikacje w językach takich jak: francuski, włoski, rosyjski, angielski oraz niemiecki, które pochodzą z księgozbioru prof. Geremka. Szczególnie cennym segmentem jest dział mediewistyczny, w którym znaleźć można wiele unikalnych wydawnictw.

Wartością dodaną kolekcji są także serie czasopiśmiennicze, takie jak niemal kompletna seria francuskich „Annales”, polskie „Zeszyty Historyczne”, włoskie „Micromega” oraz rosyjskie „Srednije wieka”. Oprócz tego, czytelnia dysponuje fragmentami paryskiej „Kultury” oraz książkami z serii Biblioteka Kultury.

Archiwum

Zbiory Fundacji Centrum im. Profesora Bronisława Geremka są niezwykle różnorodne i obejmują wiele cennych materiałów. W skład archiwum wchodzą archiwalne wywiady z prof. Bronisławem Geremkiem, liczne artykuły, audycje radiowe oraz telewizyjne. Dodatkowo w tych zasobach znajdują się również niepublikowane teksty, notatki, korespondencja, a także nagrody i dyplomy przyznane profesorowi.

Warto podkreślić, że kolekcja jest systematycznie wzbogacana oraz katalogowana. W jej ramach zgromadzono również kolekcję Unii Wolności, która jest własnością Partii Demokratycznej-demokraci.pl, przechowywaną jako depozyt. Materiały te pochodzą z lat 1990-2005 i obejmują szereg różnych dokumentów.

Pierwsza część zasobu obejmuje dokumenty Unii Wolności z lat 1994-2005 oraz materiały organizacji, które stanowiły jej następstwo, takie jak: Ruch Obywatelski-Akcja Demokratyczna (1990-1991), Forum Prawicy Demokratycznej (1990-1991), Unia Demokratyczna (1991-1994), Kongres Liberalno-Demokratyczny (1990-1994), a także dokumenty wyborcze Tadeusza Mazowieckiego związane z jego kampanią prezydencką z roku 1990.

Oprócz tego w zbiorach znajdują się niektóre dokumenty, które są kopią materiałów stworzonych przez inne instytucje. Zostały one włączone do dokumentacji poszczególnych partii, które były poprzedniczkami Unii Wolności, co stanowi cenny wkład w wiedzę na temat ich działalności.

Informacja o zbiorze dostarcza wglądu w bogaty dorobek i historię archiwum, które nieustannie pielęgnuje pamięć o wybitnych postaciach polskiej polityki.

Biblioteka multimedialna

Fundacja oferuje bibliotekę multimedialną, która obejmuje bogaty zbiór nagrań z wydarzeń, takich jak konferencje i debaty, które zostały zorganizowane przez tę instytucję.

Nagroda im. Bronisława Geremka

W 2009 roku Parlament Europejski postanowił ustanowić Nagrodę im. Bronisława Geremka, która zadebiutowała w 2015 roku, przyznawana przez Fundację Geremka oraz Katedrę Cywilizacji Europejskiej w Kolegium Europejskim w Natolinie.

Kapituła tego prestiżowego wyróżnienia obradowała w składzie: Marcin Geremek, prof. Richard Butterwick-Pawlikowski, prof. Andrzej Friszke, prof. Maria Koczerska, prof. Wojciech Kriegseisen oraz prof. Henryk Samsonowicz.

W 2015 roku główną nagrodę otrzymał prof. Mark Lewis z City University of New York za jego dzieło „The Birth of the New Justice: The Internationalization of Crime and Punishment, 1919-1950”, które zostało wydane przez Oxford University Press. W tym samym roku nagroda za wybitną pierwszą publikację przypadła dr. Wojciechowi Świebodzie z Uniwersytetu Jagiellońskiego za książkę „Innowiercy w opiniach prawnych uczonych polskich w XV w. Poganie, Żydzi, Muzułmanie”, wydaną przez Societas Vistulana.

W kolejnej edycji, w 2016 roku, kapituła postanowiła przyznać główną nagrodę profesorowi Konradowi H. Jaruscha za książkę „Out of Ashes: A New History of Europe in the Twentieth Century”, opublikowaną przez Princeton University Press. Dodatkowo, nagroda za wybitną pierwszą książkę trafiła do dr. Patricka Lantschnera za jego dzieło „The Logic of Political Conflict in Medieval Cities: Italy and the Southern Low Countries, 1370-1440”, również wydane przez Oxford University Press.

---

Oceń: Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka

---