Zygmunt Chełmicki

---

Życiorys

Zygmunt Chełmicki wywodził się z rodziny szlacheckiej herbu Nałęcz, której głównym gniazdem rodowym była Chełmica, usytuowana w ziemi dobrzyńskiej. Swój edukacyjny start zrealizował w gimnazjum w Chełmnie, które ukończył w roku 1868. W tym samym roku podjął naukę w Seminarium Duchownym w Płocku. Już w 1869 roku otrzymał święcenia niższe, a trzy lata później, w 1872 roku, został subdiakonem. Po rozpoczęciu studiów teologicznych w 1872 roku w Münster (Monaster), zmienił nazwisko.

Po powrocie do Polski, 20 września 1873 roku, przyjął święcenia kapłańskie. W roku 1877 przeniósł się do Warszawy, gdzie otrzymał z rąk ówczesnego administratora Archidiecezji rektorat przy kościele św. Ducha, dawniej związanym z paulinami. Obowiązki te pełnił nieprzerwanie aż do swojej śmierci w roku 1922.

Od 1881 roku spełniał rolę redaktora warszawskiego dziennika „Słowo”. W 1891 roku odbył podróż do Brazylii, której intencją była analiza sytuacji polskich emigrantów na tamtych terenach. Efektem tej podróży była książka zatytułowana „W Brazylii”, w której zdemaskował emigracyjne złudzenia, ukazując brutalną rzeczywistość nędzy i głodu, z jakim zmagały się polskie diaspory.

Oprócz tego, w 1900 roku udało mu się założyć wydawnictwo „Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich”, z którego rezultatów powstała „Podręczna Encyklopedia Kościelna”. W latach 1905-1914 pełnił kluczową rolę w Stronnictwie Polityki Realnej, a jego działalność polityczna nasiliła się w latach 1916-1918.

Na reakcję wodza naczelnego wojsk rosyjskich, wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa, na deklarację z 14 sierpnia 1914 roku, zareagował podpisując telegram dziękczynny, w którym wskazał, że krew polskich i rosyjskich synów przelana w walce ze wspólnym wrogiem stanowi fundament nowego życia w pokoju i przyjaźni między narodami słowiańskimi.

Był również członkiem Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej Tymczasowej Rady Stanu, a 17 września 1917 roku został sekretarzem Rady Regencyjnej. Jego polityczna rola zakończyła się 14 listopada 1918 roku wraz z rozwiązaniem Rady i przekazaniem władzy Józefowi Piłsudskiemu. Zmarł 3 lipca 1922 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 203-5/6-26).

Pierwszą pełną biografię Zygmunta Chełmickiego opracował Andrzej Mroziński, publikując ją w 1981 roku w „Collectanea Theologica”, Wydawnictwie Akademii Teologii Katolickiej (rocznik LI, Warszawa 1981, s. 49-68).

Literatura dodatkowa

W literaturze dotyczącej Zygmunta Chełmickiego można znaleźć cenne informacje.

Jednym z kluczowych źródeł jest praca Biskupa Michała Godlewskiego zatytułowana Chełmicki Zygmunt, opublikowana w Polskim Słowniku Biograficznym. Zawiera ona istotne dane na temat życia i działalności Chełmickiego. Publikacja miała miejsce w Krakowie, w 1937 roku, na łamach Polskiej Akademii Umiejętności, w składzie głównym księgarń Gebethnera i Wolffa, na stronach 277–278.

Warto zaznaczyć, że ta praca została wznowiona w 1989 roku przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich w Krakowie. Wspomniana publikacja jest ważnym źródłem wiedzy na temat Zygmunta Chełmickiego, a jej ISBN to 83-04-03291-0.

---

Oceń: Zygmunt Chełmicki

---